عصر سکولار

سکولاریسم یک ایدئولوژی محسوب می‌شود که در فارسی به معنای دنیاپرستی، اعتقاد به اصالت امور دنیوی، غیر دین‌گرایی، جدا شدن دین از دنیا، عرف‌گرایی و یا همان تقدس‌زدایی است. این نظام فلسفی را به طور رسمی اولین بار جورج هول یوک در حدود سال 1846 در انگلستان مطرح کرد. تفکر سکولار به دنیوی ساختن دین نظر دارد. اعتقاد سکولارها این است که برای تفسیر جهان نباید از زبان دینی استفاده کرد بلکه تنها با زبان بشر است که می‌توان جهان را کشف و تبیین نمود و از نظر سکولارها، علم دانش بشر راه گشای جهان بهتر و زندگی نیکوتر است. چارلز تیلور، فیلسوف کانادایی است که کتاب عصر سکولار را  اولین بار در سال 2007 منتشر کرد. کتاب عصر سکولار بر اساس سخنرانی‌های قبلی تیلور گیفورد منتشر شد.

کتاب عصر سکولار اثر چارلز تیلور با ترجمۀ علیرضا پاک نژاد کتابی در موضوع فلسفۀ اجتماعی است که کم‌ و بیش یکی از آثار مرجع پیرامون نظریۀ عرف‌گرایی (سکولاریسم) محسوب می‌شود. در سال‌های اخیر سکولاریته به موضوع مهمی در علوم انسانی و اجتماعی تبدیل شده است. گرچه همچنان اختلافات مهمی بین محققان وجود دارد، بسیاری با این فرض شروع می‌کنند که سکولاریسم صرفاً فقدان دین نیست بلکه مقوله‌ای فکری و سیاسی است که خود باید به عنوان یک ساخت تاریخی درک شود. در این کتاب تیلور به تغییر جامعۀ غربی اشاره کرده است. جامعه‌ای که در آن خداناباوری تقریباً غیرممکن بود اما الان وضعیت تغییر کرده و به حالتی رسیده که ایمان به خدا تنها یکی از گزینه‌هاست. او مخالف این دیدگاه است که سکولاریته در جامعه ناشی از ظهور علم و عقل است. 

تیلور استدلال می‌کند که این دیدگاه بسیار ساده انگارانه است و توضیح نمی‌دهد چرا مردم ایمان خود را کنار می‌گذارند. تیلور با توصیفی از قرون وسطی شروع می‌کند و تغییراتی را برای ایجاد عصر سکولار مدرن ارائه می‌دهد. قرون وسطی، دوران جادوگری و افسون بود. مردم به خدا، فرشتگان، شیاطین، جادوگران، مقدسات کلیسا و مکان‌های مقدس ایمان داشتند. هر یک از این باورها، تأثیرات مرموز و عینی بر افراد و جامعه داشت. قرون وسطی بیشتر بر اجبار به گرویدن همه مردم به قلمروی بالاتر معنویت و زندگی دینی تمرکز کرده بود. تا چند صد سال پیش دیدگاه مشترک جهان بالاخص اروپای شمالی اساساً مسیحیت بود. اکثر مردم حتی نمی‌توانستند داشتن دیدگاهی بدون خدا را در نظر بگیرند. اما اکنون فرهنگ به گونه‌ای تغییر کرده است که دیدگاه‌های متعدد اکنون برای اکثر مردم قابل تصور است.خدا انگاری گام میانی بین عصر اعتقاد به خدا و عصر سکولار مدرن در نظر گرفته می‌شود. تیلور در اثر قبلی‌اش بر تحولاتی تمرکز کرده بود که منجر به هویت افراد مدرن در غرب شد اما کتاب عصر سکولار بر تحولاتی تمرکز دارد که منجر به ساختارهای اجتماعی مدرن شد.

این که می‌گوییم در عصر سکولار زندگی می‌کنیم به چه معناست؟ تقریباً همه موافقند که ما -حداقل در غرب- تا حد زیادی در عصر سکولار زندگی می‌کنیم و واضح است که جایگاه دین در جوامع ما در چند قرن اخیر عمیقاً تغییر کرده است. تیلور که از دیرباز یکی از متفکران و روشن‌فکران بوده است در کتاب عصر سکولار دیدگاهی تاریخی دربارۀ این موضوع بیان کرده است. او به بررسی جنبه‌های مدرنیته در مسیحیت غربی پرداخته است. آن‌چه او در کتاب عصر سکولار توصیف کرده در واقع یک دگرگونی منفرد و مستمر نیست بلکه مجموعه‌ای از تحولات جدید است که در آن اشکال پیشین زندگی مذهبی منحل یا بی‌ثبات شده‌اند و اشکال جدیدی ایجاد شده است. در کتاب عصر سکولار نویسنده مشخص می‌کند که ویژگی جهان سکولار امروزی با فقدان دین همراه نبوده است -گرچه در برخی جوامع باورها و اعمال دینی به طور قابل توجهی کاهش یافته است- بلکه با تکثیر مداوم گزینه‌های جدید مذهبی و معنوی و ضد دینی است که افراد و گروه‌ها برای معنا بخشیدن به زندگی خود و شکل دادن به آرزوهای خود دست به کار می‌شوند.

رابرت بلا جامعه‌شناس مشهور خاطر نشان کرد که کتاب عصر سکولار یکی از مهم‌ترین کتاب‌هایی است که در طول زندگی‌اش خوانده است و آن را یک «اثر نافذ» می‌داند.

خوانایی کتاب و روان بودن 
چارلز تیلور در این کتاب تعیین کننده و مهم این سؤال را مطرح می‌کند که تغییرات دنیای سکولار امروز دقیقاً به چه معنا هستند یا دقیقاً چه اتفاقی افتاد تا جامعه‌ای که در آن باور نکردن به خدا عملاً غیرممکن بود تبدیل به جامعه‌ای شد که به‌ندرت مردم در آن به یک معنویت واحد ایمان دارند.

اگر از خواندن این کتاب لذت بردید، نگاهی به کتاب قدرت بی قدرتان و کتاب چرا ملت‌ها شکست می‌خورند نیز بیاندازید.