گوریل نامرئی

گوریل نامرئی شاید مهم ترین کتابی باشد که در زمینه باورهای شهودی و خطاهای ادراکی ما تاکنون نوشته شده است. کریستوفر چابریس و دانیل سایمونز، خالقان یکی از مشهورترین آزمایش‌های روان‌شناسی جهان، با تلفیق داستان‌های خواندنی و یافته‌های علمی ، حقیقت مهمی را به ما منتقل می کنند: ذهن ما آن گونه که ما فکر می کنیم کار نمی کند و باورهای شهودی ما اغلب اشتباه هستند. نشر سایلاو  نسخه به روز شده کتاب گوریل نامرئی را با ترجمه عهدیه عبادی و خرید حق کپی رایت اثر  منتشر کرده است.

آزمایش گوریل نامرئی را می‌توان مشهورترین آزمایش روانشناسی در جهان نامید. کریستوفر چابریس و دانیل سایمونز نویسندگان این کتاب به خاطر طراحی این آزمایش جایزه ایگ نوبل را دریافت کردند.این آزمایش نه تنها در مدت کوتاهی در کتاب های درسی و کلاس های روان شناسی در سراسر جهان گنجانده شد بلکه پای آن تا برنامه های تلویزیونی مشهور و مجلات متعدد سراسر جهان هم باز شد. آن ها  با استفاده از دانشجویان، فیلم کوتاهی ساختند که در آن، افراد در قالب دو تیم به هم پاسِ بسکتبال می‌دادند. یکی از تیم‌ها پیراهن سفید و دیگری پیراهن مشکی به تن داشت. بلافاصله پس از پایان ویدیو از شرکت‌کنندگان خواسته می شد تعداد پاس‌ها را گزارش دهندبا این همه اصلا تعداد پاس ها مهم نبود. در نیمه‌های ویدیو، یکی از دانشجویان دختر با لباس کامل گوریل وارد صحنه می‌شود، وسط بازیکنان می‌ایستد، رو به دوربین می‌کند، با مشت به سینه‌اش می‌کوبد و سپس خارج می‌شود. او حدود 9 ثانیه در صحنه است.

شگفت آن‌که، تقریباً نیمی از شرکت‌کنندگان در مطالعه ما متوجه گوریل نشده بودند! این آزمایش پس‌ازآن بارها، تحت شرایط متفاوت، با مخاطبان متنوع و در کشورهای مختلف تکرار شد، اما نتایج همیشه یکسان بوده است؛ حدود نیمی از مردم گوریل را نمی‌بینند. چگونه افراد نمی‌توانند گوریلی را ببینند که مستقیماً جلوی آن‌ها راه می‌رود، رو به آن‌ها می‌کند، به سینه‌اش مشت می‌کوبد و دور می‌شود؟ چه چیزی باعث نامرئی شدن گوریل می‌شود؟ این خطای ادراک، ناشی از عدم توجه به یک شیء غیرمنتظره است و ازاین‌رو جامعه علمی آن را «کورتوجهی» می‌نامد. این نام آن را از انواع کوری ناشی از نقص سیستم بینایی متمایز می‌کند. در اینجا، گرچه افراد گوریل را نمی‌بینند، اما چشم‌هایشان مشکلی ندارد. درواقع، زمانی که توجه خود را به منطقه یا جنبه خاصی از دنیای دیداری خود اختصاص می‌دهند، معمولاً متوجه اشیاء غیرمنتظره نمی‌شوند، حتی اگر این اشیاء غیرمنتظره، بارز و مهم باشند و درست در برابر دیدشان ظاهر شوند. صفحه 19

دلیل محبوبیت این آزمایش این است که به شکلی طنزآمیز، چیزی غیرمنتظره و عمیق را در مورد ما آشکار می‌کند؛ اینکه جهان خود را چگونه می‌بینیم- و چه چیزهایی را نمی‌بینیم.

گوریل نامرئی شاید مهم ترین کتابی باشد که در زمینه باورهای شهودی و خطاهای ادراکی ما تاکنون نوشته شده است. کریستوفر چابریس و دانیل سایمونز، خالقان یکی از مشهورترین آزمایش‌های روان‌شناسی جهان، با تلفیق داستان‌های خواندنی و یافته‌های علمی ، حقیقت مهمی را به ما منتقل می کنند: ذهن ما آن گونه که ما فکر می کنیم کار نمی کند و باورهای شهودی ما اغلب اشتباه هستند. نشر سایلاو  نسخه به روز شده کتاب گوریل نامرئی را با ترجمه عهدیه عبادی و خرید حق کپی رایت اثر  منتشر کرده است.

همه ما بر این باوریم که می‌توانیم آنچه را که در برابرمان وجود دارد ببینیم، رویدادهای مهم گذشته‌ی خود را به‌طور دقیق به خاطر بیاوریم، محدودیت‌های دانش خود را درک کنیم و تعیین علت و معلول را به‌درستی انجام دهیم. اما این باورهای شهودی غالباً اشتباه هستند و محدودیت‌های بسیار مهم توانایی‌های شناختی ما را پنهان می‌کنند. کریستوفر چابریس و دانیل سایمونز، خالقان یکی از مشهورترین آزمایش‌های روان‌شناسی جهان، با تلفیق داستان‌های خواندنی و یافته‌های علمی  ،که شهود ما را زیر سوال می‌برند، حقیقت مهمی را به ما منتقل می کنند: ذهن ما آن گونه که ما فکر می کنیم کار نمی کند. ما فکر می کنیم خودمان و جهان را به شکل واقعی آن می بینیم و تجربه می کنیم اما در اصل، بخش زیادی از آن را اشتباه تفسیر می کنیم.

چابریس و سایمونز در این کتاب یافته های خود را با دیگران در موضوعات ادراک، حافظه و استدلال تلفیق کرده‌اند تا نشان دهند چگونه شهودمان، ما را به دردسر می‌اندازند. گوریل نامرئی کتابی درباره شش خطای ادراکی روزمره است که تأثیری عمیق بر زندگی ما دارند: خطاهای ادراکی توجه، حافظه، اعتمادبه‌نفس، دانش، علت و پتانسیل. این‌ها باورهای تحریف‌شده‌ی ما در مورد ذهن خودمان هستند که نه‌فقط اشتباه، بلکه به طرز خطرناکی اشتباه هستند. نویسندگان برای درک این مفاهیم به پرسش‌های جالبی پاسخ می دهند؛ از جمله:

• چرا یک شرکت میلیاردها دلار خرج محصولی می کند، درحالی‌که تحلیلگران همان شرکت از شکست آن مطمئن‌اند؟
• چطور یک افسرپلیس باتجربه از کنار صحنه حمله وحشیانه می گذرد بدون آن که آن را ببیند؟
• چرا قربانی تجاوز جنسی، فرد دیگری را در دادگاه به عنوان متجاوز خود معرفی می‌کند؟
• چرا فیلم‌های برنده جوایز معتبر جهانی پر از ایرادات تدوین هستند؟
• وجه اشتراک شطرنج بازان باهوش و مجرمان احمق در چیست؟
• چرا مدیران مالی چیزهای زیادی می‌توانند از کارشناسان پیش‌بینی هوا بیاموزند؟

با همه این ها ما باز هم فکر می‌کنیم جهان را آن گونه که هست درک و تجربه می کنیم اما خطاهای ادراکی همیشگی، افکار ما را از هر سو محاصره کرده‌اند. ما دادگاه‌ها را با این پیش فرض برگزار می‌کنیم که مردم اگر اتفاقی غیرمعمولی در برابر چشمانشان رخ دهد متوجه می‌شوند. فکر می‌کنیم در اتفاقات مهمی مثل یازده سپتامبر به خوبی یادمان هست کجا بودیم، چراکه به اشتباه باور داریم حافظه‌مان خاطرات را به‌درستی ثبت و ضبط می‌کند و به‌عنوان یک جامعه، ما میلیاردها دلار صرف راه‌های میانبر برای آموزش مغزمان می‌کنیم چراکه به‌اشتباه به راه‌حل های سریع برای رشد و توسعه فردی باور داریم.

گوریل نامرئی راه‌های بی‌شماری را به ما نشان می‌دهد که شهودمان از طریق آن ما را را فریب می‌دهند، بااین‌حال این کتاب چیزی بیش از کاتالوگ خطاهای انسانی است. پس از خواندن این کتاب، این توانایی را خواهید داشت که نگاهی به پشت پرده بیندازید و چرخ‌دنده‌های ریز حاکم بر افکار و باورهای خود را ببینید. وقتی خطاهای ادراکی روزمره را بشناسید، دنیا را متفاوت خواهید دید و تفکر واضح‌تری درباره آن خواهید داشت. خواهید دید که چگونه خطاهای ادراکی بر افکار و اعمال شما و همچنین بر رفتارهای اطرافیان شما تأثیر می‌گذارند و وقتی روزنامه‌نگاران، مدیران، تبلیغ‌کنندگان و سیاستمداران در تلاش برای ایجاد ابهام یا متقاعدسازی، از خطاهای ادراکی سوءاستفاده- آگاهانه یا تصادفی- می‌کنند، متوجه خواهید شد. آشنایی با خطاهای ادراکی روزمره باعث می‌شود بتوانید با در نظر گرفتن محدودیت‌ها- و توانایی‌های واقعی- ذهنتان، روش زندگی خود را از نو تنظیم کنید. در نهایت، با کنار زدن پرده‌هایی که درک ما از خودمان و جهان را مخدوش می‌کنند، خواهید توانست- شاید برای اولین بار- با واقعیت ارتباط برقرار کنید.

«همه قضات و اعضای هیئت‌منصفه در سیستم عدالت کیفری، همچنین فرماندهان جنگی، مدیران عامل شرکت‌ها، اعضای کنگره و حتی من و شما ملزم به خواندن این کتاب هستیم… چراکه خطاهای ادراکی ذهنی شگفت‌انگیزی که در این کتاب به‌روشنی بیان شده، می‌توانند هر یک از ما را فریب دهند.»  -مایکل شرمر، ناشر مجله شکاک، ستون‌نویس ماهانه‌ ساینتیفیک امریکن و  نویسنده کتاب «چرا مردم چیزهای عجیب و غریب را باور می‌کنند»

«سفری هیجان‌انگیز و روشنگر در میان خطاهای ادراکی که هر لحظه از زندگی ما را تحت تأثیر قرار می‌دهند.» -ریچارد وایزمن، نویسنده کتاب «شناخت علمی پدیده‌های عجیب و غریب؛ چگونه حقایق بزرگ را در چیزهای کوچک کشف می‌کنیم»

«این کتاب نه‌تنها خوش‌طبع و گیرا، بلکه روشنگر است… خواندن آن شما را از شر همه محدودیت‌ها راحت نمی‌کند، اما دست‌کم در تشخیص و جبران آن‌ها کمک می‌کند.» -توماس دبلیو مالون، نویسنده کتاب «آینده‌ی کار» و مؤسس مرکز اطلاعات جمعی ام‌آی‌تی

«خطاهای ادراکی روزمره با فریب ما باعث می‌شوند فکر کنیم بیش از آنچه واقعیت دارد، می‌بینیم- و می‌دانیم- و می‌توانیم آینده را پیش‌بینی کنیم، درحالی‌که نمی‌توانیم. گوریل نامرئی دقیقاً چرایی این موضوع را به ما می‌آموزد و این کار را به شیوه‌ای فوق‌العاده جذاب انجام می‌دهد. چابریس و سایمونز نکات بسیار خوبی ارائه داده‌اند که از طریق آن‌ها می‌توانیم بر خطاهای ادراکی خود غلبه کنیم. شما چه راننده‌ای باشید که می‌خواهد با موتورسیکلت‌های روبه‌رو برخورد نکند، چه رادیولوژیستی که امیدوار است بتواند هر توموری را شناسایی کند و چه فردی عادی که در مورد کارکرد واقعی ذهن خود کنجکاو است، باید این کتاب را بخوانید.»  -دکتر الیزابت لافتس، استاد ممتاز دانشگاه کالیفرنیا-ارواین و نویسنده «حافظه و شهادت شاهدان عینی» 

«کتابی آموزنده. پس از خواندن گوریل نامرئی نگاه متفاوتی به خود و جهان پیرامونتان خواهید داشت. این کتاب مثل نویسندگانش، هم سرگرم‌کننده است و هم هوشمند و پر از آگاهی در مورد خطاهای ادراکی روزمره‌ای که همه ما با آن‌ها سروکار داریم. مهم نیست شغل شما چیست یا در زندگی چه می‌کنید، این کتاب برایتان آموزنده خواهد بود.» -جوزف تی هالینان، نویسنده کتاب برنده جایزه پولیتزر با عنوان «چرا اشتباه می‌کنیم»

«کریس چابریس و دن سایمونز، دانشمندان علوم شناختی، تور سرگرم‌کننده‌ای از روش‌های پرشمار مغز برای گمراه کردن هرروزه‌ی ما ترتیب داده‌اند. گوریل نامرئی جذاب، دقیق و پر از مثال‌هایی از دنیای واقعی است که برخی از آن‌ها باعث می‌شد من با صدای بلند بخندم. وقتی آن را بخوانید متوجه خواهید شد که چرا کارشناسان هواشناسی می‌توانند مدیران مالی خوبی شوند و هومر سیمپسون چه چیزی در مورد تفکر شفاف به شما می‌آموزد.» -دکتر ساندرا آموت، از نویسندگان کتاب «به مغز خود خوش آمدید» و سردبیر پیشین نشریه نیچر نوروساینس

«فوق‌العاده دلپذیر… گوریل نامرئی با یادآوری اینکه چقدر کم می‌دانیم، ما را زیرک‌تر می‌کند. این کتاب با ترتیب دادن گشت‌وگذار هیجان‌انگیزی در نقاط کور مغز، نحوه رانندگی، استخدام کارمندان و سرمایه‌گذاری شما را تغییر خواهد داد.» -آماندا ریپلی، نویسنده ارشد مجله تایم و نویسنده کتاب «غیرقابل‌تصور»