دنیای دوپامین

---

بخشی از کتاب دنیای دوپامین:
«هر بیماری مثل جعبه‌ای سربسته یا داستانی ناخوانده یا سرزمینی بکر است. یک بار بیماری برایم تعریف کرد که بالا رفتن از یک صخره چه حسی دارد. وقتی آدم در حال صعود است فقط با صخره‌ای بی‌انتها روبروست و برای انتخاب محل بعدی گذاشتن پا یا گیر دادن دست خود گزینه‌های چندانی ندارد. در عمل، روان درمانی بی‌شباهت به صخره نوردی نیست. من حین این کار معمولاً خودم را غرق داستان می‌کنم. به گفتن و دوباره گفتن ادامه می‌دهم و باقی کار خودبخود پیش می‌رود.»

---

دوپامین شاید مشهورترین ماده‌ای است که در مغز ما وجود دارد. دوپامین یک ترکیب آلی است که نقشی حیاتی در بدن و مغز ایفا می‌کند. این ماده در مغز نقش پیام‌رسان عصبی و در خون نقش هورمونی دارد. دوپامین باعث ایجاد لذت و پاداش می‌شود و مناطق خاصی از مغز را که به مرکز پاداش معروفند فعال می‌کند که همین مرکز پاداش باعث ایجاد حس سرخوشی در افراد می‌شود. دوپامین می‌تواند اعتیادآور باشد و بسیاری از افراد با مصرف مواد مخدر یا داروهای مختلف این حس سرخوشی را در خود ایجاد می‌کنند، حتی استفاده از گوشی‌های هوشمند و تکنولوژی نیز چنین احساسی در انسان ایجاد می‌کند. کتاب دنیای دوپامین با عنوان اصلی Dopamine Nation دربارۀ رابطۀ نزدیک بین درد و لذت در سامانۀ عصبی ما است و دکتر آنا لمکی، در این کتاب راهکارهای متعددی برای مبارزه با رفتارهای اعتیادآور ارائه داده است. دنیای دوپامین پرفروش‌ترین کتاب نیویورک تایمز و لس‌آنجلس تایمز است که در سال 2021 منتشر شد.

کتاب دنیای دوپامین اثر آنا لِمکی با ترجمۀ محمد اسماعیل فلزی کتابی در مورد لذت و دوپامین است. با این‌که دوپامین عامل شیمیایی مرتبط با لذت و اعتیاد شناخته می‌شود اما کارکردش فراتر از این‌هاست. دوپامین به کنترل حرکت و توجه، خواب و حافظه کمک می‌کند و همچنین بر خُلق و پیش‌بینی لذت نیز تأثیر می‌گذارد. آنا لمکی در کتاب دنیای دوپامین و با استفاده از یافته‌های علوم اعصاب نشان داده است که چطور می‌توان در عصر زیاده‌روی به تعادل رسید. نکتۀ مهم در همین رسیدن به تعادل ظریف بین درد و لذت است و این‌که چرا اکنون بیش از هر زمان دیگری یافتن تعادل ضروری است. 

ما در این دوران به صورت بی‌سابقه‌ای به محرک‌های مربوط به پاداش مثل مواد مخدر، غذا، اخبار و شایعات، قمار، خرید، بازی و رسانه‌های اجتماعی دسترسی داریم. همین گوشی هوشمند که هر روزه دستتان می‌گیرید به صورت 24 ساعته به بدن شما دوپامین می‌رساند. دکتر آنا لمکی در کتاب دنیای دوپامین به بررسی اکتشافات علمی جدید و هیجان‌انگیزی پرداخته است و توضیح می‌دهد که چرا دنبال‌ کردن بی‌وفقۀ لذت منجر به درد می‌شود و در مورد آن چه باید کرد.

انسان‌ها طوری برنامه‌ریزی شده‌اند که در زندگی به لذت نزدیک شوند و از درد دوری کنند. این غریزۀ انسان از میلیون‌ها سال پیش وجود داشته چون مردم نیاز داشتند هر روز به دنبال غذا، لباس و سرپناه بگردند یا در خطر مرگ بودند. اما روانپزشک آنا لمکی می‌گوید که در دنیای امروز نیازهای اساسی‌مان اغلب به راحتی تأمین می‌شود و همین معادله را تغییر می‌دهد. زندگی در عصر مدرن بسیار چالش‌برانگیز شده است و ما باید با این موضوع کنار بیاییم که چگونه در دنیایی زندگی کنیم که همه چیز آن فراهم است؟ و اگر بیش از حد مصرف کنیم حتی ناراضی‌تر هم خواهیم شد. 

آنا لمکی در کتاب دنیای دوپامین با تلفیق علوم اعصاب پیچیده و استفاده از استعاره‌های قابل فهم نشان می‌دهد که چگونه یافتن رضایت و ارتباط به معنای کنترل دوپامین است. دکتر لمکی با ذکر تجربیات بیمارانش و روایت‌کردن داستان‌های جالب‌شان، همۀ ما را به مدیریت و تغییر زندگی‌مان امیدوار می‌کند. لمکی در کتاب دنیای دوپامین به توضیح ارتباط متقابل لذت و درد در مغز پرداخته است. لمکی می‌گوید بیمارانش که با سوء مصرف مواد دست و پنجه نرم می‌کنند اغلب معتقدند که اعتیادشان ناشی از افسردگی، اضطراب و بی‌خوابی است. اما دکتر لمکی معتقد است که اغلب برعکس این موضوع صادق است چون اعتیاد می‌تواند خودش باعث درد شود و موجب تسکین درد نمی‌شود. در واقع مصرف مواد باعث تحریک دوپامین می‌شود و مغز را سرشار از لذت می‌کند اما به محض از بین رفتن دوپامین، فرد اغلب احساس بدتری نسبت به قبل دارد.

کتاب دنیای دوپامین برای پژوهشگران حوزۀ روان‌شناسی و عصب‌شناسی و علاقه‌مندان به مطالعۀ کارکرد مغز و یا هرفردی که نسبت به رابطۀ دوپامین و اعتیاد کنجکاو است، بسیار جذاب خواهد بود. همۀ ما انسان‌ها با رفتارهای افراطی مثل خوردن شیرینی و فست فود، خرید بیش از حد و سیگار کشیدن، ترشح دوپامین را در مغزمان افزایش می‌دهیم اما در نهایت پشیمان می‌شویم و تأسف می‌خوریم. این کتاب راهنمای علمی مفیدی نیز برای مبارزه با این رفتارهای وسواسی است.

«بررسی‌ای خیره‌کننده در مورد لذت‌جویی و اعتیاد... خوانندگانی که به دنبال تعادل هستند به این راهنمای آموزنده و جذاب لمکی نیاز خواهند داشت.» - ناشران هفتگی

«همۀ ما آرزوی دوری از کارهای روزمره و بخش‌های ناراحت کنندۀ زندگی‌هایمان را داریم. چه می‌شد اگر به جای تلاش برای فرار از این موارد یاد بگیریم که به سمت ‌آن‌ها برویم تا با خودمان و افرادی که زندگی‌مان را با آن‌ها به اشتراک گذاشته‌ایم به یک هماهنگی صلح‌آمیز برسیم؟ لمکی کتابی نوشته است که طرز تفکر ما را در مورد بیماری روانی، لذت، درد، پاداش و استرس به طور اساسی تغییر می‌دهد. آن را بخوانید، حتماً از این کار خود خوشحال خواهید شد.» - دانیل لویتین، نویسندۀ پرفروش نیویورک تایمز

کتاب دنیای دوپامین از سایت آمازون امتیاز 4.6 از 5 و از سایت گودریدز امتیاز 4 از 5 به دست آورده است.

خوانایی کتاب و روان بودن 
کتاب دنیای دوپامین با نثر ساده و مکالمه‌محور دربارۀ دوپامین و نقش آن در لذت‌بردن و درد‌کشیدن صحبت کرده است تا شما با خواندن این کتاب بیشتر با بدن، مغز و عملکرد آن آشنا شوید.

اگر از خواندن این کتاب لذت بردید، به شما پیشنهاد می‌کنیم کتاب افسانه‌ی عادی بودن را نیز بخوانید.