دیوان سیف فرغانی

معرفی دیوان سیف فرغانی تصحیح ذبیح الله صفا

عمده شهرت سیف فرغانی به‌خاطر قصیده‌ای معروف با این مطلع است: 
هم مرگ بر جهان شما نیز بگذرد هم رونق زمان شما نیز بگذرد

مولانا سیف‌الدین ابوالمحامد محمد فرغانی از شعرا و مشایخ قرن هفتم و هشتم هجری بود که در دورۀ سلطنت ایلخانان و مغولان در آسیای صغیر می‌زیست. زمانی که تقریباً هشتاد سال داشت در یکی از خانقاه‌های آقسرا درگذشت. سیف فرغانی علاقۀ شدیدی به سعدی داشت و در اشعاری که از او باقی مانده است دائما به ابیات او اشاره کرده است.

ویژگی ‌اشعار سیف فرغانی

سیف فرغانی غالباً در قصیده‌هایش حمد خدا و وعظ و اندرز می‌کرد و سعی کرده است در دیوانش از نابسامانی‌های آن دوره انتقاد کند. او سعی می‌کرد تا قصیده‌هایش نزدیک استادانی همچون رودکی، خاقانی، کمال‌الدین اسماعیل و همام تبریزی باشد و اعتقاد داشت که شاعر باید بتواند نظیر شاعران دورۀ خود شعر بگوید.

او تنها یک بار قصیده‌ای در مدح غازان‌خان، ایلخان مغول سرود که به اسلام گرویده بود. او در قصیده‌هایش ردیف‌های دشوار را برمی‌گزید و هیچ ابایی از وارد کردن لهجۀ محلی به آثارش نداشت.

وی از سبک خراسانی تأثیر می‌گرفت. کلامش ساده و روان بود و در دیوانش واژه‌های عربی کمی به کار بُرده است. بیان مشکلات اجتماعی و زشتی‌ها و پلیدی‌های طبقۀ فاسد جامعه در اشعار دیوان سیف مشهود است. تنها اثر باقی‌مانده از سیف فرغانی همین دیوان اوست که خودش آن را گردآوری کرده است. 

بریده‌‌ای از دیوان سیف فرغانی

«آن خداوندی که عالم آن اوست    جسم و جان در قبضه فرمان اوست
سوره حمد و ثنای او بخوان    کآیت عز و علا در شان اوست
گر ز دست دیگری نعمت خوری    شکر او می کن که نعمت آن اوست
بر زمین هر ذره خاکی که هست    آب خورد فیض چون باران اوست
از عطای او به ایمان شد عزیز    جان چون یوسف که تن زندان اوست
بر من و بر تو اگر رحمت کند    این نه استحقاق ما احسان اوست
از جهان کمتر ثنا گوی ویست    سیف فرغانی که این دیوان اوست»

خواندن دیوان سیف فرغانی را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

اگر به شعر کهن فارسی علاقه دارید حتماً از خواندن اشعار این کتاب لذت خواهید برد.

دربارۀ سیف فرغانی، شاعر

دربارۀ مصحح دیوان سیف فرغانی

پس از بازگشت به دریافت عنوان «استاد ممتاز» نایل آمد و به صورت افتخاری به تدریس ادامه داد. پس از انقلاب اسلامی مقیم آلمان شد و در آنجا نیز پژوهش‌ها و تألیفات خود را ادامه داد. او پژوهشگری پرکار و گرانمایه بود و بیشتر آثارش، خصوصاً تاریخ ادبیات مفصل او، مرجعی قابل اعتماد در زمینۀ ادبیات ایران به شمار می‌رود. از سر تفنّن شعر نیز می‌سرود. 

پژوهش‌های ادبی و تاریخی:
• حماسه‌سرایی در ایران (1325)
• تاریخ مختصر تحول نظم و نثر فارسی (1331)
• تاریخ علوم عقلی در تمدن اسلامی (1331)
• آیین سخن (1331)
• تاریخ ادبیات در ایران (1332 تا 1370؛ پنج جلد در هشت مجلد)
• احوال و آثار ابوریحان بیرونی (1352)

تصحیح متون: 
• یادگار زریر (1321)
• اسرار التّوحید (فی مقامات الشّیخ ابی سعید) (1332)
• داراب‌نامه (جلد اول 1339؛ جلد دوم 1341) 
• دیوان عبدالواسع جَبَلی (1341)
• دیوان سیف الدّین محمد فرغانی (1341 تا 1344؛ سه جلد)
• ورقه و گلشاه (1343)

تحلیل سی بوک از دیوان سیف فرغانی

سیف فرغانی معمولاً به موعظه و انتقادهای اجتماعی و بیان حقیقت‌های عرفانی پرداخته است و به شاعران دیگر نیز سفارش می‌کرد که قناعت پیشه کنند و در غزل‌گویی پند و اندرز را از یاد نبرد.

اگر از دیوان سیف فرغانی خوشتان آمده، این کتاب‌ها را از دست ندهید.

- رباعیات خیام با گردآوری امیر احمد قلسفی که نشر یساولی آن را به چاپ رسانده است.

- گزیدۀ ترانه‌های بابا طاهر از شهرام رجب زاده که نشر قدیانی آن را به چاپ رسانده است.