بولشویسم از موسی تا لنین

---

کتاب بولشویسم از موسی تا لنین ابتدا در سال 1924 در مونیخ و بر اساس یادداشت‌های ناتمامِ دیتریش اکارت روزنامه‌نگار و فعال سیاسی آلمانی که در پاییز 1923 بر روی آن‌ها کار می‌کرد، منتشر شد. این کتاب ما را با ایدئولوژی و مفهوم «بولشویسم یهودی» که پیش‌زمینۀ فکری رخدادهای عجیب و باورناپذیری در دوران آلمان ناسیونال‌سوسیالیست (نازی) بود آشنا می‌کند.

---

کتاب بولشویسم از موسی تا لنین به دو دلیل مورد توجه قرار گرفت. اول این‌که این آخرین اثر مردی است که دوست نزدیک و آموزگار آدولف هیتلر محسوب می‌شد، او در آن سال‌های حساس ابتدایی در مونیخ، به آماده‌سازی پایه‌های معنوی ناسیونال‌سوسیالیسم کمک کرد. اکارت در حین نوشتن یادداشت‌های این کتاب به شدت بیمار شده بود و دستگیری و زندانی شدن موقت او در نتیجۀ کودتای 9 نوامبر 1923، منجر به مرگ او شد. 

دوم این‌که این کتاب آموزنده است چون پیشینۀ نظری یا بهتر است بگوییم پروپاگندیسی نهفته در پس همۀ رخدادهای آن زمان را که همه سعی دارند به فراموشی بسپارند آشکار می‌کند. اکارت یک ایده‌آلیست و شاعر بود و کتاب بولشویسم از موسی تا لنین نمونه‌ای عالی از سبک نوشتاری اوست.  

یهودی‌ستیزی در آلمان نازی از کجا نشأت گرفت و پیامد چه ایدئولوژی‌ای بود؟ این سؤالی است که سال‌ها ذهن بسیاری از مردم را به خود مشغول کرده است و بسیاری از دولت‌ها سعی دارند کاری کنند پیش‌زمینۀ این ایدئولوژی از یاد مردم برود تا آن‌ها با ادبیات یهودستیزانۀ اروپا آشنا نشوند. در یک کلام، یهودی‌کشی دائماً و با نهایت جدیت و حرمت یادآوری می‌شود اما مبانی نظری نهفته در پس این رخداد -یعنی همان ایدئولوژی یهودی‌ستیزانه که به مدت یک قرن با شدت و تعصب بی‌سابقه‌ای ترویج شده بود- فراموشانده می‌شد. 

مهدی تدینی مترجم کتاب بولشویسم از موسی تا لنین بخش اول کتاب را «پانویسی بلند و نامعمول» نامید. او در بخش اول کتاب جستاری برای آشنایی کامل با مفهوم «بولشویسم یهودی» نوشته است که در آن ادبیات یهودی‌ستیزانۀ اروپا را تا پیدایش و تکمیل نظریۀ «بولشویسم یهودی» مرور کرده است تا مخاطب با افکار، اندیشه‌ها، باورها و متونی آشنا شوند که سرچشمه‌های یهودی‌ستیزی در اروپا و تصور پیوند یهودیت با بولشویسم بوده‌اند. بدین ترتیب، سرچشمه‌های یهودستیزی‌ای که باعث یهودی‌کشی‌های گستردۀ نازی‌ها شد، بر ما آشکار می‌شود. 

کل بخش اول کتاب در واقع درآمدی بر کتابچۀ بخش دوم « گفتگویی میان من و آدولف هیتلر» است. در این بخش افکار یهودستیزانۀ هیتلر را از زبان خودش می‌شنویم تا متوجه شویم که یهودستیزی آدولف هیتلر و پیروانش چگونه با نظریۀ بولشویسم یهودی پیوند خورد. کتاب بولشویسم از موسی تا لنین چکیده و عصاره‌ای از همۀ‌ پیش‌زمینه‌های نظری است که بلای جان یهودیان اروپا شد. کتابچۀ بولشویسم از موسی تا لنین؛ گفتگویی میان من و آدولف هیتلر یکی از منابع دست اول برای آشنایی با گونۀ فاشیسم یعنی ناسیونال‌سوسیالیسم آلمان است. 

• پیشگفتار
• بخش‌اول: جستاری دربارۀ «بولشویسم یهودی»
• مقدمه
• پیدایش نظریه / افسانۀ «بولشویسم یهودی»
• یهودیان در بولشویسم روسیه
• یهودی‌کُشی استالین
• یهودیان در کمونیسم/ بولشویسم آلمان
• «بولشویسم یهودی»: صورت‌بندی نو، محتوایی دیرینه
• مناقشۀ یهودی‌ستیزی برلین
• ناسیونال‌سوسیالیسم
• آلفرد روزنبرگ
• دو اثر شبه‌پژوهشی دربارۀ «بولشویسم یهودی»
• دیتریش اکارت
• تفسیر ارنست نولته بر بولشویسم از موسی تا لنین
• هنری فورد
• جمع‌بندی
• منابع
• بخش دوم: بولشویسم از موسی تا لنین؛ گفتگویی میان من و آدولف هیتلر
• پی‌نوشت‌ها
• نمایه

«چنین تصویری را تجسم کنید: موسی بر بلندایی ایستاده است و لوح ده‌فرمانش را در دست دارد؛ با همان ابهت و تقدس، با همان سیمای نورانی و ریش بلند و جامعه‌ای مواج در دست باد. پیش پای او مردمان را می‌بینیم که دست تمنا به سوی او دراز کرده‌اند و شورانه سر گوش به فرمان او دارند... اما خوب که می‌نگریم، این مرد موسی نیست. او کارل مارکس است! و بر لوحی که در دست دارد حک شده است: «کاپیتال» و «مانیفیست کمونیستی». تصویری که توصیف کردم تخیل محض نبود. در سال 1906، یازده سال پیش از انقلاب روسیه، در حلقۀ تبعیدی‌های یهودی-سوسیالیست در پاریس چنین تصویری ترسیم و چاپ شده بود. کارل مارکس در هیبت موسی بر «کوه پرولتاریا» ایستاده بود و ملت‌ها پیش پای او به پا خاسته بودند: آلمان، فرانسه، ایتالیا، روسیه، انگلستان، اتریش، ژاپن و کشورهایی دیگر.»

«یکی دیگر از فعال‌ترین یهودی‌ستیزانِ دهۀ پایانی قرن نوزدهم در آلمان هرمان آلوارت بود؛ سیاستمدار آلمانی که یک دوره هم در مجلس آلمان نماینده بود و آثار پرشماری را برای ترویج یهودی‌ستیزی نگاشت. فقط به عناوین برخی از کتاب‌های او دقت کنید: نبرد مرگ و زندگی ملت‌های آریایی با یهودیت (سه جلد، 1890-1892)، مسئلۀ یهود (1892)، آن‌گونه که جهود عمل می‌کند (1892). او اتهامات گسترده‌ای علیه یهودیان در فضای عمومی آلمان مطرح می‌کرد که معمولاً به جنجال‌های بزرگی تبدیل می‌شد. گاه پیش می‌آمد که او بابت طرح این اتهامات محاکمه می‌شد و حبس‌های کوتاه‌مدتی هم دریافت می‌کرد. یکی از جنجالی‌ترین موارد این بود که او در 1892 کارخانۀ تفنگ‌سازی لودویگ لووه و شرکا را متهم کرد به این‌که طبق دسیسه‌ای یهودی-فرانسوی تفنگ‌های معیوب به ارتش آلمان داده است تا این کشور را از جهت نظامی تضعیف کند.»

قسمتی از بخش دوم کتاب: «با فریاد گفت: «مسئله همین است! ما به بیراهه می‌رویم! یک ستاره‌شناس طور دیگری عمل می‌کند. مثلاً مجموعه‌ای از ستارگان را برای مدتی طولانی زیر نظر می‌گیرد ناگهان متوجه می‌شود: «خدای من! این‌جا یک چیزی درست در نمی‌آید! معمولاً این‌ها باید چنین رابطه‌ای با همدیگر داشته باشند؛ نه این‌جور! پس در جایی باید نیرویی مخفی وجود داشته باشد که انحراف ایجاد می‌کند.» و به این ترتیب شروع می‌کند به محاسبه کردن. آن‌قدر محاسبه می‌کند تا آخر سیاره‌ای را که هنوز با چشم دیده نشده، از طریق محاسبه پیدا می‌کند، در حالی که این سیاره وجود دارد و حتماً روزی معلوم خواهد شد.»

اکارت به طرز ماهرانه‌ای سعی کرده است تا متن این کتاب حتی برای یک مخاطب معمولی که چندان مطالعۀ سیاسی ندارد جذاب باشد و در عین حال یک تحقیق تاریخی نسبتاً گسترده در مورد مسئلۀ یهودی نوشته است. اگر به موضوعات تحقیقی اجتماعی، تاریخی و سیاسی علاقه دارید و نیز تاریخ یهودیت و جنگ جهانی دوم برایتان جالب است و یا در پی کسب اطلاعات بیشتر در مورد هیتلر، زندگی و نظراتش هستید، این کتاب را هم به فهرست مطالعۀ خود اضافه کنید.

این فعالیت‌هایش نقشی اساسی در به قدرت رسیدن هیتلر داشت. اکارت خود را پیرو سنت هاینریش هاینه، آرتور شوپنهاور و آنجلوس سیلسیوس می‌دانست. در سال 1923 اکارت در کودتای ناموفق مونیخ شرکت کرد و در 26 دسامبر همان سال اندکی پس از آزادی از زندان، بر اثر حملۀ قلبی درگذشت.

کتاب بولشویسم از موسی تا لنین از سایت آمازون امتیاز 4.3 از 5 و از سایت گودریدز امتیاز 4.1 از 5 را به دست آورده است.

نشر کتاب پارسه، بولشویسم از موسی تا لنین را با ترجمۀ مهدی تدینی به چاپ رسانده است.

کتاب بولشویسم از موسی تا لنین تلاشی پژوهشی برای آگاهی‌بخشی و پرهیز از ایدئولوژی‌پردازی است تا فهم مخاطب را از پدیده‌های تکان‌دهندۀ قرن بیستم بالا ببرد و هم از سرایت‌پذیری ما در برابر چنین افکاری جلوگیری کند. 

ترجمۀ کتاب بولشویسم از موسی تا لنین و جستاری که مهدی تدینی به آن افزوده است منبعی مهم و جامع برای تحقیق و پژوهش دربارۀ فاشیسم و درک روشن‌تر فاجعۀ کشتار یهودیان به دست نازی‌ها است که در اختیار علاقه‌مندان قرار گذاشته شده است.

_ کتاب لیبرالیسم یکی از مهم‌ترین آثار لودویگ فون میزس اقتصاددان مکتب اتریشی و متفکر آزادی‌خواه است. او در این کتاب به مسائل اصولی سیاست و اقتصاد لیبرال پرداخته و از پایه‌ای‌ترین مسائل آن مانند مالکیت خصوصی، آزادی، دموکراسی، روابط بین‌الملل، جنگ و جامعه‌ٔ ملل می‌گوید.

- کتاب بوروکراسی اثر لودویگ فون میزس متفکر لیبرالی است. نویسنده در این کتاب این دیدگاه را مطرح می‌کند که مطالعۀ بوروکراتیسم فرصتی فوق‌العاده برای آشنایی با مسائل بنیادین مربوط به تضاد میان سوسیالیسم و کاپیتالیسم است.

ـ کتاب مجمع‌ الجزایر گولاگ جلد دوم اثر الکساندر سولژنیتسین نویسنده و منتقد اتحاد جماهیر شوروی است. او در این جلد از این مجموعهٔ سه جلدی بر زندگی روزمرۀ زندانیان در اردوگاه‌های کار اجباری تمرکز کرده است و از شیوه‌های سازگاری زندانیان با محیط خشن اردوگاه و استراتژی‌هایی که برای زنده‌ماندن به کار می‌بردند، صحبت کرده است. 

ـ کتاب بازنگری‌ها اثر تونی جات یکی از مهم‌ترین تاریخ‌نگاران و تحلیل‌گرانِ جریان‌های سیاسی چند دههٔ اخیر است و بازنگری‌ها را دربارهٔ شخصیت‌ها و رویدادهای کلیدی قرن بیستم نوشت. او در این کتاب به نقش ایده‌ها و مسئولیت روشنفکرانی نظیر آرتور کوستلر، پریمو لِوی، مانس اشپربر، هانا آرنت، آلبر کامو، لویی آلتوسر، اریک هابسبام و ادوارد سعید در قبال نقاط عطف و رخدادهای مهم قرن بیستم پرداخته است.