مدل چین

معرفی کتاب مدل چین اثر دنیل ای. بل

امتیاز در آمازون: ☆ ☆ ☆ ☆ ☆

مدل چین از سایت آمازون امتیاز 4.3 از 5 را دریافت کرده است.

جوایزی که کتاب مدل چین از آن خود کرده است:

● برترین کتاب فایننشال تایمز در سال 2015
● بهترین کتاب گاردین در سال 2015

معرفی کتاب مدل چین:

مدل چین اثر دنیل ای.بل نظریه‌پرداز سیاسی کانادایی است. این کتاب در سال 2015 منتشر شد. نویسنده در این کتاب نشان می‌دهد که چگونه سلسله مراتب اجتماعی مدل چین درواقع به برابری اقتصادی در چین کمک کرده است و همچنین اشاره می‌کند که مدل چین بر نحوهٔ عملکرد او به‌عنوان یک نظریه‌پرداز سیاسی و یک معلم تأثیر گذاشته است. او در این کتاب از شایسته‌سالاری سیاسی و محدودیت‌های دموکراسی می‌گوید. همچنین به شیوه ظریفی این دو مبحث را با هم مقایسه کرده است و توضیح می‌دهد چگونه مدل سیاسی چین می‌تواند جایگزین مناسبی برای دموکراسی غربی باشد.

واکنش‌های جهانی به کتاب مدل چین:

«بخشی از کار دانشگاهیان این است که سؤالات اساسی بپرسند به‌طوری که بتوانند تفکر متعارف را به چالش بکشند. بل این نقش را به‌طرز تحسین‌برانگیزی در کتاب مدل چین، با نثری شفاف ایفا کرده است و خواننده را به برخی از اساسی‌ترین سؤالات در فلسفهٔ سیاسی بازمی‌گرداند. من سؤالاتی که بل مطرح کرد و توضیحاتی که داد را بسیار سازنده یافتم.» - گیدئون راچمن، فایننشال تایمز

«بل... مطالعهٔ جالبی نوشته است. خوانندگان روشنفکر متوجه خواهند شد که این کتاب باعث می‌شود سیاست چین را بهتر درک کنند و آن‌ها را وادار می‌کند تا نظر خود در مورد دموکراسی را نیز دوباره بررسی کنند. کتابِ مدل چین نه‌تنها برای کسانی است که می‌خواهند سیاست‌های چین را بهتر درک کنند، بلکه شما را وادار می‌کند به خوبی‌ها و بدی‌های سیستم حکومتی غرب نیز فکر کنید.» - کلایو کروک، بلومبرگ ویو

«بل بسیار واضح و شفاف توضیح می‌دهد که چرا بد نیست دیگر کشورها به مدل چین در حکومت‌داری فکر کنند... این کتاب بسیار جالب است.» - کِری براون، آسیا بوک ریویو

«مدل چین به همان اندازه که برای خودِ کشور چین مهم است، برای ما هم مهم است. این کتاب کمی در مورد راه‌هایی‌ که الگوی غیردموکراتیکی مانند چین می‌تواند عمیقاً در تاریخ و فرهنگ ریشه دوانده باشد تواضع به خرج داده است اما دیدگاه جالبی دارد. با این‌وجود بهتر است ما این را فراموش نکنیم که تاریخ خودمان نیز هنوز به پایان نرسیده است.» - راب گودمن، پولیتیکو

چرا باید کتاب مدل چین را بخوانیم؟

آرمان‌های شایسته‌سالاری سیاسی چگونه معیار ارزیابی پیشرفت و پسرفت سیاسی در چین شده‌اند؟ چین چگونه می‌تواند از مضرات شایسته‌سالاری سیاسی اجتناب کند؟ و چگونه می‌توان شایسته‌سالاری سیاسی را با دموکراسی ترکیب کرد؟ دنیل ای. بل در این کتاب به این سؤالات و بسیاری سؤالات دیگر در این زمینه پاسخ داده است. بل در این کتاب نگاهی به یک نظام سیاسی انداخته است که نه‌تنها سابقهٔ طولانی‌ای در چین داشته است، بلکه می‌تواند مهم‌ترین تحول سیاسی قرن بیست‌ویکم باشد.

جملات درخشانی از کتاب مدل چین:

«در این که جوامع مدرن غربی کثرت گرا هستند شکی وجود ندارد. پس در این مورد حرفی باقی نمی‌ماند و در این نکته بسیار مهم هم اتفاق نظر داریم که هر کس می‌تواند با حق رای خود در انتخاب رهبران سیاسی سهیم باشد. دموکراسی انتخاباتی در جوامع مدرن غربی تقریباً جایگاه مقدسی پیدا کرده است. در این جوامع ما می‌توانیم خدا را زیر سوال ببریم بدون اینکه متهم به کنار گذاشتن اخلاقیات شویم، ولی اگر در مورد حق افراد برای رای دادن صحبت شک برانگیزی را بر زبان بیاوریم و یا آن را زیر سوال ببریم مجبور به عذرخواهی خواهیم بود و در این زمینه هیچ فرد یا کشور غربی تساهل به خرج نخواهد داد و افراد منتقد این ایده، ماله کش و یا توجیه کنندهٔ رژیم‌های استبدادی بد نامیده خواهند شد. تقریباً در این موضوع هم می‌توانیم با یکدیگر هم‌ عقیده باشیم که دموکراسی انتخاباتی تبدیل به یک کالای سیاسی جهانی پرزرق و برق و فریبنده شده است، که نه تنها برای کشورهای دارنده آن بلکه برای بقیه جهان نیز مفید به نظر نمی‌رسد. بنابراین اگر در هر نقطه‌ای از جهان یک رژیم استبدادی “بد” سرنگون شود اولین سیستم سیاسی که برای او پیشنهاد می‌کنیم قطعا دموکراسی انتخاباتی است.»

«این بدین معنا نیست که هانتینگتون می‌خواهد سیستم دیکتاتوری را توجیه کند. به طور مثال ما در حال ساخت یک ساختمان می‌باشیم که این عملی زمانبر است و باید بلوک‌های آن را به ترتیب و با دقت روی هم چینش کنیم. وقتی بلوک‌ها هر کدام در سر جای درست خود قرار گیرند شکل اولیه ساختمان و استخوان‌ بندی آن شکل می‌گیرد و محکم می‌گردد. از این منظر زمانی که شرایط دموکراسی فرا برسد، تاخیر در حرکت به سمت آن، هیچ توجیه اخلاقی نخواهد داشت. به عبارت دیگر در مورد دموکراسی و برگزاری انتخابات آزاد اختلافی بین “آرمان گرایان” و “واقع گرایان” وجود ندارد و تنها اختلاف در زمان‌بندی است. هیچ یک از طرفین به دنبال زیر سوال بردن ایده‌آل‌های دموکراسی انتخاباتی نیستند. نکته مهم دیگر این است که دموکراسی در کشورهای فقیر و یا در حال توسعه به راحتی قابل پیاده‌سازی نیست. دلایل دیگری همچون جنگ قومی و قبیله‌ای، فقر فلج‌کننده، فساد فراگیر اداری و عدم آموزش هم می‌توانند به عنوان موانع پیاده‌سازی و نهادینه‌کردن شرایط دموکراتیک  و مصائب ناگوار (موقت) کشورها تلقی شوند و پایان تاریخ این کشورها را (همانطور که فرانسیس فوکویاما شاگرد هانتینگتون می‌گوید) با تاخیر روبرو کنند.»

«چیزی که در مورد عمل هر نفر یک رای وجود دارد این است که به نوعی به این افراد قدرت روانی می‌دهد، به این معنا که من می‌توانم در انتخاب حاکم سیاسی نقشی داشته باشم و اینکه من می‌توانم یک حق رای برای انتخاب داشته باشم و این من را توانمند می‌سازد که در سایر امور زندگی اجتماعی نیز تاثیرگذار باشم. هر گونه تلاش برای تعدیل یا لغو سیستم هر نفر یک رای ممکن است بسیار بحث برانگیز باشد، چرا که افراد فکر می‌کنند که از حق رأی خود محروم شده‌اند و خود را بازنده می‌دانند و این مسئله باعث می‌شود که آنها از لحاظ سیاسی برچسب افراد ناآگاه و با ظرفیت قضاوت سیاسی پایین را همراه خود داشته باشند و دچار احساس تحقیر شوند. شاید درک ایدهٔ انتخاب رهبران از طریق ابزار انتخابات رقابتی، ایده‌ای آسان و فراگیر باشد و احتمالاً رای دادن به عنوان یک آیین مشترک در نظر گرفته می‌شود که با آن می‌‌توان همبستگی مدنی بین افراد ایجاد کرد و آن را تقویت نمود، و این احساس را به وجود آورد که ما یک جز کوچک هستیم و قتی که رای می‌دهیم تبدیل به یک جامعه می‌شویم و به احتمال زیاد ترکیبات مختلف این استدلالها دلایل اصلی مقدس شمردن رای فردی در جوامع دموکراتیک می‌باشند.»

در کتاب مدل چین چه می‌خوانیم؟

مدل چین که با نام مدل اقتصادی چین نیز شناخته می‌شود، سیاست‌های سیاسی و اقتصادی جمهوری خلق چین است که پس از مرگ مائوتسه تونگ در سال 1976 توسط دنگ شیائوپینگ توسعه یافت. بسیاری معتقدند همین مدل باعث معجزهٔ اقتصادی در چین شد و به رشد هشت برابری تولید ناخالص ملی این کشور در طی دو دهه کمک کرده است. غربی‌ها تمایل دارند جهان سیاسی را به دموکراسی‌های «خوب» و رژیم‌های استبدادی «بد» تقسیم کنند اما مدل سیاسی چین در هیچ کدام از این دسته‌ها نمی‌گنجد. در طول سه دههٔ گذشته، چین یک سیستم سیاسی را ایجاد کرده است که به بهترین وجه می‌توان آن را «شایسته‌سالاری سیاسی» نامید. شایسته سالاری سیاسی مفهومی پیچیده است که ریشه های تاریخی عمیقی در منطقه شرق آسیا دارد. منبع و ساخت شایسته سالاری از تاریخ امپراطوری چین شروع شده و سپس در دوران معاصر به بقیه کشورهای شرق آسیا، گسترش پیدا کرده است. نویسنده در کتاب مدل چین به دنبال درک آرمان‌ها و واقعیت این نظام سیاسی منحصربه‌فرد است. بل با انتقاد از سیستم «هر نفر یک رأی» به عنوان راهی برای انتخاب رهبران، استدلال می‌کند که شایسته‌سالاری سیاسی به سبک چینی می‌تواند به رفع نقص‌های کلیدی دموکراسی انتخابی کمک کند. او در این کتاب مزایا و معایب شایسته‌سالاری سیاسی را مورد بحث قرار داده است و از راه‌های مختلف ترکیب شایسته‌سالاری و دموکراسی می‌گوید و استدلال می‌کند که چین مدلی از شایسته‌سالاری دموکراتیک را توسعه داده است که از نظر اخلاقی مطلوب و از نظر سیاسی پایدار است. بل همچنین در این کتاب، «مدل چین» و پیامدهای آن را برای خوانندگان خلاصه و ارزیابی کرده است.

اگر از خواندن کتاب مدل چین لذت بردید، از مطالعۀ کتاب‌های زیر نیز لذت خواهید برد:

• کتاب رولت سرخ روایت خاطرات‌گونهٔ دزموند چام نویسندهٔ تبعیدی چینی از ثروت، فساد و خشونت در کمونیست چین است. رولت سرخ یکی از معدود کتاب‌هایی است که توانسته تصویری روشنگر از چینِ امروز و روابط سیاسی و اقتصادی پشت پرده‌اش ارائه کند.

• کتاب دنگ شیائوپینگ (اصلاحات در چین) اثر ازرا اف. فوگل، کتابی دربارهٔ زندگی دنگ شیائوپینگ سیاستمدار و رهبر نخبگان نسل دوم جمهوری خلق چین است که ساختار سیاسی و اقتصادی چین را اصلاح کرد. او به‌صورت غریزی میهن پرست بود و همچنین به حزب کمونیست چین متعهد.

دربارۀ دنیل ای.بل‌: نظریه‌پرداز سیاسی