رولت سرخ (پالتویی)

معرفی کتاب رولت سرخ اثر دزموند چام

رولت سرخ یکی از معدود کتاب‌هایی است که توانسته تصویری روشنگر از چینِ امروز و روابط سیاسی و اقتصادی پشت پرده‌اش ارائه کند. دزموند چام که در چین کمونیست متولد شده، در هنگ‌کنگ و ایالات متحده درس خوانده است، در این کتاب با بیان زندگینامه‌اش برایمان تعریف می‌کند که چگونه توانست در چین به اوج قلۀ موفقیت و ثروت برسد. رولت سرخ در سال 2022 برای هفته‌ها پرفروش‌ترین کتاب روز بود و در داخل چین میلیون‌ها نسخۀ قاچاق از این کتاب تاکنون فروش رفته است. (مقدمۀ مترجم)

ویتنی دوان همسر میلیاردر و موفق دزموند چام بود اما در سال 2017 در پی گزارش‌هایی مبنی بر تسهیل معاملات تجاری با اعضای خانوادۀ ون جیابائو، نخست وزیر وقت چین و دیگر مقامات ارشد حزب کمونیست ناگهان ناپدید شد. چهار سال پس از ناپدید شدن مرموز دوان، همسر سابق و شریک تجاری‌اش، کتاب رولت سرخ را منتشر کرد. این کتاب چنان پکن را شگفت‌زده کرد که در آخرین تلاش برای خنثی کردن انتشار آن، همسر دزموند که در بازداشت به سر می‌بُرد را مجبور کردند تا با دزموند تماس بگیرد و از او بخواهد کتاب را منتشر نکند. 

چام با این‌که متوجه شد، جان خودش، پسرش و همسرش به خطر می‌افتد اما تصمیم گرفت کتاب رولت سرخ را منتشر کند تا به جهان کمک کند با چالش‌های محیط‌های تجاری در چین و واقعیت‌های سیاسی پشت آن آشنا شوند. کتاب رولت سرخ باعث شد تا برخی از سیاست‌های کنونی چین مثل کمپین مبارزه با فساد و حرکت رئیس‌جمهور شی به سوی برقراری مجدد سوسیالیسم مورد توجه همگان قرار گیرد.

 دزموند چام در کتاب رولت سرخ از دسیسه‌ها و رسوایی‌های حزب کمونیست چین نوشت. هدف اصلی چام این است که نشان دهد حزب کمونیست چین فقط به قدرت خود و محافظت از فرزندان افراد برتر حزب اهمیت می‌دهد. چام در کتاب رولت سرخ استدلال می‌کند که موفقیت اقتصادی چین با اتصال کارآفرینان به این قدرت‌های برتر به دست آمده است. 

در کتاب رولت سرخ چه می‌خوانیم؟

دزموند چام در کتاب رولت سرخ بدون هیچ مقدمه‌ای به سراغ گم شدن همسر پنجاه ساله‌اش می‌رود. همسر دزموند آن موقع مدیر ارشد یک پروژۀ ساختمانی به ارزش 2.5 میلیارد در پکن بود. دزموند چام و همسرش ویتنی دوان، به بالاترین سطح قدرت و ثروت در چین رسیده بودند و ناگهان همه چیز را از دست دادند. دزموند که در چین و در فقر بزرگ شده بود به خودش قول داده بود که زندگی متفاوتی برای خودش رقم بزند. او با سخت‌کوشی و سرسختی محض از یک دانشگاه آمریکایی مدرک گرفت و به کشور خود بازگشت تا خود را در تجارت تثبیت کند.

در این میان با همسر آینده‌اش ویتنی آشنا شد، ویتنی در آن دوران باهوش و به همان اندازۀ دزموند جاه‌طلب و مصمم بود تا نقش خود را در جامعۀ مردانۀ چین تثبیت کند. ویتنی و دزموند تیمی مؤثر تشکیل دادند و به کمک روابطی که با اعضای ارشد حزب کمونیست چین یا به اصطلاح اشراف سرخ ایجاد کردند، به طبقۀ میلیاردرهای چین راه یافتند.

خیلی زود آن‌ها توانستند تأسیسات عظیم حمل و نقل هوایی بین‌المللی پکن را تأسیس کنند و این مسیر را با ساخت یکی از هتل‌های برتر پکن ادامه دادند. آن‌ها به طرز خیره‌کننده‌ای موفق شده بودند، با جت‌های شخصی سفر می‌کردند، ساختمان‌ها و موقوفات چند میلیون دلاری را تأمین مالی کردند و خانه‌ها، وسایل نقلیه و آثار هنری گران قیمتی برای خودشان خریدند.

تا سال 2006 نشانه‌هایی آشکار شد که سرمایه‌داری به هیچ‌وجه در چین کار آسانی در پیش‌روی خود ندارد و این مسئله با بحران مالی جهانی در سال 2008 بیشتر از قبل آشکار گشت. تغییراتی نیز که به دنبال بحران مالی انجام شد، تجارت را دشوارتر کرد. تقریباً در آن زمان، جامعۀ مدنی نیز شروع به افزایش فشار فزاینده برای تحمیل خواسته‌هایش به حزب کمونیست کرد.

به طور کلی، چام استدلال می‌کند که به رغم آزمودن سرمایه‌داری در ظاهر امر، اما در باطن رهبران چین هرگز قصد پایان دادن به سیستم کمونیستی را نداشتند. مثلاً عرضۀ شرکت‌های دولتی در بورس اوراق بهادار حرکتی برای خصوصی‌سازی آن‌ها نبود بلکه راهی برای تقویت این شرکت‌ها برای رقابت جهانی با بخش خصوصی بود. تغییر جهت بازگرداندن کنترل حزب بر اقتصاد و جامعه آغاز شده بود. نردبان رهبری حزب نیز تغییر کرد و در عوض افراد وفادار جدیدی را از مناطق دیگر وارد کرد. 

چام در کتاب رولت سرخ نشان می‌دهد که او و دوستان تجاری‌اش نمی‌خواستند حزب را سرنگون کنند. آن‌ها یک سیستم بازتر می‌خواستند. او و دیگران با کمال میل، بخشی از ثروت عظیم خود را برای حمایت از آموزش و سایر پیشرفت‌های اجتماعی اهدا کردند اما چام دید که شرکت‌ها و کارآفرینان خصوصی چطور از حزب استفاده می‌کنند و این‌که سرمایه‌گذاری خصوصی بلندمدت گزینه‌ای واقعی نیست. رشد اقتصادی موفق چین و بهبود بخش دولتی باعث شد که حزب مانند قبل به بخش خصوصی نیازی نداشته باشد. 

بنابراین دیگر داشتن کنترل ضعیف حزب بر تجارت ضروری نبود. چام استدلال می‌کند که سرکوب و کنترل، پایه‌های حزب کمونیسم است و این با مدرن‌سازی چین تحت اصلاحات هیچ تغییر نکرده است. تا این‌که در سال 2017، زمانی که دزموند با پسرش در خارج از کشور زندگی می‌کرد متوجه شد که همسر سابقش ویتنی به همراه سه همکارش ناپدید شده‌اند، از آن پس زندگی دزموند دگرگون شد.

دزموند که در کتاب رولت سرخ خاطراتش از این دوران را روایت کرده است خیلی واضح و روشن نشان می‌دهد که دولت چین چگونه تجارت خود را در مسیر نگه داشته است و وقتی تجار از مرز خود خارج شوند چه اتفاقی می‌افتد.

بریده‌هایی از کتاب رولت سرخ

«ناپدید شدن‌های بدون توضیح و دلیل در چین زیاد اتفاق می‌افتد. در کشوری که حزب کمونیست انحصار قدرت را به دست دارد، ظاهرا توقع هیچ توضیح و دلیلی را درباره ناپدیدشدگان نباید داشت. گرچه در قانون اساسی چین حقوق شهروندان تضمین شده است اما پلیس چین با نادیده گرفتن قانون، به خودش اجازه می‌دهد که به کوچک‌ترین بهانه‌ای هر فردی را که دلش بخواهد، دستگیر و برای ماه‌ها و سال‌ها زندانی کند. این روزها ماموران حزب کمونیست حتی در ورای خاک چین آدم‌ربایی می‌کنند. آن‌ها روزنامه‌نگاران، تاجران، ناشران و ناراضیان سیاسی را از کشورهای دیگر می‌ربایند و به چین می‌برند. این عملیات شبیه عملیات ضدتروریستی سیا در خارج از خاک آمریکاست که طی آن فرد مظنون به عملیات تروریستی ربوده و به آمریکا یا یک کشور دوست منتقل می‌شود تا در آن‌جا بازجویی و تخلیه اطلاعاتی شود.»

«یک روز یادم رفته بود تکالیف مدرسه‌ام را انجام بدهم. معلم‌های چینی موقعی که پای مطالع کردنِ والدین از کم‌کاری‌های درسیِ فرزندانشان به میان باشد، خیلی پیگیر و سمج می‌شوند. آن روز عصر، پدرم چنان کتکی به من زد که انگار دنیا به پایان رسیده و هیچ فردایی نیست. همسر آقای دکتر با شنیدن صدای جیغ و فریادهایم از را‌ه‌پله‌ها بالا آمد و درِ اتاق ما را زد و مؤدبانه از پدرم خواست بیش‌تر از این کتکم نزند. پدرم به حرفش گوش کرد. والدینم به خانوادۀ دکتر احترام می‌گذاشتند، مخصوصاً به خاطر این‌که دکتر تحصیلکردۀ غرب بود. همسر دکتر آن روز مرا از لت‌وپار شدن به دست پدرم نجات داد. از این پس هر بار که پدرم به سمت من یورش می‌آورد تا کتکم بزند، دعا می‌کردم که همسر دکتر صدای جیغ‌هایم را بشنود و از راه‌پله‌ها بالا بیاید و نجاتم دهد.»

«اما هنگ‌کنگ فرق زیادی با فرهنگ چین دارد. در شانگهای، من و دوستانم همیشه موقع راه رفتن دستانمان را دور گردن هم می‌انداختیم و سرمان در کارِ یکدیگر بود. در چین کلِ مفهوم حریم خصوصی عملاً بی‌معنا بود و اصلاً چیزی تحت این عنوان وجود نداشت. در دهه‌های 1970 و 1980، پسرها، حتی مردها، دست در دست هم در کوچه و خیابان راه می‌رفتند و این از نظرشان یک چیز کاملاً عادی بود. اما هنگ‌کنگ دنیای دیگری بود. هیچ‌وقت اولین باری را که سعی کردم دستم را روی شانۀ یک همکلاسیِ هنگ‌کنگی‌ام بگذارم، فراموش نخواهم کرد. او ساکن همان مجتمعی بود که ما در آن زندگی می‌کردیم. تصورم این بود که چون با هم دوستیم، می‌توانم دستم را روی شانه‌اش بگذارم. اصلاً تصور نمی‌کردم که چنین کاری یک عمل غیرعادی است. او به محض این‌که دستم را روی شانه‌اش حس کرد، مثل فنر از جا پرید؛ انگار سیم برق را به او وصل کرده بودند.»

خواندن کتاب رولت سرخ را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

اگر دوست دارید با شرایط تجارت در کشور چین و زندگی تحت حکومت کمونیستی آشنا شوید یا به سیاست علاقه‌دارید حتماً کتاب رولت سرخ را بخوانید.

دربارۀ نویسندۀ کتاب رولت سرخ

دربارۀ مترجم کتاب رولت سرخ

واکنش‌ها به کتاب رولت سرخ

«یکی از معدود گزارش‌ها از داخل چین که از نحوۀ انجام کارها در چین و در بالاترین سطح پرده برمی‌دارد.» - جیمز پالمر، مجلۀ فارن پالیسی

«کتابی که چین نمی‌خواهد شما بخوانید.» - سی‌ان‌ان

«کتابی قدرتمند و نگران کننده.» - بیل براودر، نویسندۀ کتاب اعلان قرمز

«چام می‌دانست که در همان لحظه‌ای که تصمیم به نوشتن رولت سرخ گرفت با حزب کمونیست چین درگیر شده است و می‌داند که اکنون تحت تعقیب است، او حتی وصیت‌نامه‌اش را نوشته و مطمئن شده که در صورت مرگ کاری ناتمام ندارد. او می‌گوید: «این جنگ داوود و جالوت من است و  اما هزار بار بدتر است.» - ساندی تایمز (بریتانیا)

«نگاهی نادر به سبک زندگی لوکس نخبگان چین... یک پرترۀ زنده.» - واشنگتن پست

«یک نمایش هیجان‌انگیز... این روایت به خوبی نوشته شده و هاله‌ای از تراژدی‌ای اجتناب‌ناپذیر آن را احاطه کرده است. اتهام‌زنی شدید چام دربارۀ نظام سیاسی که شعارهای کمونیستی را سر می‌داد در حالی‌که مقامات ظاهراً خود را در جریان اصلاحات سیاسی قرار می‌دادند، بسیار هیجان‌انگیز است.» - پابلیشرز ویکلی

امتیازات

کتاب رولت سرخ از سایت آمازون امتیاز 4.4 از 5 و از سایت گودریدز امتیاز 3.9 از 5 را به دست آورده است.

جوایز کسب شده

بهترین کتاب سال به انتخاب روزنامه‌های اکونومیست و فایننشال تایمز

حواشی حول محور کتاب

جود بلانشت از مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌المللی در واشنگتن پست نوشت که حزب تلاش کرد از خانوادۀ چام و همسرش به عنوان گروگان استفاده کند تا او را متقاعد کنند که جلوی انتشار کتاب رولت سرخ را بگیرد. 

جیمز پالمر توضیح داد که چام با نوشتن کتاب رولت سرخ و انتشار آن مخالفت خود با حزب کمونیست چین را به طور آشکار نشان داد.

میزان فروش کتاب

کتاب رولت سرخ پرفروش‌ترین کتاب نیویورک تایمز شد.

تحلیل سی بوک از کتاب رولت سرخ

در کتاب رولت سرخ، چام تجربۀ شخصی‌اش از کار به عنوان مدیر ارشد شرکت‌های چینی  و ارتباطش با افرادی در دولت چین و حزب کمونیست را تعریف کرده است. او فساد گسترده و سیستماتیکی در روابط حزب کمونیست چین و مشاغل خصوصی را توضیح داده است که منجر به سطح بالای نفوذ حزب کمونیست بر تجارت خصوصی شد. 

در این کتاب چام، اعتراف می‌کند که به مدت یک دهه عضو کنفرانس مشورتی سیاسی خلق چین بوده است و توضیح می‌دهد که در سال 2014 علیه جنبش آمبرلای هنگ‌‌کنگ راهپیمایی کرده است اما در سال 2019 طرف خود را تغییر داد.

اگر از کتاب رولت سرخ خوشتان آمده، این کتاب‌ها را از دست ندهید

_ کتاب توتالیتاریسم اثر هانا‌ آرنت فیلسوف و نظریه‌پرداز سیاسی آلمانی و کتابی دربارۀ نازیسم، استالینیسم و توتالیتاریسم است. اکثریت قریب به اتفاق انسان‌ها تا حدودی تحت تأثیر جنبش‌های توده‌ای تمامیت‌خواه عصر ما قرار گرفته‌اند. هانا آرنت با بررسی دو نمونه از نظام‌های تمامیت‌خواه به چگونگی استقرار این حکومت‌ها و مشروعیت یافتن آن‌ها پرداخته است.

- کتاب چین اثر هنری آ. کیسینجر که در آن مخاطب را با کشور چین، دومین اقتصاد برتر جهان آشنا می‌‌کند. این کتاب ترکیبی از تاریخ، تجربیات شخصی نویسنده و ردیابی سیاست خارجی در چین است و توانست نظر بسیاری از منتقدین و مخاطبین را به خود جلب کند. 

- خودآموز دیکتاتورها اثر رندال وود که در آن به زبانی طنز، دیکتاتورهای تاریخ را نقد می‌کند و همچنین دیگر ترجمه‌های بیژن اشتری.