اصول زندگی عقلانی

---

کتاب اصول زندگی عقلانی، نوشته‌هایی برگرفته از درس گفتارهای استاد مصطفی ملکیان است و در سال 1401 منتشر شده است. مصطفی ملکیان روشنفکر و مترجم ایرانی است که در سال 1335 به دنیا آمد. آثار و افکار مصطفی ملکیان به پنج موضوع یعنی فلسفه، روان‌شناسی، عرفان، دین و ادبیات و هنر اختصاص دارد و یکی از برنامه‌های او در پژوهش و ترجمه «عقلانیت و معنویت» است.

---

همان‌طور که می‌دانید دانش بشر محدود است و توانایی‌های او نیز محدودیت‌هایی دارد. از آغاز حیات بشر تا به امروز این محدودیت‌ها برای انسان گران تمام شده است. ما همواره در طول تاریخ سعی کرده‌ایم از محدودیت‌ها رهایی یابیم، زندگی‌مان را بهبود ببخشیم تا به آرامش و آسایش بیشتری برسیم اما به رغم تمام تلاش‌ها و پیشرفت‌هایمان، هیچ‌گاه موفق نشده‌ایم از درد و رنج خلاص شویم.

واقعیت زندگی این است؛ ما نمی‌توانیم درد و رنج را به کل از بین برداریم اما چون درد و رنج مانند خوشحالی و شادی متغیر است، کم و زیاد می‌شود. پس می‌توان آن‌ را کاهش داد. نویسنده در این نوشتار بر این باور است که انسان توانایی کاهش درد و رنج را دارد و هدف او ارائۀ روشی است که ما انسان‌ها به کمک آن بتوانیم زندگی مطلوب‌تری را تجربه کنیم. 

هر دیدگاه کتاب اصول زندگی عقلانی بر اساس یک یا چند باور اساسی شکل گرفته است؛ اصول و باورهای بنیادینی که سبک زندگی‌ای را به نام «سبک زندگی عقلانی» به شما معرفی می‌کند. نویسنده در این کتاب از حقیقت صحبت کرده است، حقیقتی که گاهی آن را در زندگی انکار یا سرکوب می‌کنیم. سبک زندگی عقلانی در واقع روشی است که ما در آن با استفاده از ابزار عقل به دنبال یافتن پاسخ به دو سؤال اساسی زندگی هستیم. یکی این‌که من در چه جهانی به سر می‌برم؟ دوم این‌که من در این جهان باید چگونه زندگی کنم؟

• یکی بود یکی نبود
• حدود و اختیارات آدمی
• زمین سوخته
• ضربه‌گیرهای روانی
• تغییر یک‌شبه اتفاق نمی‌افتد
• سه نفر درون ما زندگی می‌کنند
• کودک درون خود را دریابید
• کتابخانه ذهن
• من هستم پس می‌اندیشم
• سبک زندگی عقلانی
• انواع استدلال
• اصول زندگی عقلانی
• الف. اصول زندگی عقلانی در حیطه باورها و عقاید
• ب. اصول زندگی عقلانی در حیطه احساسات عواطف و هیجانات
• ج. اصول زندگی عقلانی در حیطه اراده‌ها و خواسته‌ها

«عقل منبع شناخت است که ما با توجه به ادراک حسی... چیزهایی که می‌بینیم، صداهایی که می‌شنویم، دردی که حس می‌کنیم و درکی که از زمان داریم... و با توجه به حافظه‌مان چیزهایی به یاد می‌آوریم با اموری که از آن اطمینان داریم مثل این‌که پایتخت آلمان برلین است و با یا این‌که مربع چهار ضلع دارد... و با توجه به حسی که ما از طریق آن حالات روانی خود مانند عشق و نفرت را می‌شناسیم، شروع می‌کنیم به دلیل‌آوری و استدلال. مثلا درختی می‌بینیم و نتیجه می‌گیریم که در نزدیکی آن آب وجود دارد. اگر دقت کنیم، متوجه می‌شویم که در طول روز صدها استدلال انجام می‌دهیم و به اندازه‌ای این کار را به صورت خودکار انجام می‌دهیم که شاید در ابتدا نتوانیم آن‌ها را تشخیص دهیم.»

«یکی از نشانه‌هایی که ثابت می‌کند ما واقعا عاشق کسی هستیم این است که در تمام موقعیت‌ها مصلحت معشوق را در نظر بگیریم حتی اگر آن مصلحت خوشایند او نباشد. همچنین عاشق از حضور معشوق تمام لذت ممکن را می‌برد. باید توجه کرد که ما در اینجا ابتدا به وظایفی که عشق نسبت به معشوق دارد تاکید کردیم. سپس از لذت‌هایی که از کنار معشوق بودن نصیبمان می‌شود سخن گفتیم؛ چرا که هر نوع خوشی و لذتی که از معشوق حاصل می‌شود، باید در دایره وظایف اخلاقی عاشق باشد. به عبارت دیگر، عاشق باید به معشوق خوبی (اخلاقی زیستن) عرضه کند و وظیفه معشوق نسبت به عاشق ارائه خوشی (لذت بردن از زندگی) است. اگر عشق دوطرفه باشد، هر کدام نسبت به دیگری همین وظایف را خواهند داشت.»

«حال اندکی بیندیشیم؛ آیا بهتر نیست به‌گونه‌ای زندگی کنیم که وقتی فرشتۀ مرگ به سراغ ما می‌آید، سرزمین سوخته‌ای نصیبش شود. به این معنا که خودمان از تمام امکانات زندگی استفاده کرده باشیم و چیزی برای مرگ باقی نگذاشته باشیم یا این که ترجیح می‌دهید زمانی که مرگ به سراغ شما می‌آید، شاید این باشید که لذت‌های فراوانی باقی مانده است که از آن‌ها استفاده نکرده‌اید. استعدادهایی داشتید که شکوفا نکرده‌اید. امکاناتی در اختیار داشته‌اید که از آن‌‌ها استفاده نکرده‌اید و چه اندازه مي‌توانستید به دیگران کمک کنید و نکردید. در نهایت شاهد این هستید که این سرزمین پر از گنجینه آماده هجوم مرگ است. درست مانند کسی هستید که تمام ثروت خود را در اتاقی گذاشته، در آن را قفل کرده و کلیدش را گم کرده است؛ بنابراین اگر دوست دارید زمانی که مرگ به سراغتان می‌آید چیزی برای حسرت خوردن نداشته باشید، لازم است که راه استفاده صحیح از آن را یاد بگیرید.»

تصور کنید بفهمید که تا چند ساعت دیگر بیشتر زنده نیستید، در آن لحظه چه احساسی خواهید داشت؟ آیا حسرت و اندوه به سراغتان خواهد آمد؟ اکثر ما احساس حسرت، اندوه و پشیمانی می‌کنیم؛ چون حساب‌مان با زندگی صاف و به روز نیست و این یعنی باید سبک زندگی‌مان را تغییر دهیم. کتاب اصول زندگی عقلانی کتابی برای خودشناسی و خودیاری است که با کمک آن می‌توانید در صورت نیاز زندگی خود را تغییر دهید.

گلاره کارنما نویسندۀ ایرانی است که در سال 1367 به دنیا آمد. او کارشناس ارشد روان‌شناسی و عضو انجمن روان‌شناسی ایران است. اصول زندگی عقلانی اولین کتاب این نویسنده است.

نشر نگاه معاصر کتاب اصول زندگی عقلانی از گلاره کارنما و مصطفی ملکیان را منتشر کرده است.

کتاب اصول زندگی عقلانی شما را به فکر در مورد زندگی و خودتان وا می‌دارد. باعث می‌شود از خودتان بپرسید، آیا چیزی درون من وجود دارد که نیاز به بررسی و رسیدگی داشته باشد؟

بنابراین اگر:
سال‌هاست راهی را می‌روید اما نتیجه نمی‌گیرید.
اگر رابطه‌هایی را از دست می‌دهید که انتظارش را ندارید.
اگر سوال‌هایی دارید که برایشان جوابی پیدا نکرده‌اید.
اگر احساس می‌کنید صدای درونتان گاه آهسته و گاه با فریاد به شما می‌گوید که از وضعیت موجود راضی نیست.
اگر در ظاهر همه چیز خوب به نظر می‌رسد؛ اما شما احساس خوبی ندارید.
اگر احساسات منفی شما بر احساسات مثبت‌تان غلبه دارند...
بدان معناست که در زندگی‌تان چیزی وجود دارد که نیازمند مشاهده، بررسی و احتمالا تغییر است و کتاب اصول زندگی عقلانی به شما کمک می‌کند این تغییرات را به وجود آورید.

- مهر ماندگار اثر مصطفی ملکیان است. این کتاب مقاله‌های فیلسوف و روشنفکر معاصر در اخلاق‌شناسی بینش معنوی است.

- عمر دوباره اثر دیگری از مصطفی ملکلیان فیلسوف و روشنفکر معاصر است. او در این کتاب پاره‌ای از اهم مباحث اخلاق هنجاری عملی، با نظر به تبیین و توجیه روان‌شناختی آن‌ها را عرضه کرده است.

- راه رفتن روی ابرها برنامۀ 30 روزۀ تغییر به سوی زندگی سالم از سوزان اسمیت جونز است. نویسنده در این کتاب به شما کمک می‌کند تا با مدیریت استرس زندگی‌ای سالم‌تر، شادتر و آرام‌تری داشته باشد و با راهنمایی‌های خردمندانه‌اش زندگی شما را متعادل‌تر می‌سازد.