پرسش‌های فیلسوفان بزرگ جهان (23پرسش مهم فلسفی)(پالتویی ها1)

«پالتویی‌ها» نام مجموعۀ تازۀ انتشارات مان کتاب است. کتاب پرسش‌های فیلسوفان بزرگ جهان (اثر لِشِک کولاکوفسکی، ترجمۀ شهاب‌الدین عباسی) نیز اولین عنوان از این مجموعه به حساب می‌آید و به‌تازگی روانۀ کتابفروشی‌ها شده است. قطع پالتویی، یونیفرم و طراحی جلد این مجموعه احتمالاً کتابخوانان جدی را به یاد کتاب‌های شرکت سهامی کتاب‌های جیبی می‌اندازد: مجموعه‌کتاب‌هایی که با همکاری مؤسسۀ فرانکلین در سال‌های دور چاپ می‌شدند. در ادامه، توضیحاتی را که در ابتدای کتاب پرسش‌های فیلسوفان بزرگ جهان دربارۀ مجموعۀ پالتویی‌ها آمده است می‌خوانیم و بعد به معرفی مفصل کتاب پرسش‌های فیلسوفان... می‌پردازیم.

با نگاهی اجمالی به این فهرستِ مفصل، می‌بینیم که 23 پرسش مهم و عمیق فلسفی مطرح شده‌اند، یعنی پرسش‌هایی از این دست:
• آیا ارادۀ آزاد یا اختیار داریم؟ 
• آیا می‌توانیم چیزی بدانیم؟ 
• عدالت چیست؟ 
• چرا در جهان شر وجود دارد؟ 
• سرچشمۀ حقیقت چیست؟ 
• آیا خدا می‌تواند وجود نداشته باشد؟ 
• آیا می توانیم چیزی را که می‌بینیم واقعاً باور کنیم؟
این پرسش‌ها فقط ذهن متفکران بزرگ جهان را مشغول نکرده‌اند. این‌ها پرسش‌هایی هستند که وقتی خود ما هم با آن‌ها مواجه می‌شویم دربارۀ شیوۀ زندگی، کار، ارتباط با یکدیگر و نگرش به جهان، اگر به پاسخی قطعی هم نرسیم (که البته در فلسفه امری عادی است) اما نگاه و پیش‌فرض‌هایمان دستخوش تغییر خواهند شد.

• کولاکوفسکی با زبانی فصیح و روشن دربارۀ پرسش‌های همیشگی انسان، ایده‌ها و اندیشه‌ها و اهمیت همیشگی‌شان کندوکاو می‌کند و در کنار این ما را با چهره‌های بزرگ اندیشۀ غربی آشنا می‌سازد: از سقراط و افلاطون تا دکارت و و شوپنهاور و نیچه و دیگران.

• نقطۀ قوت کار کولاکوفسکی این است که فقط به‌سراغ فیلسوفانی معروف در میان عامه نرفته است (مثل فیلسوفانی که در پاراگراف قبل نام بردیم). کولاکوفسکی در این کتاب از فیلسوفانی که بیشتر نویسندگان کتاب‌های فلسفه برای عموم به‌سراغشان نمی‌روند هم سراغ گرفته است، از جمله: پارمنیدس و هراکلیتوس پیشاسقراطی، اپیکتتوس رواقی، سکستوس امپیریکوس شک‌باور، قدیس آگوستین و قدیس توماس آکوئیناس دو پایه‌گذار الهیات فلسفی غرب، آنری برگسون شهودباور و ادموند هوسرل پدیدارشناس.

• کولاکوفسکی در این کتاب نخواسته یک کتاب درسی بنویسد، بلکه به‌تعبیر خودش دوست داشته به فیلسوفان بزرگ، با تمرکز بر یک ایده در دنیای اندیشه هریک از ایشان، نزدیک شود. ایده‌ای مهم، ایده‌ای که در نظام فلسفی هر فیلسوف نقشی بنیادی دارد و برای زندگی امروز ما هم مهم و کارگشاست و صرفاً تکه‌ای از اطلاعات تاریخی نیست.

• و در آخر اینکه کولاکوفسکی در کنار اینکه فیلسوف و مورخی آکادمیک و قدردیده بود این مهارت استثنایی را داشت که بدون اینکه مفاهیم فلسفی را مبتذل و سطحی سازد، برای عموم مردم بیان کند و بتواند تأثیر آموزه‌های به‌ظاهر خشک و جدی فلسفه را در زندگی روزمرۀ هر فرد به رخ بکشد. یکی از محبوب‌ترین کتاب‌های او یعنی درس‌گفتارهایی کوچک در باب مقولاتی بزرگ در ابتدا در قالب یک مجموعه‌سخنرانی رادیویی ارائه شده است، سخنرانی‌هایی در باب تجمل، مرگ، میل جنسی، تزویر، قدرت، مجازات اعدام، خنده و خدا با زبانی طنز.

• خوانندگانی که علاقه‌مندند شروعی جدی در مطالعۀ ابتدایی فلسفه داشته باشند.
• خوانندگانی که به‌دنبال چون‌وچرا کردن دربارۀ پاره‌ای از دغدغه‌ها و بدیهیات زندگی روزمرۀ خود به‌مدد ایده‌های فیلسوفان بزرگ هستند.
• خوانندگان و علاقه‌مندان به تاریخ فلسفه، چون با نوعی تاریخ‌فلسفۀ ایده‌محور روبه‌رو خواهند شد.
• خوانندگانی که از خواندن کتاب‌هایی همچون دنیای سوفی، سرگذشت فلسفه، فهم فلسفه و فلسفه، ساده و زیبا لذت برده‌اند و به‌دنبال کتاب دیگری با رویکردی متفاوت هستند.
• خوانندگان دیگر آثار ترجمه‌شدۀ کولاکوفسکی، به‌خصوص درس‌گفتارهایی کوچک در باب مقولاتی بزرگ و خردمندی در زندگی روزمره (در همین صفحه، دربارۀ دیگر آثار کولاکوفسکی و آثار ترجمه‌شدۀ او نوشته‌ایم).

جریان‌های اصلی در مارکسیسم (1978 )، دین (1982)، برگسون (1984)، هوسرل و جست‌و‌جوی یقین (1976)، وحشت متافیزیکی (1988)، حضور اسطوره (1989)، مدرنیته در محاکمۀ بی‌پایان (1995)، خدا هیچ بدهی‌ای به ما ندارد: گفتاری مختصر دربارۀ دین پاسکال و روح یانسنیسم (1995).

• در جهان اندیشه، عدۀ کمی را می‌توان یافت که مقامی برجسته‌تر از لِشِک کولاکوفسکی داشته باشند. او فیلسوف، مورخ، الهیات‌دان، دانشمند سیاسی و منتقد ادبی، و نمونه‌ای از اندیشمندانی است که در قارۀ اروپا بسیار کم بوده‌اند و در دنیای انگلیسی‌زبان تقریباً نشانی از آنان نیست (راجر اسکروتن).

• کولاکوفسکی بزرگ‌ترین مورخ زندۀ جهان اندیشه است (جان گری).

• کار کولاکوفسکی یادآور دستاوردهای بی‌نظیر فکری و دلمشغولی اخلاقی روشنفکران اروپای مرکزی در قرن بیستم است. کولاکوفسکی در میان همتایان خود بی‌نظیر بود، دیگر کسی مثل او نخواهیم دید (تونی جات).