رفتار

معرفی کتابِ رفتار اثر رابرت ام ساپولسکی

امتیاز در گودریدز: ☆ ☆ ☆ ☆ ☆

کتابِ رفتار از سایت گودریدز امتیاز 4.4 از 5 را دریافت کرده است.

امتیاز در آمازون: ☆ ☆ ☆ ☆ ☆

کتابِ رفتار از سایت آمازون امتیاز 4.7 از 5 را دریافت کرده است.

جوایزی که کتابِ رفتار از آن خود کرده است:

• برندهٔ جایزهٔ کتاب لس‌آنجلس تایمز
• یکی از ۱۰ کتابِ برترِ سال به انتخاب واشنگتن پست
• پرفروش‌ترین کتاب در فهرست روزنامه نیویورک تایمز

معرفی کتابِ رفتار:

کتابِ رفتار: بررسی زیست‌شناختی بهترین و بدترین رفتارهای انسان، اثر رابرت ام ساپولسکی استاد زیست‌شناسی و عصب‌شناسی و جراحی مغز و اعصابِ دانشگاه استنفورد، محقق و نویسندهٔ آمریکایی است. این کتاب اولین بار در سال 2017 منتشر شد و نویسنده در آن توضیح می‌دهد که چگونه فرآیندهای بیولوژیکی مختلف بر رفتار انسان‌ تأثیر می‌گذارند.

واکنش‌های جهانی به کتابِ رفتار:

«کتابِ رفتار یک ترکیب معجزه‌آسا از حوزه‌های علمی است.» - گاردین

«این کتاب یک نمونه از علم برای مردم است که با هدف فهم عمومی نوشته شده است.» -کایرکاس ریویوز

«رفتار، اثر بزرگِ ساپولسکی و همچنین یک دستاورد خیره‌کننده است که دانسته‌های ارزشمندی را به ادبیات علمی اضافه کرد. جزئیات و گستردگی اطلاعات این کتاب و سبک نگارش آن فوق‌العاده است.» - استار تریبون

«اغراق نیست اگر بگویم کتابِ رفتار یکی از بهترین کتاب‌های غیرداستانی است که من خوانده‌ام.» - دیوید پی باراش، وال‌استریت ژورنال

«این کتاب به‌نظر من یکی از بهترین کتاب‌های علمی سال 2017 است.» - پارول سِگال، نیویورک تایمز

«ساپولسکی با کمکِ دنیای چندگانهٔ روان‌شناسی، نخستی‌شناسی، جامعه‌شناسی و زیست‌شناسی عصبی، کتابی خواندنی نوشته است و حتی در این نوشته‌های علمی گاهی لبخند به لب‌تان می‌آورد تا توضیح دهد چرا این‌گونه رفتار می‌کنیم. رفتار یکی از بهترین کتاب‌هایی است که در سال‌های اخیر خواندم و بسیار دوستش داشتم.» - دینا تمپل، واشنگتن پست

چرا باید کتابِ رفتار را بخوانیم؟

یکی از سؤال‌های همیشگی بشر در مورد ویژگی‌ها یا رفتارهای انسان این بوده است: «چه عاملی باعث بروز این ویژگی یا رفتار شده است؟» و اکنون رابرت ساپولسکی در کتابِ رفتار به این سؤال پاسخ داده است. او یک دانشمند، زیست‌شناس و عصب‌شناس است و تلاش می‌کند در کتاب‌هایش یافته‌های علمی و اغلب پیچیدهٔ رشته‌های علمی را تا حد ممکن به‌شکلی ساده و قابل‌فهم ارائه دهد. خواندن این کتاب هم مانند دیگر کتاب‌های این دانشمند، نیاز به حوصله و تمرکز دارد. این کتاب می‌تواند نگاه شما را به رفتار و به‌طور کلی انسان‌ها تغییر دهد.

جملات درخشانی از کتابِ رفتار:

«ما راهبرد خود را داریم. رفتاری رخ داده است که سزاوار سرزنش یا مایهٔ شگفتی یا وضعیتی مبهم در میان این دو است. یک ثانیهٔ قبل از آن، چه اتفاقی باعث برانگیختن این رفتار شد؟ اینجا قلمرو سیستم عصبی است. در ثانیه‌ها یا دقایق قبل، چه اتفاقی در سیستم عصبی باعث بروز این رفتار شد؟ اینجا جهانِ محرک‌های حسی است که اکثراً به صورت ناخودآگاه احساس می‌شوند. در ساعات و روزهای قبل، چه اتفاقاتی منجر شد به اینکه حساسیت سیستم عصبی به چنین محرک‌هایی تغییر کند؟ عملکرد حاد هورمون‌ها، به‌همین ترتیب، ما به سمت فشارهای تکاملی طی میلیون‌ها سالِ گذشته و همان‌جایی باز خواهیم گشت که ماجرا شروع شد. خب ما آماده‌ایم. البته با این تفاوت که هنگام مواجهه با آشفتگی گستردهٔ یک چنین موضوعی، ابتدا باید کلیدواژه‌های مهم خود را تعریف کنیم که البته چشم‌انداز ناخوشایندی است. چند کلمه وجود دارد که در این مبحث از کتاب اهمیت قابل‌توجهی دارند: پرخاشگری، خشونت، شفقت، همدلی، همدردی، رقابت، همکاری، نوع‌دوستی، غبطه، خوشحالی ناشی از بدحالی دیگران (شادن‌فرویده)، کینه، بخشش، آشتی، انتقام، عمل متقابل و البته (چرا این را نگوییم؟) عشق. این کلمات ما را در باتلاق‌های اجتناب‌ناپذیری خواهند انداخت.»

«به‌همین ترتیب، ما انتظار داریم که بهترین رفتارهای جامعه‌پسندمان گرم و پر از معنای مثبت باشند. خوبی خونسردانه متناقض و هراس‌آور به نظر می‌رسد. زمانی من به همراه متخصصان علوم اعصاب و راهبان مراقبه‌کنندهٔ مشهور بودایی در اجلاسی حضور داشتم. گروه اول در حال مطالعه‌ٔ مغز و گروه دوم طی مراقبه بود. یک دانشمند از یکی از راهبان پرسید که آیا او هیچ‌گاه مراقبه را به خاطر درد زانوها از چهارزانو نشستن متوقف می‌کند؟ او پاسخ داد: «گاهی زودتر از برنامه‌ریزی خودم تمامش می‌کنم، اما نه به این دلیل که پاهایم درد می‌کند، زیرا طی مراقبه متوجه درد نمی‌شوم. این عمل بیشتر برای لطف به زانوهایم است.» با خودم فکر کردم که «اوه! این مردان از سیارهٔ دیگری آمده‌اند، سیاره‌ای که جالب و ستودنی، اما متفاوت است.» ما جنایات ناشی از هیجان و رفتارهای خوب ناشی از هیجان را بیشتر درک می‌کنیم (بااین‌حال، همان‌طور که مشاهده خواهیم کرد، مهربانی بدون احساس و خونسردانه غالباً از خیلی جهات مورد تأیید است). بدی‌های خونگرمانه، خوبی‌های مهربانانه و ناسازگاری آزادهندهٔ افراد خونسرد بیانگر نکته‌ای کلیدی هستند که در نقل‌قولی از الی ویزل، برندهٔ جایزهٔ صلح نوبل و بازماندهٔ اردوگاه کار اجباری، آمده است: «نقطه‌ٔ مقابل عشق نفرت نیست، بلکه بی‌اعتنایی است.» همان‌طور که خواهیم دید، زیست‌شناسیِ عشقِ شدید و نفرتِ شدید از جهات مختلف مشابه هم هستند.»

«عضلات مختلفی به حرکت درآمده‌اند و رفتاری رخ داده است. این رفتار ممکن است کنش خوبی باشد، مثلاً شما بازوی فردی رنجدیده را همدلانه لمس کرده‌اید. همچنین ممکن است کنش نادرستی باشد، مثلاً ماشه‌ای را کشیده و یک فرد بی‌گناه را هدف گرفته‌اید. ممکن است کنش خوبی باشد: ماشیه را کشیده و برای نجات دیگران تیراندازی کرده‌اید. ممکن است کنش نادرستی باشد: بازوی یک فرد را لمس کرده و زنجیره‌ای از اتفاقات شهوانی را آغاز کرده باشید که به خیانت به معشوقتان منجر شده است. همان‌گونه که نشان داده شد، این کنش‌ها فقط با در نظر گرفتن زمینه تعریف‌پذیرند. پس سؤالی که آغازگر این فصل و هشت فصل دیگر خواهد بود این پرسش است: چرا این رفتار رخ داده است؟ همان‌طور که در آغاز این کتاب مطرح شد، ما می‌دانیم رشته‌های تخصصی مختلف پاسخ‌های مختلفی به این سؤال داده‌اند و دلیل آن را برخی هورمون‌ها، فراینده‌های تکاملی، تجارب کودکی، ژن‌ها یا فرهنگ دانسته‌اند. مطابق با فرضیهٔ اصلی این کتاب، این پاسخ‌ها کاملاً درهم تنیده‌اند و هیچ‌کدام به‌تنهایی جوابگو نیستند. اما در این فصل، سؤالی می‌پرسیم که به اتفاقات اخیرتری مربوط است: یک ثانیه قبل از انجام دادن این رفتار چه اتفاقی افتاده که باعث بروز آن شده است؟ این سؤال ما را در حوزهٔ عصب‌شناسی قرار می‌‌دهد؛ حوزهٔ شناخت مغزی که به عضلات فرمان می‌دهد.»

تحلیلی بر کتابِ رفتار‌:

آیا تابه‌حال با خود فکر کرده‌اید «چرا من این کار را انجام دادم؟» یا اعمال دیگران شما را گیج کرده‌ است؟ فهمیدن این‌که چرا انسان دست به انجام برخی کارها می‌زند بسیار دشوار است. هیچ جنبه‌ای از علم توضیح نمی‌دهد که چرا ما بدین گونه رفتار می‌کنیم. برای همین اگر بخواهیم رفتار انسان را تبیین کنیم باید رویکردی میان رشته‌ای را در پیش بگیریم. در سال 1859 چارلز داروین، نظریهٔ زندگی را به جهان ارائه کرد. یک قرن بعد، زیست‌شناسان تکاملی به‌طور جدی بر روی پیامدهای این نظریه برای رفتار انسان کار کردند. کتابِ «ژن خودخواه» اثر پروفسور ریچارد داوکینز که در سال 1976 منتشر شد حاصل همین بینش بود و به همگان نشان دادند که دستکاری‌کننده‌های اصلی ژن‌ها بودند. دیدگاه جدید به‌سرعت فراگیر شد و ملوین کونر در کتاب جدیدش نشان داد که این علم در ترکیب با ژن‌ها، نورون‌ها و هورمون‌ها حرف بسیار بیشتری برای گفتن دارد. رابرت ام ساپولسکی، شاگرد سابقِ کونر، اکنون در کتاب رفتار این مسیر را طی کرده است. او در کتابِ رفتار، ترکیبی متفکرانه و مبتکرانه از روان‌شناسی و زیست‌شناسی عصبی ارائه کرده است و این موضوع پیچیده را به زبانی ساده برای علاقه‌مندان توضیح می‌دهد.

در کتابِ رفتار چه می‌خوانیم؟

رابرت ام ساپولسکی عصب‌شناسی مشهور و پروفسور دانشگاه استنفورد است و در کتاب رفتار توضیحی چندوجهی در مورد رفتار انسان ارائه کرده است. او در این کتاب شما را به ثانیه‌ها قبل از رفتارهای‌تان می‌کشاند و از پاسخ‌های عصبی مغز می‌گوید و بعد به هزاران سال قبل برمی‌گردد تا به شما عوامل ژنتیکی‌ای را توضیح بدهد که مغزتان را تحت‌تأثیر قرار داده است. او به شما نشان می‌دهد که چرا در برخی مواقع تصمیم‌هایی خاص می‌گیرید یا گاهی رفتارهایی از شما سر می‌زند که برای خودتان نیز عجیب است. با مطالعهٔ کتاب رفتار متوجه می‌شوید که در واقع:

۱. آمیگدال و قشر جلوی مغز شما در یک جنگ دائمی با یکدیگر هستند.
۲. نشانه‌های حسی اطراف ما بدون این‌که متوجه باشیم بر رفتار ما تأثیر می‌گذارند.
۳. عوامل فرهنگی بر نحوهٔ نگرش ما به دنیای اطراف و نحوهٔ برخورد ما با دیگران تأثیر می‌گذارند.

فهرست مطالب کتابِ رفتار

• یادداشت ناشر
• مقدمه
• رویکردهای این کتاب
• یک: رفتار
• دو: یک ثانیه قبل
• سه: چند ثانیه یا چند دقیقه قبل
• چهار: چند ساعت تا چند روز قبل
• پنج: چند روز تا چند ماه قبل
• شش: بلوغ؛ رفیق، قشرپیشانی من کجاست؟
• هفت: بازگشت به گهواره، بازگشت به رحم
• هشت: بازگشت به زمانی که فقط یک تخمکِ بارور شده بودید
• نه: قرن‌ها تا هزاره‌ها قبل
• ده: تکامل رفتار
• یازده: ما در مقابل آن‌ها
• دوازده: سلسله‌مراتب، اطاعت و مقاومت
• سیزده: اخلاقیات و انجام‌دادن کار درست، به‌محض پی‌بردن به آن
• چهارده: احساس کردن، درک کردن و تکسین درد یک فرد
• پانزده: استعاره‌هایی که با آن‌ها آدم می‌کشیم
• شانزده: زیست‌شناسی، سیستم عدالت کیفری و (البته) ارادهٔ آزاد
• هفده: جنگ و صلح
• کلام آخر

اگر از خواندن کتابِ رفتار لذت بردید، از مطالعۀ کتاب‌های زیر نیز لذت خواهید برد:

•  چرا گورخرها زخم معده نمی‌گیرند اثر دیگری از رابرت ام. ساپولسکی، استاد عصب‌شناسی و زیست‌شناسی دانشگاه استنفورد است. او در این کتاب به بررسی علمی استرس و چگونگی تأثیر آن بر بدن انسان می‌پردازد و هر آنچه لازم است دربارۀ اضطراب و اثرات آن بدانید را به‌سادگی شرح داده است. این کتاب با اینکه شامل مباحث علمی است اما به‌شکلی تدوین و نگارش شده که برای همگان قابل فهم و استفاده باشد.

• کتاب نخست هیولا را زیبا می‌کنیم اثر سارا ویلسن نویسنده و کارآفرین است. نویسنده که خودش سال‌ها سعی کرده است با اضطراب دست‌وپنجه نرم کند، پس از مصاحبه با دایی لاما متوجه می‌شود که تمام مشکلات روانی‌اش ناشی از اضطراب است. او در این کتاب از راه‌حل‌ها و روش‌هایش برای غلبه بر مشکلات، اضطراب و نیرویی در  زندگی‌اش می‌گوید.

• کتاب هنر شفاف اندیشیدن اثر رولف دوبلی نویسنده و کارآفرین سوئیسی است. دوبلی در این کتاب از رایج‌ترین خطاهای فکری، سوگیری‌های شناختی و تحریف‌های اجتماعی صحبت کرده است و به شما نشان می‌داد چطور با تغییر طرز فکرتان و آشنایی با این خطاهای فکری می‌توانید پروسهٔ تصمیم‌گیری‌تان را متحول کنید.

• کتاب کار عمیق اثر کارل نیوپورت استاد علوم کامپیوتر دانشگاه جورج تاون است. او در این کتاب که ترکیبی از انتقاد فرهنگی و توصیه‌های عملی است، به شما یاد می‌دهد که چطور می‌توانید حواس‌پرتی‌ها را کم کنید و به کار عمیق بپردازید. او در این کتاب به تفاوت دو مفهوم کار عمیق و کار سطحی پرداخته و توضیح می‌دهد که کار عمیق چقدر بر روی زندگی‌تان تأثیر می‌گذارد.

دربارۀ رابرت ام ساپولسکی‌: زیست‌شناس و عصب‌شناس آمریکایی

حرفه:

ساپولسکی به‌عنوان یک متخصص اعصاب و غدد، بیشتر بر روی مسائلی مانند استرس و انحطاط عصبی و همچنین احتمالات استراتژی‌های ژن درمانی برای محافظت از نورون‌های حساس در برابر بیماری تمرکز کرده است. هر سال ساپولسکی بخشی از تحقیقاتش در کنیا را صرف مطالعهٔ جمعیت بابون‌های وحشی می‌کند تا منابع استرس را در محیط زندگی آن‌ها شناسایی کند و رابطهٔ بین شخصیت و الگوهای بیماری‌های مرتبط با استرس را در این حیوانات شناسائی کند. او همچنین مقاله‌هایی در رابطه با اختلالات عصبی و دفاع از جنون در سیستم حقوقی آمریکا نوشته است. آثار او به‌طور گسترده در مجله‌ها و روزنامه‌های مختلف از جمله نیویورک تایمز، استنفورد و تهران تایمز منتشر شده‌اند. تخصص ساپولسکی در نخستی‌شناسی و علوم اعصاب او را در بحث عمومی سلامت‌روان و روابط انسانی به شهرت رساند. در سال 2007 انجمن پیشرفت علم آمریکا، جایزهٔ جان پی مک گاورن را برای علوم رفتاری به او اعطا کرد. کنفرانس‌ها و سخنرانی‌های ساپولسکی در کانال یوتیوب استنفورد منتشر می‌شود.