از رویا که حرف می زنیم

---

کتاب از رویا که حرف می‌زنیم شانزدهمین کتاب از مجموعۀ خرد و حکمت زندگی نشر گمان است. پیر سورلین استاد جامعه‌شناسی است. کتاب از رویا که حرف می‌زنیم اولین بار در سال 2004 منتشر شد.

---

واژۀ رؤیا اشاره به چیزی دارد که در حال حاضر وجود ندارد و حتی ما برای توصیفش هم خیال‌پردازی می‌کنیم. یک‌جور امید، آرزو یا خواسته. شما می‌توانید آرزو کنید که از اورست بالا بروید یا برندۀ جایزۀ نوبل شوید اما می‌دانید که در واقعیت چنین اتفاقاتی نخواهد افتاد و شاید حتی توانایی انجام چنین کاری را نداشته باشید. با این وجود برخی آرزوها دست‌یافتنی‌تر هستند و ممکن است به واقعیت تبدیل شوند. همچنین ما زمانی که در خودمان فرو می‌رویم می‌گوییم که در حال رویاپردازی بوده‌ایم. 

همۀ ما می‌دانیم که خواب دیدن چیست، اما همچنین می‌دانیم که توصیف یا تفسیر خواب‌ها و رویاها یا توضیح دادن واقعی‌آن‌ها چقدر دشوار است. تلاش برای بیان یک رویا به معنای درک این است که چقدر کلمات ما برای توصیف آن تجربه ناکافی هستند. رویاها فراتر از کلمات هستند و در نهایت ما اطلاعات و محدودیت‌های بسیار زیادی برای تعریف کردن رویاهایمان داریم.

کتاب‌های زیادی در مورد ماهیت رویاها، ریشه‌های روان‌شناختی یا بیولوژیکی و اهمیت آن‌ها منتشر شده‌اند، اما پیر سورلین کتاب از رویا که حرف می‌زنیم را با این فرض پیش بُرده که تمام چیزی که می‌توانیم دربارۀ خواب و رویا به آن تکیه کنیم، مبتنی بر رویاپردازی است. سورلین نشان می‌دهد که چگونه رویاها خلاقیت ما را برمی‌انگیزند و چگونه خلاقیت نیز به نوبۀ خود بر روی رویاهای ما تأثیر می‌گذارد. 

پیر سورلین در کتاب از رویا که حرف می‌زنیم فقط به رویاهای شبانۀ ما نمی‌پردازد بلکه بیشتر به آنچه در مورد آن‌ها می‌گوییم پرداخته است. او تأثیر رؤیاها بر تخیلات ما و تئوری‌های مختلف -گاهی متناقض و همیشه ناقص- را که مردم برای روشن‌کردن آن‌ها ساخته‌اند بررسی کرده است. سورلین در این کتاب نشان می‌دهد که فرضیات ما از خواب و رویا بر اساس الگوهای تکرارشونده ساخته شده‌اند و این الگوها کاملاً فردی و منحصربه‌فرد هستند. او به بررسی میل به تحلیل رؤیاهای شبانه می‌پردازد و این که چرا برخی افراد در تعبیر خواب متخصص شده‌اند.

«هم‌عصران ما، در جایگاه وارثان متفکران خردگرای قرن بیستم، چندان به رویاها بها نمی‌دهند. در فرهنگ‌ها و اعصار دیگر، زندگیِ در خواب جدی‌تر گرفته می‌شد. هنوز جوامع پیشا صنعتی این تمایز روشنی را که ما بین بیدارشدن و رویادیدن قائلیم بی‌معنی می‌دانند. در این جوامع مشاهده‌ی دنیای خارجی، شهود و رویادیدن اغلب به چشم یک پیوستار دیده می‌شود. آنچه در بسیاری از نظریه‌های مدرن دست‌کم گرفته شده جنبه‌ی کاملاً احساسی رویاهایی است که در اثر تغییر شکلِ انگیزه‌‌ها، روابط، و ایده‌ها به اشکال، رنگ‌ها، تصاویر یا عناصر مخدوش به وجود آمده‌اند. ما در مورد اهمیت رویاهایمان شک‌وتردید داریم، اما اتفاقاً در طول خواب تحت تأثیر احساساتی قرار می‌گیریم که به‌شدت شادی‌بخش یا پریشان‌کننده‌اند؛ احساساتی که تحت‌تأثیر فکر و خیال‌‌های درونمان، یا توهمات غریب، یا شرایط غیرعادی، یا ترکیب مبهمی از تصاویر برانگیخته شده‌اند. پروبال‌دادن به رویاهای خیالپردازانه‌ی انسان، از قدیم‌الایام، به بسط خلاقیت کمک کرده است.»

«چطور در قالب تصاویری که در رویا می‌بینیم، از خیالات فردی به باورهای جمعی می‌رسیم؟ بیایید نقبی بزنیم به آن دوره که نه رادیویی در کار بود و نه تلویزیونی. در بسیاری از دهکده‌ها یا خانواده‌های پرجمعیت و بزرگ، همه عادت داشتند موقع غروب دور هم جمع شوند و قصه بگویند. وقتی قصه‌ها ته می‌کشید، خواب‌هایشان را تعریف می‌کردند و بهترین قصه‌گوها آنهایی بودند که به رویاهایشان شاخ‌وبرگ می‌دادند و قصه‌ای خلاقانه از آنها در می‌آوردند. ویکتور هوگو هم این بازی را خوب بلد بود، و شرح رویاهایش قدرت خیالپردازی خلاقانه‌اش را آشکار می‌کند. ژوئیه‌ی سال 1842، فردینان دورلئان، پسر بزرگ لویی فیلیپ، در حادثه‌ای خیابانی کشته شد. مرگ او که وارث تاج‌وتخت فرانسه بود همه را پریشان خاطر کرد. اندکی پس از آن هوگو خواب دید که با دوک فردینان ملاقات کرده است. اما آنچه در یادداشت او درباره‌ی این رویاها در خاطراتش جلب‌توجه می‌کند، بیشتر از خودِ ملاقات، صحنه‌پردازی آن است. هوگو فضایی فوق‌العاده را بازآفرینی می‌کند که حال‌وهوایی شبیه شعرهایش دارد.»

«اگر دوست داریم جانورانِ افسانه‌ایِ عجیب‌وغریب را در خواب‌هایمان ببینیم، باید به دنیای فرهنگیِ دیگری سفر کنیم. در گزارشی تلویزیونی مربوط به سال 1999، زنی باردار از کشور کامبوج را می‌بینیم که درباره‌ی خواب‌هایش صحبت می‌کند. اول لازم است اطلاعاتی درباره‌ی زمینه‌ی داستان بدهیم. شوهر این زن برای یک شرکت صنعتی کانال حفر می‌کرده. آنها دهکده‌شان را ترک می‌کنند و در جایی ساکن می‌شوند که طیِ جنگ داخلی صدها کشته داده است. یک روز پیش از فیلمبرداری، شوهرِ زن استخوان یک انسان را از زیر خاک بیرون کشیده و این ماجرا به‌شدت باعث وحشت زن شده است. او تصمیم می‌گیرد برای تمدد اعصاب نزد طبیب محلی برود. در فیلم به طبیب می‌گوید: «از وقتی آمده‌ام اینجا خواب راحت نداشته‌ام. تمام مدت خواب ارواح سنگدل را می‌بینم. یکی‌شان خیلی بزرگ و وحشتناک است. عاشق من است و می‌خواهد با من ازدواج کند. اما من نمی‌خواهم. من و شوهرم عود سوزانده‌ایم.» طبیب فس‌فس می‌کند و مستقیم نمی‌رود سر اصل مطلب.» 

کتاب از رویا که حرف می‌زنیم نه تنها برای همۀ کسانی است که خواب و رویا می‌بینند بلکه برای کسانی است که دربارۀ این تجربه کنجکاو هستند و دوست دارند بدانند خواب و رویا دقیقاً چیست و چرا افراد به سختی می‌توانند خواب‌ها و رویاهایشان را به یاد بیاورند، تعریف کنند یا حتی به تجزیه و تحلیل آن‌ها بپردازند.                          

کتاب از رویا که حرف می‌زنیم از سایت آمازون امتیاز 4 از 5 و از سایت گودریدز امتیاز 3.5 از 5 را به دست آورده است.

نشر گمان کتاب از رویا حرف می‌زنیم از پیر سورلین را با ترجمۀ مرضیه نیلی و سما قرایی منتشر کرده است. 

آیا تابه‌حال به خواب و رویاهایتان دقت کرده‌اید؟ به نظر شما خواب و رویا چیست؟ چند درصد از خواب و رویا فکر و خیال و گمان ما است و چند درصد از آن ساخته و پرداختۀ ذهن است؟ پیر سورلین در کتاب از رویا که حرف می‌زنیم به این سؤالات و بسیاری از سؤالات دیگر در زمینۀ خواب و رویا دیدن پاسخ داده است.

- چرا می‌خوابیم (قدرت خواب و رویا) اثر متئو واکر متخصص مغز و اعصاب و محقق خواب است. او در این اثر علمی مشهور دربارۀ خواب و رویا با مخاطبین صحبت کرده است و از عواقب خواب شبانه‌ی کمتر از شش یا هفت ساعت می‌گوید و پیامدهای مربوط به سلامتی و خواب را به علاقه‌مندان توضیح می‌دهد.

- تفسیر خواب اثر زیگموند فروید روانکاو مشهور است که در سال 1899 میلادی منتشر شد. فروید در این کتاب به نظریۀ خود از تعبیر خواب با توجه به ذهن ناهشیار فرد و عقدۀ ادیپ پرداخته است. در واقع فروید تلاش کرده است در این کتاب خواب‌ها را رمزگشایی کند و این کتاب به نوعی دربردارندۀ اصلی‌ترین نظریان فروید در زمینۀ سرکوب، سانسور، رابطۀ خودآگاه و ناخودآگاه است.