فرمان قتل (قتل های سیاسی در روسیه امروز)

---

کتاب فرمان قتل دربارۀ ولادیمیر پوتین و خشونت سیاسی در روسیه است که اولین بار در سال 2017 منتشر شد. فرمان قتل گزارشی مبسوط و دقیق از مجموعه قتل‌های هدفمند مخالفان و منتقدان رژیم پوتین است که محقق کا‌گ‌ب، ایمی نایت آن‌ها را روایت می‌کند. از قتل روزنامه‌نگارها و افراد سیاسی گرفته تا بمب‌گذاری‌ در خانه مخالفان و ترورهای خارج از کشور، ایمی نایت تمام این حوادث را به هم مرتبط می‌سازد تا خواننده را با سازمان‌ها، روش‌ها و شخصیت‌هایی که با قتل و ارعاب  به‌دنبال کنترل سیاسی و پاکسازی‌های مدنظر حکومت روسیه هستند آشنا کند.

---

کتاب فرمان قتل (قتل‌های سیاسی در روسیه امروز) اثر ایمی نایت با ترجمۀ زینب کاظم خواه را نشر کتاب پارسه به چاپ رسانده است. قتل‌های سیاسی جایگاه برجسته‌ای در  تاریخ بسیاری از کشورها دارند. از اعضای خانوادۀ سلطنتی گرفته تا قانون‌گذارها، از وزرا گرفته تا ژنرال‌‌های ارتش، از روزنامه‌نگاران مستقل گرفته تا فعالان حقوق بشر، بسیاری از افراد تلاش کرده‌اند که صاحبان قدرت را به چالش بکشند و در طول قرن‌ها به دست همین صاحبان قدرت به قتل رسیده‌اند.

تحقیقات نشان داده است که چنین ترورها و کشتارهایی به ویژه در حکومت‌های خودکامه اتفاق می‌افتد. شاید گویاترین نمونۀ آن روسیه باشد، کشوری که در آن به قتل رسیدن منتقدان رژیم (چه در داخل و چه خارج از کشور روسیه) به قدری زیاد شده است که رسانه‌های بین‌المللی آن را به عنوان امری عادی در گزارش‌هایشان ذکر می‌کنند. 

روسیه با قتل سیاسی بیگانه نیست، از تزارها گرفته تا شوروی و پس از آن دوران حکومت پوتین، بسیاری از روزنامه‌نگاران، فعالان و مخالفان سیاسی کشته شده‌اند. مدافعان کرملین دوست دارند بگویند که هیچ مدرکی وجود ندارد و جای تعجب هم نیست چون شخصِ پوتین تمام تحقیقات را کنترل می‌کند و هیچ‌کس هرگز تفنگی به دست او ندیده است اما ایمی نایت، کوهی از شواهد ضمنی را در کتاب فرمان قتل ارائه داده است که دخالت کرملین در این قتل‌ها و حوادث را نشان می‌دهد. او همچنین در این کتاب آمریکا و متحدان اروپایی را بابت سکوت در قبال قتل‌های سیاسی روسیۀ دوران پوتین مورد انتقاد قرار می‌دهد.

از زمانی که ولادیمیر پوتین در روسیه به قدرت رسید، مرتب جنازۀ منتقدانش پیدا می‌شود. به گفتۀ ایمی نایت این قضیه اتفاقی نیست. در کتاب فرمان قتل، ایمی نایت، محقق کا‌گ‌ب، ده‌ها قربانی را به هم پیوند می‌دهد تا کمپین قتل سیاسی در دوران حکومت پوتین را افشا کند که حتی شامل حملات تروریستی مثل بمب‌گذاری ماراتن بوستون نیز می‌شود. ایمی نایت که نیویورک تایمز او را برترین محقق غرب در مورد کا‌گ‌ب می‌داند، در کتاب فرمان قتل، سفر پوتین از سرویس اطلاعاتی و امنیتی اتحاد جماهیر شوروی  ( کا گ ب)در اواخر دهۀ 1990 تا رسیدن او به قدرت مطلق به عنوان رهبر کرملین را دنبال می‌کند و جزئیات بسیاری از سازمان‌هایی که راه او را هموار ساخته‌اند در اختیار خوانندگان قرار می‌دهد. 

ایمی نایت اطلاعات جدیدی در مورد مشهورترین قربانیان پوتین مثل الکساندر لیتوینکو، افسر سابق سرویس امنیت فدرال روسیه، ارائه داده است که در لندن مسموم شد. او در این کتاب از قتل افراد و دولتمردانی صحبت می‌کند که در غرب کمتر شناخته شده یا حتی فراموش شده‌اند. ایمی نایت نشان می‌دهد که حملات تروریستی در روسیه و همچنین بمب‌گذاری ماراتن بوستون در ایالات متحده نیز بخشی از تلاش‌های دولت پوتین برای ایجاد رعب و وحشت و خاموشی منتقدان و مخالفان بوده است. او در ادامۀ کتاب فرمان قتل به بررسی این موضوع می‌پردازد که این قتل‌ها برای آیندۀ پوتین، روسیه و غرب چه معنایی دارد. فرمان قتل داستانی حقیقی است که مدت‌ها از دید عموم پنهان ماند.

در کتاب فرمان قتل نویسنده ابتدا به توضیح تاریخچه‌ای از همدستی جنایت و سیاست در روسیه پرداخته است و معتقد است رد جنایت‌های سیاسی این کشور به گذشته‌های دور برمی‌گردد. نایت در بخش اول کتاب، گزارشی از قتل‌های سیاسی در روسیۀ تزاری و شوروی ارائه داده و بعد به روسیۀ کمونیسم می‌رسد. سپس نویسنده گزارشی از سیستم و چگونگی حکومت روسیه در دوران پوتین را ارائه داده است و  در آخر نوبت به قتل‌های سیاسی دوران پوتین می‌رسد. نایت در فصل‌های بعدی کتاب به قتل‌های مختلف سیاسی ددوران ولادیمیر پوتین پرداخته و در انتها از سیاستی که به نظر خودش آمریکا و اروپا باید در قبال روسیه اتخاذ کنند صحبت می‌کند.

• پیشگفتار
• پنهان کردن خشونت، سنّتی کرملینی
• نظام چگونه کار می‌کند: پوتین و سرویس‌های امنیتی‌اش
• گالینا استاروویتوا: اولین قربانی پوتین؟
• وحشت در روسیه: سپتامبر 1999
• ساکت کردن منتقدان
• قتل به سبک مافیا در مسکو؛ کوزلُف و پولیتکوفسکایا
• ماجرای لیتویننکو
• مسمومیت
• ادامۀ ترکتازی علیه چالشگران کرملین
• بوریس برزوفسکی: خودکشی یا قتل؟
• بمب‌گذاری‌های ماراتن بوستون: ردپای روسیه
• دموکراتی دیگر قربانی می‌شود: قتل نمتسف و پیامدهایش
• قدیروف، پوتین و قدرت در کرملین

«روسیۀ تحت رهبری پوتین به اشکال مختلفی توصیف شده است: «دموکراسی مدیریت‌شده» (اوایل دوران تصدی پوتین به‌عنوان رئیس‌جمهور)، یک «دولت اقتدارگرا» (بعدتر) و این اواخر «[رژیمی] دزدسالار». اما دقیق‌ترین اصطلاح برای روسیۀ امروز، «حکومت پلیسی» است. برایان تیلور، دانشمند علوم سیاسی امریکایی، در کتابش، ساختار سیاسی در روسیۀ پوتین، اشاره می‌کند: «اصطلاح حکومت پلیسی تشدید می‌شود، چون به گفتۀ ماکس وبر جامعه‌شناس، قدرت حکومت اساساً به توانایی سرکوب کردن بستگی دارد. رفتار سازمان‌های سرکوبگرش، مانند ارتش، پلیس و پلیس مخفی بیشتر دربارۀ خصیصۀ یک حکومت به ما می‌گوید...» روسیه توسط مقامات امنیتی و پلیس اداره می‌شود که فراتر از قانون هستند و تنها به شخص رئیس‌جمهور پوتین که خود پلیس مخفی سابق بوده، گزارش می‌دهند (ارتش روسیه به صورت سنتی تمایل به دور ماندن از سیاست دارد).»

«بیشتر این مقامات به ‌دلیل داشتن صلاحیت‌های قابل قبول مانند آموزش و تجربه به مقامشان نرسیدند بلکه این کامیابی، نشئت‌گرفته از ارتباطات خانوادگی و شخصی‌شان است - درواقع نسخۀ پوتین از آنچه در روزگار اتحاد جماهیر شوروی شبکۀ پارتی‌بازی نامیده می‌شد. همان‌طور که ماشا لیپمن روزنامه‌نگار در سال 2002 بیان کرد، پوتین «ساختارهای دولتش را با یک خروار آدم‌های میان‌مایه، افرادی بدون هیچ دستاورد و دیدگاهی نسبت به وظیفه‌ای که ناگهان به آن‌ها واگذار شده بود پر کرد.» تنها مزیت آن‌ها وفاداری بود و اینکه اهل زادگاه پوتین یعنی سنت پترزبورگ بودند.»

اگر به کتاب‌های سیاسی، تاریخی و جنایی علاقه‌‌مند هستید و در مورد پشت پردۀ سیاست و بازی‌ها و زدوبندهای سیاسی کنجکاوید اصلاً خواندن کتاب فرمان قتل را از دست ندهید.

زینب کاظم‌خواه در سال 1357 به دنیا آمده است. او مترجم و روزنامه‌نگار است که کتاب‌های زیادی را در زمینۀ سیاست و تاریخ ترجمه کرده است. از جمله کتاب‌های ترجمه شده‌اش می‌توان به «مصائب آشپزی برای دیکتاتورها»، «دیکتاتورزاده‌ها: دیکتاتورهای چه‌جور فرزندانی پرورش می‌دهند؟»، «حسرت نمی‌خوریم: زندگی در کره شمالی»، «هزاران فرسنگ تا آزادی: فرار من از کره شمالی» و «سایۀ دیکتاتور: زندگی تحت حکومت آگوستو پینوشه» اشاره کرد.

«کیفرخواست مفصل ایمی نایت، دلیل محکمی است مبنی بر اینکه ولادیمیر پوتین و امپراتوری جنایتکاری که او ایجاد کرده دوام آورده است چون مخالفان بدون هیچ عواقبی کشته می‌‌شوند... آقای ترامپ گفته که از کتاب خواندن خوشش نمی‌آید. شاید کسی باید یک نسخه از فرمان قتل را کنار تختش بگذارد.» - واشنگتن تایمز

«کتاب فرمان قتل ایمی نایت، پرونده قانع‌کننده‌ای علیه رژیم پوتین به دلیل همدستی در قتل‌های خشونت‌آمیز بسیاری از منتقدان، مخالفان سیاسی، روزنامه‌نگاران و حامیان اصلاحات است. همچنین این افسانه را نقض می‌کند که ما در غرب می‌توانیم پوتین را راضی کنیم تا او را وادار کنیم رفتار خوبی داشته باشد.» - بیل برودر، نویسندۀ کتاب اخطار قرمز

«ایمی نایت مهم‌ترین متخصص ما در زمینۀ جاسوسی روسیه است. این گزارش دقیق و عمیق از هنرهای مرگبار کرملین باید زنگ هشداری برای غرب در مورد خطری باشد که از سوی دولت گانگستری پوتین با آن روبه‌رو هستیم.» - ادوارد لوکاس، سردبیر ارشد مجلۀ اکونومیست

کتاب فرمان قتل از سایت آمازون امتیاز 4.4 از 5 و از سایت گودریدز امتیاز 3.7 از 5 را به دست آورده است.

مورخ مشهور بین‌المللی، ایمی نایت در این کتاب تقریباً بدنام‌ترین و جنجال‌برانگیزترین قتل‌های سیاسی دورۀ پوتین را پوشش داده است. در کتاب فرمان قتل، نایت سعی دارد پیوند بین پوتین و همۀ آن قتل‌ها را آشکار کند یا حداقل علاقۀ پوتین به این قتل‌ها را به خواننده نشان دهد. او در این کتاب نشان می‌دهد که حتی در مواردی که پیوندی آشکارا بین قتل‌ها و پوتین نیست، باز هم این بی‌عدالتی و رفتارهای خودسرانه که در روسیه حاکم است همۀ این قتل‌‌ها را ممکن ساخته است.

متاسفانه از زمان چاپ کتاب به بعد روزنامه‌نگارهای زیادی مثل یوگنی خامانوف، دیمیتری پاپکوف و آندری راسکوف نیز مُرده‌اند یا در شرایط مرموزی کشته شده‌اند. شاید باید ایمی نایت چند صفحۀ آخر از کتاب خود را برای قتل‌های احتمالی خالی می‌گذاشت چون تا زمانی که رژیم پوتین قدرت را در دست دارد این جنایت‌ها ادامه خواهد داشت.

- کتاب زنان دیکتاتورها اثر دایان داکرت که نویسنده در آن با نگاهی زنانه زندگی اربابان جنایتکار تاریخ مثل موسولینی، لنین، استالین، مائو، هیتلر، صدام حسین و بن لادن را بررسی کرده است و از همسران و معشوقه‌های این دیکتاتورها می‌گوید.

ـ کتاب قدرت بی‌قدرتان اثر واتسلاف هاول نمایشنامه‌نویس، مخالف سیاسی و اولین رئیس‌جمهور چک که در این کتاب به تشریح ماهیت رژیم‌های کمونیستی آن زمان می‌پردازد. 

ـ کتاب کمونیسم رفت، ما ماندیم و حتی خندیدم اثر اسلاونکا دراکولیچ مقاله‌نویس و روزنامه‌نگار اهل کراوسی که در این کتاب نگاهی به زندگی زنان اروپای شرقی تحت رژیم‌های کمونیستی به ویژه یوگسلاوی سابق انداخته است. 

- کتاب‌های لنین، دختر استالین، انور خوجه، ظهور و سقوط دوچه موسولینی، راسپوتین، شوروی ضد شوروی، تروتسکی، خودآموز دیکتاتورها، انقلاب‌های 1989، بایگانی ادبی پلیس مخفی، چائوشسکو و امید علیه امید با ترجمۀ بیژن اشتری کتاب‌هایی هستند که شما را به خوبی با تاریخ و سیاست روسیه و شوروی کمونیستی آشنا می‌کنند. 

- کتاب مصائب آشپزی برای دیکتاتورها اثر ویتولد شابوفسکی، برخی از دیکتاتورهای معروف تاریخ را از زاویۀ دید آشپزانشان توصیف کرده است و زوایای دیگری از شخصیت‌ آنان را پیش چشمان ما ترسیم می‌کند.

- کتاب دیکتاتورزاده‌ها: دیکتاتورهای چه‌جور فرزندانی پرورش می‌دهند؟ اثر جی نورد لینگر دربارۀ فرزندان دیکتاتورهای مشهور تاریخ است. نویسنده در این اثر مستقیما دختران و پسران دیکتاتورها را مورد بررسی قرار داده است تا به پاسخ این پرسش برسد که فرزند فردی ستمگر و مستبد بودن چه حسی دارد؟ در خلال این بررسی، شخصیت خود پدرها هم به‌خوبی ترسیم شده است.