سودای خوش

سودای خوش از سایت گودریدز امتیاز ۴.۲ از ۵ را دریافت کرده است.

سودای خوش اثر نیما قربانی استاد دانشگاه تهران و روان‌شناس است که در سال ۱۴۰۳ منتشر شد. نویسنده در این کتاب به بزرگ‌ترین چالش قرن یعنی مهرورزی از طریق داستان‌های مولانا پرداخته است. شاه عاشق، کنیزک غافل، طبیب شافی، و زرگر عاجز چهار جاذبه زندگی انسانی‌اند که در داستان نخست مثنوی مولانا به تصویر کشیده شده‌اند. چهار شخصیت بارز و شاخص که هریک بازی زندگی را به سویی و کویی می‌برند. در کتاب حاضر این چهار شخصیت به همراه یک مرد مدرن حرکت آدم‌ها در جاده مهرورزی را به نمایش می‌گذارند و نقد حال همه آدم‌ها می‌کنند. در بخش دیگری از کتاب، شخصیتی به نام مرد مُدرن وارد داستان می‌شود و تلاش می‌کند شخصیت‌های داستان مولانا را با روش‌های نوین روان‌شناسی درمان کند.

کتاب سودای خوش، یک کتاب خواندنی و پر از شور و خِرد است که با استفاده از داستان نخست مثنوی معنوی مولانا نوشته شده است. موضوع کتاب دربارهٔ عشق است که نویسنده سعی کرده است این موضوع را با کمک داستان مثنوی و از دیدگاه روانکاوی بررسی کند. این کتاب بسیار پُرمعنا است که با ادبیاتی ساده روان نوشته شده و داستان‌های مولانا را به روزگار مُدرن پیوند داده است. اگر به دنبال یک کتاب روان‌شناسی مُدرن اما کاملا متفاوت می‌گردید، این کتاب برای شماست.

«روزگاری سلطانی دل به کنیزکی بست و در تکاپوی تملک او برآمد. او را خرید، اما به محض برخورداری از این معشوقِ تازه تصاحب‌شده، کنیزک بیمار شد. همیشه یک جای کار می‌لنگد، و این تجربه مشترک انسانی است. شاه در صدد علاج برآمد، طبیبان حاذق را گرد آورد، و شفای معشوق را طلبید. آنها با تکیه بر علم و عمل خود وعده شفا دادند، اما غفلت آنها از ضرورت اذن الهی برای تحقق هر چیزی، حضرت حق را بر آن داشت که عجز انسانی آنها را هویدا کند. طبیبان هر چه کردند از دوا نتیجه عکس نمود و کنیزک بیمارتر شد و حاجت شاه ناروا. شاه عجز خود را به چشم دید و سراسیمه رو به سوی حق کرد، و شفای معشوق را یکدل نیاز برد. خواست یکدل و خروشی که از جانش برآمد، کار خود را کرد و حاجتش به اذن الهی برآورده شد. از فرط این تمنای یکدل از هوش رفت و خوابش برد. در خواب دید که حاجتش به دست طبیبی الهی محقق می‌شود. طبیبی که تجسد سِحر مطلق است. فردای آن روز خیال حاصل شد و طبیب همچو هلال خیال اولیا در رخ مهمانِ شاه پدید آمد. اما شاه با دیدن طبیب، دل از کنیزک برید و عاشق وی شد. شاه سِرّ عشق خود را به کنیزک اسباب وصال معشوق اصلی ـ طبیب‌ ـ دید. طبیب الهی و شاه روح‌های هم‌جنسی داشتند و همین هم‌جنسی عامل این عشق شد.»

«سپس شاه و طبیب شربتی زهرآگین ساختند و به زرگر دادند. زرگرِ خوش‌سیما از پی زهر طبیب رو به‌سوی زردی نهاد و زشت و ناخوش شد. در نتیجه، کنیزک به تدریج از عشق زرگر فراغت یافت و هویدا شد که عشق سوزان او که بیمارش کرده بود، درواقع به چیزی بیش از جمال ظاهری زرگر نبود. این عشق به ظاهر عَجَب مایه ننگی بود. جمال ظاهری زرگر زمینه‌ساز هلاکت او شد، چراکه هر چه از جمال و جلال ظاهری نصیب بیشتری داشته باشی، ظاهر طلبان بیشتر تو را طلب می‌کنند. آن حریصان که در طلب پرطاووس، ناف آهو، پوست روباه و عاج فیل‌اند، طالب توان و جمال ظاهری تو نیز هستند. زرگر از درد برآمده از هلاکت خود به خروش آمد و در تنگنای رنج و زجر، انتقام از قاتل خود را آرزو کرد. او درحالی‌که از مکافات کار و قانون عمل و عکس‌العمل سخن می‌گفت، دم در خاک فرو بست. کنیزک که زوال جمال معشوق خود را می‌بیند، از عشق او فارغ می‌شود، زیرا پی می‌برد که عشق به مردگان مرادی ندارد. کنیزک و امثال او که از جهالت عشق ظاهری جان به در می‌برند، در می‌یابند که عشق باید زنده و جاری و باقی باشد، اما گویا خود را چنان قابل برای عشقی چنین قادر نمی‌بیند. غافل از اینکه شاهِ عشق را کرامت بسیار است و کارها با او دشوار نیست.»

«بشنوید این دوستان این داستان، خود حقیقت نقد حال ماست آن. این داستان نقد حال من و نقد حال توست: قصه دو عاشق و سه معشوق؛ قصه شاه عاشق، کنیزک معشوق و عاشق، و طبیب و زرگر معشوق. چهار شخصیت و پنج نقش که هم درون خود آنها را می‌یابیم و هم در دیگران. درون هریک از ما زرگری است که جز به کامروایی جاه و مال و حال به چیزی نمی‌اندیشد و عاجز از عشق‌ورزی است؛ کنیزکی است عاشق و غافل و در نهایت فارغ؛ شاهی است پایمرد در عاشقی که یکدل می‌خواهد و یکدل می‌بازد، صاحب ملک و دین است، سیر ست و از سر سیری نرد عشق می‌بازد، نرم و روان می‌خواهد و مسیر عشق‌ورزی را از آغاز تا به انتها سراسر می‌پوید؛ و سرانجام طبیبی است که تجسد شفای الهی است و صاحب قضا و میر احوال، شفای شاهان است و غایت عاشقان و نور غافلان و هلاک عاجزان از مهرورزی. گفته‌اند این داستان قصه خود مولاناست. شاه مولانا، طبیب شمس و کنیزک دلبستگی مولانا به فقه و علم است. شاهد این تأویل در داستان آنجاست که مولانا به یاد شمس می‌افتد و در کشاکش دیالوگ با خود برای پرداختن به شمس یا پرداختن به ادامه داستان، در جانبداری از موضع متمایل به ادامه داستان می‌گوید.»

فهم و یادگیری مهرورزی چالش محوری زندگی آدمی است. در کتاب سودای خوش شاه عاشق، کنیزک غافل، طبیب شافی، و زرگر عاجز هر کدام شخصیت‌های اصلی هستند؛ چهار شخصیت بارز و شاخص که هریک بازی زندگی را به سویی و کویی می‌برند. این شخصیت‌ها در روایتی به همراه یک مرد مدرن نحوه حرکت آدم‌ها در جادهٔ مهرورزی را به نمایش می‌گذارند و نقد حال همهٔ آدم‌ها می‌کنند. از جهان عین تا جهان ذهن، از مراد مهرورزی تا معنای تقدیم و تسلیم و تکلیف، از فرایند کاوش مدرن ناهشیاری آدم‌ها تا کامروایی دل و نفس آن‌ها در جهانی اسطوره‌ای در جهت شفاف و هلاک، همگی بر محور این پنج شخصیت پرداخته و پیموده شده‌اند. سؤال اصلیا ین است که زندگی ما به دست کدام یک از این شخصیت‌ها در حال چرخش و جهش است؟ نخست در این کتاب داستان را به نثر خواهید خواند تا با شخصیت‌ها آشنا شوید و سپس با مفهوم‌پردازی دربارهٔ ماهیت مهرورزی داستان را دنبال خواهید کرد و روایت‌ در قالب دیالوگ بین دنیای اسطوره و دنیای مدرن پی‌گرفته شده است.

فصل اول     آغاز عاشقی: تمنای تملک و افتادن مشکل‌ها
فصل دوم     فروریختن توهم توانمندی
فصل سوم    عجز زاینده: خواست نرم و یکدل، و ترک‌خوردن خودشیفتگی
فصل چهارم    تمایز و ارتباط عالم ذهن و عالم عین
فصل پنجم     پویایی موضوع عشق و مبنای شکل‌گیری عشق
فصل ششم    سپاس، تحسین، ادب
فصل هفتم    شناخت خود در آیینه معشوق
فصل هشتم   بیماری عشق
فصل نهم      روانکاوی اسطوره‌ای بیمار عاشق: کامروایی
فصل دهم     روانکاوی مدرن بیمار عاشق: تحمل و تجربه و تأمل
فصل یازدهم   بیمار عاشق کیست؟ چگونه کینه لباس عشق می‌پوشد
فصل دوازدهم  نفس و دل
فصل سیزدهم  جهالت عاشقی و جهل‌زدایی
فصل چهاردهم  تمنای تمام
فصل پانزدهم  هلاکت عاجزان عشق‌ورزی

• کتاب فریب نهان اثر دیگری از دکتر نیما قربانی است. این کتاب یکی از آثار مهم در زمینهٔ روان‌شناسی اجتماعی و شناختی است که سعی دارد درک ما از خود و دیگرا نرا به چالش بکشد. نویسنده در این کتاب به موضوعات مختلفی مانند انواع فریب‌ها، چگونگی شکل‌گیری و کارکردن آن‌ها و تأثیرات فریب بر روابط انسانی و اجتماعی پرداخته است.

• کتاب شاهان خیر و شر اثر دیگری از دکتر نیما قربانی است. او در این کتاب به بررسی موضوعات مرتبط با خیر و شر در رفتارها و تصمیم‌گیری‌های انسانی پرداخته و سعی دارد ماهیت پیچیدهٔ این دو مقوله را تحلیل کند. نویسنده با کمک مثال‌های تاریخی و معاصر، نقش خیر و شر در شکل‌گیری شخصیت و هویت انسان را بررسی می‌کند.