مسائل فلسفی در مشاوره و روان درمانی

---

در کتاب مسائل فلسفی در مشاوره و روان‌درمانی، دکتر جیمز هنسن چهار پرسش دربارۀ شناخت، اثربخشی وحقیقت را که برای متحد کردن و معنا بخشیدن به مدل‌های متنوع و به ظاهر متضاد طراحی شده‌اند به مخاطبین معرفی کرده و به آن‌ها پاسخ داده است.

---

برای مشاور یا روان‌درمانگر موفقی بودن، باید با مجموعه‌ای از تئوری‌ها، تکنیک‌ها و ایدئولوژی‌های مختلف و از لحاظ مفهومی ناپیوسته آشنا شوید. مثلاً درمان رفتاری-شناختی، انسان‌گرایی و روان‌پویشی اصول مفهومی متضادی دارند اما همگی برای کمک به مراجعان به کار می‌روند. با این‌حال آیا اصولی هست که این جنبش‌ها، گرایش‌ها و روش‌های مختلف کمکی را به هم مرتبط کند؟

پیش از بحث کردن دربارۀ مسائل فلسفی، نویسنده کتاب را با مرور انتقادی تاریخ و وضعیت کنونی فرهنگ سلامت روان شروع کرده است. سپس هر فصل را به یکی از پرسش‌های شناخت، اثربخشی و حقیقت اختصاص داده و ابتدا مسئله را تعریف می‌کند، سپس به اهمیت حرفه‌ای و فردی موضوع می‌پردازد،‌ پرسش را به صورت جامع مورد بررسی قرار می‌دهد و بحثی دربارۀ مسائل و راه‌حل‌های پیشنهادی به راه می‌اندازد. 

 نویسنده در طول بحث در مورد این سؤالات، به توضیح بسیاری از تجربه‌ها و کشمکش‌های ذهنی‌اش پرداخته که این ایده‌ها را در ذهنش برجسته کرده‌اند. 

• پیشگفتار
• فصل یکم: فرهنگ سلامت روان
• فصل دوم: درآمدی بر پرسش‌های فلسفی
• فصل سوم: شناخت یک مُراجع به چه معناست؟
• فصل چهارم: چه چیز مشاوره را اثربخش می‌کند؟
• فصل پنجم: در ارتباط مشاوره حقایق کشف می‌شوند یا پدیدار می‌آیند؟
• فصل ششم:‌ آیا مشاوران باید ایده‌ی حقیقت را کنار بگذارند؟
• فصل هفتم: سفر ادامه دارد
• کتاب‌نامه
• نمایه نام‌ها

«زیگموند فروید درمان گفت‌وگویی را ابداع کرد. وقتی برای نخستین بار با نوشته‌های‌اش روبرو شدم، کاملاً شیفته‌اش شدم. مفهوم‌پردازیِ غنی و لایه‌لایه و پویایِ فروید از ذهنیت و ارائه‌ی جسورانه و شجاعانه‌ی ایده‌‌های جنجال‌برانگیزش او را برای‌ام بدل به اسطوره کرد. کارل راجرز، پیشگام جنبش انسان‌باورانه، وقتی فروکاست‌باوری روانکاوی و رفتارباوری را به سود درکی کل‌باورانه از مواجهه‌های اصیل و معقول رد کرد، مسیر مشاوره‌ و روان‌درمانی را برای همیشه تغییر داد. در میانه‌ی سده‌ی بیستم، راجرز (1957) ایده‌هایی اساسی را مطرح کرد که دهه‌‌ها بعد به طرز سازواری تأیید شد، ایده‌هایی همچون اهمیت نسبت‌ درمان‌گرانه و بی‌اهمیتیِ نسبی آموزش برای تبدیل شدن به یک درمان‌گر خوب.»

«در سر دیگری از این طیف، رفتارباورهای سنتی درباره‌ی موفقیت درمان بر اساس محاسبه‌ی کمّيِ دقیقِ میزانی قضاوت می‌کنند که رفتارهای مشکل‌ساز کاهش یافته است. اگر یک مراجع می‌خواسته سیگار را ترک کند، از پرواز با هواپیما می‌ترسیده یا مستعد طغیان‌های خشم بوده، برای رفتارباورها تنها تعریف معقول از موفقیت درمانی این است که آیا این مشکلات سنجش‌پذیر بهبود یافته‌اند یا خیر. مثل چشم‌انداز روانکاوانه در باب اثربخشی درمان، این مفهوم‌پرداری رفتاری هم از برخی ابعاد، ناکافی به نظر می‌رسد. اغلب افراد با شکایت‌‌های مشخص رفتاری به متخصصان یاری‌گر مراجعه نمی‌کنند. مشکلات روان‌شناختی معمولاً پیچیده، هم‌زمان و چند بُعدی هستند.»

«در سطح نظری، مفروضات پسامدرنیستی به نحو نظری با جنبش‌‌های بر ساخت‌باور و برساخت‌باوری اجتماعی در علوم اجتماعی اتحاد نظری دارند. بر ساخت‌باوری فرض می‌گیرد که افراد هویت‌‌هایی بسته و زیست‌شناختی هستند که نظام‌های معنایی را پدید می‌آورند. هر چند فرض آفرینش معنای فردی به نوعی با فلسفه‌ی پسامدرنیستی سازگار است، این ایده‌ی برساخت‌باورانه که انسان‌‌ها در نظام‌هایی فردی و بسته عمل می‌کنند برای این‌که گرایش‌های یاری‌گری انسانی بر مبنای آن ساخته شوند در نهایت از سوی بسیاری بنیادی مناسب تلقی شد. در دهه‌ی 1980، نظریه‌پردازان مشاوره کم‌کم شروع به چرخش به سوی بر ساخت‌باوری اجتماعی کردند، موضعی ایدئولوژیکی که بر مبنایی پسامدرنیستی بنا شد.»

این کتاب برای درمان‌گرهای گفت‌وگو محور و دانشجویان رشتۀ روانپزشکی نوشته شده است اما به دلیل قلم گیرا و زبان سادۀ دکتر هنسن هر کسی که به موضوعات روان‌شناسی و فلسفه علاقه‌مند باشد می‌تواند از مطالعۀ این کتاب لذت ببرد.

«جیمز هنسن در این کتاب به چهار پرسش اساسی دربارۀ شناخت، اثربخشی و حقیقت پاسخ داده است و راه‌حل‌های اولیه‌اش را نیز مطرح کرده است. هنسن با بهره‌گیری از فلسفه، تاریخ، فرهنگ، قدرت، زبان و نظریه می‌تواند ترکیبی منطقی به هم ببافد که به مشاوران، مربیان،‌ مشاوران در حال آموزش دیدگاه واحدی بدهد. من صمیمانه این کتاب را به عنوان مطالعۀ ضروری به مشاوران، روانشناسان و مددکاران اجتماعی توصیه می‌کنم. همچنین این کتاب باید در لیست دوره‌های تئوری آموزش و مشاوره قرار بگیرد.» -فراروانشناسی آنلاین

«در صفحات این کتاب یک گفت‌وگوی فوق‌العاده به پیش می‌رود. دکتر هنسن خواننده را دعوت می‌کند تا با او در هزارتوی فلسفه قدم بزند و در چهار سؤال مهم حرفۀ مشاوره تأمل کند. بر خلاف این که این  مسائل چالش‌برانگیز می‌توانند ملال آور باشند،  دکتر هنسن خواننده را به سفری هیجان‌انگیز و حرفه‌ای می‌برد تا روح معناگرای انسان‌ را  برای او آشکار ‌سازد. این کتاب یک لذت فکری و حرفه‌ای است و در لیست کتاب‌های پیش‌ نیاز در تمام کلاس‌های تئوری من قرار گرفت.» -کولت دلارهید، دانشگاه ایالتی اوهایو

«دکتر هنسن کتابی کمیاب نوشته است که می‌تواند الهام‌بخش و کمک تمام متخصصان تازه‌کار باشد و در عین حال آن‌ها را به چالش می‌کشد و به آن‌ها نیرو می‌بخشد. شوخ‌طبعی و بینش دکتر هنسن تبدیل به کتابی جذاب و آموزنده شده است. خواندن این کتاب را به تمام مشاوران، روانشناسان و مددکارهای اجتماعی توصیه می‌کنم.» - دکتر متیو ترولاو، دانشگاه نیومکزیکو

کتاب مسائل فلسفی در مشاوره و روان‌درمانی از سایت آمازون امتیاز 4.5 از 5 و از سایت گودریدز امتیاز 4.8 از 5 را به دست آورده است.

برندۀ جایزۀ هولیس در سال 2014

نشر شب‌خیز کتاب مسائل فلسفی در مشاوره و روان درمانی اثر جیمز هنسن را با ترجمۀ معصومه موسوی و ایمان همتی به چاپ رسانده است.

شناخت مراجع یعنی چه؟ چه چیزی مشاوره را اثربخش می‌کند؟ آیا در مشاوره حقایق کشف می‌شوند یا مشاوران باید ایدۀ حقیقت را کنار بگذارند؟ اگرچه این‌ها پرسش‌هایی بس پیچیده هستند اما هنسن به زبان ساده پاسخ‌هایی به آن‌ها داده است که درک مطالب کتاب را برای خوانندگانی که هیچ اطلاعات خاصی در زمینۀ فلسفه ندارند نیز آسان کرده است.

- فلسفۀ ترس اثر لارس اسونسن که نویسنده در آن فرهنگ ترس را توضیح داده و به مخاطب نشان می‌دهد که ترس دقیقاً چه نوع پدیده‌ای است، چرا انسان‌ها می‌ترسند؟ و این‌که ترس چه تأثیری بر بنیان برخی فلسفه‌های سیاسی داشته است.

- پرسش‌های بزرگ، درمانی برای خردمندان اثر لو مارنیف که در آن نشان می‌دهد فلسفه چگونه می‌تواند زندگی‌تان را دگرگون کند. این کتاب مرجعی برای مشاورۀ فلسفی است.

- روان‌درمانی اگزیستانسیال نوشتۀ اروین یالوم سعی دارد با تکیه بر دیدگاه و فلسفۀ اگزیستانسیالیستی به برخی از سوالات بنیادین زندگی پاسخ دهد و مرهمی بر روح و روان ما بگذارد. دکتر اروین یالوم که مبدع روش درمان وجودی است بر این باور است که کشمکش‌‌های درونی انسان‌ها ناشی از دیدگاه‌ و مفروضات مسلمی دربارۀ هستی است.