سوگ (درآمدی فلسفی)

کتاب سوگ (درآمدی فلسفی) از سایت گودریدز امتیاز 3.6 از 5 را دریافت کرده است.

کتاب سوگ (درآمدی فلسفی) از سایت آمازون امتیاز 4.7 از 5 را دریافت کرده است.

کتاب سوگ (درآمدی فلسفی) اثر مایکل چلبی فیلسوف آمریکایی است که در سال 2022 منتشر شد. این کتاب کاوشی جذاب و روشنگر در سوگ است و نویسنده در آن توضیح می‌دهد چرا به‌رغم درد و ناراحتی شدید، سوگ می‌تواند به رشد ما کمک کند. چلبی با تکیه بر روان‌شناسی، علوم اجتماعی، ادبیات و صدالبته فلسفه شما را به عمق این احساس پیچیده می‌کشاند و بینش‌های ارزشمندی را به شما ارائه می‌دهد تا بدانید سوگ دقیقاً چیست، برای چه کسی واقعاً سوگواری می‌کنیم و چگونه اندوه می‌تواند ما را در نهایت به درکی غنی‌تر و کامل‌تر از انسانیت‌مان برساند.

«کتاب سوگ (درآمدی فلسفی) یک مطالعۀ روشن و دقیق است... آقای چلبی با به میان کشیدن فلسفه در موضوع سوگ، فلسفه را به سایر علوم انسانی نزدیک‌تر می‌کند؛ او به همان اندازه که یک فیلسوف است، منتقدی دقیق نیز هست.» - همیلتون کین، مجلۀ وال‌استریت

«کتاب سوگ (درآمدی فلسفی) یک بررسی آموزنده، گسترده و جذاب از غم و اندوه و سوگ است که به‌عنوان یک پدیدۀ پیچیده هنگام مرگ دیگران رخ می‌دهد.» - گلن.سی آلشولر سایکولوژی تودِی

«یکی از نقاط قوت کتاب چلبی طیف گستردۀ نویسنده‌هایی است که او در شرح سوگ از آن‌ها بهره می‌جوید: از افشاگری‌های شخصی سی. اس. لوئیس و جون دیدیون گرفته تا داستان‌های تولستوی، کامو و شکسپیر... این کتاب بی‌تردید مشوق فلاسفه در پرداختن به پدیدۀ اگزیستانسیالیستی سوگ خواهد بود. چلبی در این کتاب به گفت‌وگویی بس پرمعنا، موشکافانه و سرگرم‌کننده دعوتمان می‌کند.» - برد دفورد، فلسفه در نقد

تمرکز کتاب سوگ (درآمدی فلسفی) بر کاوش در نظریه‌ها و مظاهر مختلف سوگ و غم‌واندوه و همچنین رشد شخصی حاصل از تجربۀ فقدان است. با مطالعۀ کتاب سوگ متوجه می‌شوید که سوگ و غم ناشی از آن چیزی نیست که بتوان به راحتی آن را تعریف و یا درک کرد. اگر با غم‌واندوه و سوگ مواجه شده‌اید حتماً این کتاب را بخوانید. شاید کتاب پاسخ‌های آسانی به شما ندهد اما مطمئناً دیدگاه ارزشمندی به شما ارائه می‌دهد.

«به نظر می‌رسد سوگ توجه اذهان خلاق و کنجکاو را به خود جلب می‌کند: تلاطمات روحی و عاطفی تحت‌تأثیر مرگ دیگران، از مضامین اصلی یکی از کهن‌ترین متون ادبی است: حماسۀ گیلگمش سومریان، متعلق به چهار هزار سال پیش. بحث و گفت‌وگو دربارۀ سوگ، آیین‌های خاک‌سپاری و نام نیکِ به‌جامانده از آدم‌ها جابه‌جا در ایلیاد هومر به چشم می‌خورد. اشعاری در سوگ و عزای رفتگان، چه مرثیه‌وار چه در مدح دلیری‌ها، کم‌وبیش در همۀ سنت‌های ادبی دیده می‌شود. دلیل آشفتگی و پریشانی بسیاری از شخصیت‌های آثار شکسپیر سوگ است. در واقع، در عرصۀ فرهنگ، تمایل و توجه به موضوع سوگ در سال‌های اخیر شتاب بیشتری گرفته و سوگ به نقطۀ کانونی زندگی‌نامه‌های شخصی، سریال‌های تلویزیونی، پادکست‌ها، رمان‌های مصور و فیلم‌ها تبدیل شده است. امروزه برای کسانی که به تکنولوژی علاقه‌مندند، برنامه‌های بی‌شماری برای نصب روی گوشی‌های همراه‌شان وجود دارد که به کاربران در فهم و مدیریت سوگِ از دست‌رفتگانشان کمک می‌کند. این واقعیت‌ها گویای علاقه و توجه جدی بشر به سوگ هستند. اما اگر براساس تعداد فلاسفه‌ای که به بررسی موضوع پرداخته‌اند داوری کنیم، ظاهراً این موضوع خیلی هم مورد توجه و علاقه نبوده است. سوگ در تاریخ فلسفه نقش کوچکی ایفا کرده و فقط در حد اشاره‌های گذرا در آثار فیلسوفان صاحب‌نام به آن پرداخته شده است؛ مطالعۀ مسبوط سوگ صرفاً به تعدادی اندک از فلاسفه محدود می‌شود.»

«مطابق بخش بزرگی از این سنت فلسفی، سوگ موجب احساس شرم می‌شود. اگر این‌طور باشد، درنگ کردن درمورد پدیده‌ای که ما را در موقعیتی ناراحت‌کننده و معذب‌کننده قرار می‌دهد معنای چندانی ندارد، آن‌هم در صورتی‌که می‌توانیم به‌جایش در پی کشف آن باشیم که چطور انسانی خودکفا، شکست‌ناپذیر و سرسخت شویم، انسانی که نه می‌تواند سوگوار کسی شود نه به آن نیازی دارد. سوگ، در این سنت، نقصی است شخصی که باید مرتفعش کرد، نه مسئله‌ای فلسفی که نیاز به تعمق و تفکر داشته باشد. ظاهراً امروزه فیلسوفان با این عقیدۀ کهنه که سوگ مایۀ شرم است موافقت ندارند. بااین‌حال، در ماجرایی متأخرتر، که در آن فیلسوفی نمی‌توانست از سوگ اجتناب کند، نوعی تردید و دودلی درمورد تصدیق و تأیید آشکار سوگ یا راه‌دادن به موضوع سوگ در تحقیقات فلسفیِ علنی به چشم می‌خورد. در تابستان سال 1960، نویسنده و متأله، سی.اس.لوئیس، شصت‌ویک‌ساله بود و در اوج شهرت و موفقیت در حرفه و کاروبار فکری خود. شش سال قبل، کرسی جدیدالتأسیسی در ادبیات قرون‌وسطی و رنسانس در دانشگاه کمبریج به او تعلق گرفته بود.»

«درواقع، این فهم مستلزم نوعی نظریۀ فلسفی سوگ است. اگر کلمۀ «نظریه» لرزه به اندامتان می‌اندازد، به شما اطمینان می‌دهم قصدم این نیست که چیزی دشوار ارائه کنم. اگر بخواهیم سوگ را بفهمیم، نیاز داریم وجوه متفاوت آن را نیز بفهمیم، و این را دریابیم که تجربۀ سوگ در آدم‌های متفاوت چه اشتراک‌ها و چه تفاوت‌هایی دارد. یک نظریۀ خوب به دانسته‌های ما دربارۀ حوزه‌ای خاص انسجام می‌بخشد و موجب می‌شود ربط متقابل اجزای متفاوت را مشاهده کنیم. درمورد سوگ هم بینش‌های فلسفی بسیاری داریم ولی، تا جایی که من مطلعم، نظریه‌ای مترقی نه. امیدم این است که نظریۀ طرح شده در این کتاب به مشاهدۀ روشن‌تر سوگ یاری برساند، چه در اجزای آن چه به طور کلی. بااین‌حال، شاید هنوز دربارۀ اینکه نظریۀ فلسفی سوگ بتواند التهاب و آشفتگی عاطفی سوگ را تسکین دهد تردید داشته باشید. مسلماً فهم عمیق و فلسفی سوگ می‌تواند از سردرگمی موجود پیرامون آن بکاهد. ولی دربرابر رنج و عذاب آن کاری از دست این فهم برنمی‌آید. مهم‌تر از همه، وقتی به سوگ می‌اندیشیم درپی تسکین و تسلا هستیم و به‌ نظر نمی‌رسد فلسفه موجب تسکین ما شود.»

تجربۀ غم و اندوه برای مرگ شخصی که او را عزیز می‌داریم در شرایط انسانی نقشی اساسی دارد. بااین‌حال عجیب است که فیلسوفان به ندرت سوگ را در هر عمقی بررسی کرده‌اند. سوگ درعرصۀ فلسفه جایی نسبتاً حاشیه‌ای داشته است. واقعیت این است که فلاسفه عموماً به سوگ نپرداخته‌اند، شاید غفلت فلسفه از موضوع سوگ تصادفی نباشد برای همین یکی از اهداف نویسنده در این کتاب نشان‌دادن نادرستی این تصور است. درواقع سوگ از نظرگاه فلسفی بی‌نهایت جالب‌توجه است. ولی اگر این‌طور بوده، دلیل سکوت نسبی فلاسفه چه می‌تواند باشد؟ ظاهراً‌ فهم سوگ، که به‌لحاظ احساسی موضوعی است پیچیده و به‌ظاهر منحصر به فرد و هر تجربۀ خاص، کار آسانی نیست. مضاف بر این، به‌منظور فهمیدن سوگ، ناگزیر باید با واقعیت دردناکی در زندگی انسان نیز مواجه شویم: اینکه گاهی معلوم می‌شود فهم یا مهار احساساتمان دشوار است، اینکه آدم‌هایی که برایمان اهمیت دارند نامیرا نیستند و اینکه روابط ما با دیگران، درست به همین دلیل، هم منبع احساس امنیت و سلامت و پیش‌بینی‌پذیری آینده برای ما هستند و هم امنیت و سلامت و توقعاتمان را به خطر می‌اندازند.

مرگ دیگران طیفی از واکنش‌ها را در ما برمی‌انگیزد. هر آدمی که از حساسیت اخلاقی بهره‌ای داشته باشد، با شنیدن خبر مرگ دیگران دست‌کم اندکی دچار اضطراب و نگرانی می‌شود. بااین‌حال، تنها بعضی از واکنش‌های ما به دیگران از جنس سوگ هستند اما منظور چیست؟ نویسنده در فصل ۱ کتاب سوگ (درآمدی فلسفی) با اشاره به حدود سوگ، به این سؤال پرداخته است که سوگ چگونه از سایر واکنش‌های ما به مرگ دیگران متمایز می‌شود یا ما برای کدام افراد سوگواری می‌کنیم؟ در فصل ۲ شرحی فلسفی از چیستی سوگ می‌خوانید. در ابتدای این فصل نویسنده استدلال کرده است که سوگ برخلاف احساساتی مثل ترس و خشم، سلسله‌ای از حالت‌های عاطفی است و نه یک وضعیت عاطفی واحد. فصل ۳ و ۴ کتاب سوگ به همان چیزی اختصاص داده شده است که نویسنده آن را سردرگمی و تردید اخلاقی بنیادین در مورد سوگ می‌داند. فصل ۵ این کتاب، این بحث را علیه دو نگرشی پیش می‌کشد که امکان سوگ عقلانی را نفی می‌کنند. در فصل ۶ نویسنده به بررسی این امر می‌پردازد که آیا، بنا بر آنچه رابرت سالمونِ فقید می‌گفت، سوگواری کردن وظیفۀ ماست یا خیر؟ در فصل 7 سوگ در بافت و زمینۀ سلامت روان و از منظر درمان مورد بررسی قرار گرفته است.

• یادداشت مترجم
• قدردانی نویسنده
• مقدمه
• یک: کسانی که برایشان سوگواری می‌کنیم
• دو: هنگام سوگواری باید توقع چه چیزی را داشته باشیم
• سه: وقتی می‌فهمیم که سوگواریم
• چهار: بهره‌جستن از دردی که می‌کشیم
• پنج: عقل در گیرودار سوگواری
• شش: وظیفۀ ما برای سوگواری
• هفت: دیوانگی و دارو
• نتیجه‌گیری
• پی‌نوشت‌ها
• یادداشت‌ها

مایکل چلبی در این کتاب از نحوۀ عملکرد سوگ و چرایی اهمیت آن از دیدگاه فلسفه صحبت کرده است. اگر از خواندن این کتاب لذت بردید به شما پیشنهاد می‌کنیم کتاب‌های زیر را نیز بخوانید.

• عیبی ندارد اگر حالت خوش نیست اثر مگان دیواین روان‌درمانگر، سخنران و نویسنده است. او این کتاب را منتشر کرد تا به همگان نشان دهد فقدان و غم و اندوه بیماری نیست. او در این کتاب از تجربیات شخصی خودش در رابطه با سوگ می‌گوید و نگرش جدیدی را برای مواجهه با آن معرفی می‌کند.

• تسلی‌بخش‌های فلسفه اثر آلن دو باتن نویسنده و فیلسوف بریتانیایی سوئیسی‌تبار است. در این کتاب دو باتن تلاش می‌کند تا با نقل‌قول‌ها و تفسیر گستردۀ تعدادی از فیلسوفان، خواننده را در مواجهه با مشکلات روزمره نظیر سختی‌های زندگی، فقدان و مرگ و جدایی تسلی دهد یا حداقل به آن‌ها کمک کند تا مشکلات‌شان را درک کنند.