مجمع الجزایر گولاگ (2)

کتاب مجمع‌الجزایر گولاگ (۲) از سایت گودریدز امتیاز 4.6 از 5 را دریافت کرده است.

کتاب مجمع‌الجزایر گولاگ (۲) از سایت آمازون امتیاز 4.9 از 5 را دریافت کرده است.

مجمع‌الجزایر گولاگ اثری سه جلدی از الکساندر سولژنیتسین نویسندۀ شهیر روسی است. این کتاب اثری تحقیقاتی- تاریخی دربارۀ زندگی در اردوگاه‌های کار اجباری شوروی و ظلم و سرکوب سیاسی در سال‌های سلطۀ استالین بر آن کشور است. نویسنده این کتاب را بین سال‌های 1958 تا 1968 نوشت که اولین بار در سال 1973 در پاریس منتشر شد و سال بعد به انگلیسی و فرانسوی ترجمه شد. این کتاب ابتدا به صورت مخفیانه در یک نشریۀ زیرزمینی در اتحاد جماهیر شوروی منتشر شد تا این‌که در سال 1989 یک سوم این اثر در یک مجلۀ ادبی به چاپ رسید. از زمان انحلال اتحاد جماهیر شوروی، مجمع‌الجزایر گولاگ به طور رسمی در روسیه منتشر شده است. فروردین سال 1402 جلد اول گولاگ پس از سال‌ها در ایران توسط نشر مرکز تجدید چاپ شد و سه ماه بعد جلد دوم این مجموعه هم منتشر شد. نویسنده در جلد دوم کتاب مجمع‌الجزایر گولاگ بر زندگی روزمرۀ زندانیان در اردوگاه‌های کار اجباری تمرکز کرده است و از شیوه‌های سازگاری زندانیان با محیط خشن اردوگاه و استراتژی‌هایی که برای زنده‌ماندن به کار می‌بردند گفته است.

«مجمع‌الجزایر گولاگ بهترین کتاب غیرداستانی قرن بیستم است.» - تایم

«مجمع‌الجزایر گولاگ بزرگ‌ترین و قدرتمندترین کیفرخواست یک نویسنده از یک رژیم سیاسی است که تاکنون نوشته شده است.» - جورج اف.کنان

«نمی‌توان از کتاب دیگری نام برد که چنین تأثیری بر آگاهی سیاسی و اخلاقی اواخر قرن بیستم گذاشته باشد.» -دیوید رمنیک، نیویورکر

«مجمع‌الجزایر گولاگ شاهکار سولژنیتسین است... او با این کتاب به ایجاد دنیایی که در آن زندگی می‌‌کنیم کمک کرد.» - ‌آن اپلبام، نویسندۀ برندۀ جایزۀ پولیتزر

«الکساندر سولژنیتسین در جلد دوم کتاب مجمع‌الجزایر گولاگ به زندگی روزمره و مرگ زندانیانی پرداخته است که هشت سال از عمرش را با آن‌ها در اردوگاه‌های کار اجباری زندگی کرد... او در این کتاب وقایع‌نگاری قدرتمندی را به نمایش گذاشته است و این کتاب گواهی بر قدرت کشش روح انسان است.» - نیوزویک

مجمع‌الجزایر گولاگ در حکم کیفرخواستی علیه رژیم توتالیتر شوروی و جنایات ژوزف استالین است که تبدیل به یک معجزۀ ادبی شد. این کتاب تحقیق تاریخی جامعی است که بر اساس هشت سال اسارت سولژنیتسین در اردوگاه‌های کار اجباری شوروی و سرگذشت زندانیان دیگر نوشته شده است. نویسنده با توصیفات خود به‌خوبی خواننده را با آنچه در اتحاد جماهیر شوروی می‌گذشته آشنا می‌کند.

الکساندر سولژنیتسین در طول جنگ جهانی دوم در ارتش شوروی خدمت می‌کرد اما به دلیل انتقاد از استالین و دولت شوروی در نامه‌های خصوصی، به هشت سال زندان و خدمت در اردوگاه‌های کار اجباری یا همان گولاگ محکوم شد. سولژنیتسین در سال 1962 با انتشار رمان  یک روز از زندگی ایوان دنیسویج، از یک معلم ناشناس تبدیل به یک نویسندۀ مشهور بین‌المللی شد. داستان این رمان کوتاه در مورد اردوگاه‌های کار اجباری شوروی بود و اولین بار بود که کتابی با موضوع سرکوب‌‌های سیاسی در زمان استالین در شوروی منتشر می‌شد. این رمان تحسین عمیق نیکیتا خروشچف را برانگیخت. سولژنیتسین در سال 1970 جایزۀ نوبل ادبیات را دریافت کرد. مخالفت شدید او با رژیم شوروی منجر به دستگیری، اتهام خیانت و اخراج او از اتحاد جماهیر شوروی در سال 1974 شد، سالی که کتاب مجمع‌الجزایر گولاگ، افشاگری بزرگ سولژنیتسین علیه اردوگاه‌های کار اجباری شوروی، برای اولین بار در غرب منتشر شد.

الکساندر سولژنیتسین در جلد اول مجمع‌الجزایر گولاگ به تاریخچۀ سیستم اردوگاه‌های کار اجباری پرداخت و کتابش را با احکام اولیۀ ولادیمیر لنین که اندکی پس از انقلاب اکتبر صادر شد، شروع کرد؛ دولت شوروی چارچوب قانونی و عملی برای ایجاد اردوگاه‌های کار اجباری ایجاد کرد که در آن زندانیان سیاسی و مجرمان عادی به کار اجباری محکوم می‌شدند. او در جلد دوم کتاب مجمع‌الجزایر گولاگ باز هم به داستان حبس و تبعید خود بازگشت و با کمک شواهد و صحبت‌های بیش از 200 زندانی دیگر و آرشیو شوروی، کل دستگاه سرکوب شوروری را آشکار کرد. او در این کتاب زندگی قربانیان، زندانیان و زندان‌بان‌ها را به تصویر کشیده است و پرده از عملیات پلیس مخفی شوروی و وضعیت ناخوشایند اردوگاه‌های کار اجباری برمی‌دارد. او مانند جلد اول با لحن شدید و کوبندۀ خود به روانکاری دست‌اندرکاران و کسانی پرداخته است که به اجبار در این مجمع‌الجزایر زندانبان بودند. جلد دوم کتاب مجمع‌الجزایر گولاگ مانند جلد اول گزارشی دست اول از زندگی در گولاگ و مروری منظم بر سیستم اردوگاه‌های کار اجباری است. بدیهی است که کتاب مجمع‌الجزایر گولاگ به‌عنوان عاملی در سقوط دولت شوروی اهمیت تاریخی دارد.

در دسامبر سال 2009، کانال تلویزیونی روسی مستندی فرانسوی از ژان کرپو و نیکلاس میلیتیچ پخش کرد و نام آن را به «تاریخ مخفی: مجمع‌الجزایر گولاگ» تغییر داد. این مستند روایدادهای مربوط به نگارش و انتشار کتاب مجمع‌الجزایر گولاگ را پوشش می‌دهد.

• یک روز از زندگی ایوان دنیسویچ اثر دیگری از الکساندر سولژنیتسین نویسندۀ معروف روسی و برندۀ جایزۀ نوبل ادبیات است. حوادث این رمان در بحبوحۀ جنگ جهانی دوم اتفاق می‌افتد و نویسنده داستان یک سرباز روسی را تعریف می‌کند که با اتهام جعلی به حبس در اردوگاه کار اجباری محکوم شده است. نویسنده با نثری زیبا زندگی دردناک این سرباز در اردوگاه کار اجباری را به تصویر کشیده است.

• بخش سرطان اثر دیگری از الکساندر سولژنیتسین نویسندۀ معروف روسی است. این کتاب یکی از مشهورترین کتاب‌های این نویسنده است و حوادث آن در بخش سرطان یک بیمارستان می‌گذرد و در آن‌جا با گروهی از بیماران روبه‌رو می‌شویم که هر کدام به یک نوع سرطان مبتلا هستند. الکساندر که خود هشت سال به اردوگاه کار اجباری تبعید شده بود با آثار خود نارضایتی خود را ابراز می‌کرد.

• اگر این نیز انسان است اثر پریمو لوی شیمی‌دان و نویسندۀ ایتالیایی است. او به‌خاطر خبرچینی یکی از همکارانش اسیر نازی‌ها شد و ده ماه را در اردوگاه آشویتس گذراند تا این که ارتش سرخ او را آزاد کرد. او پس از بازگشت خاطرات اسارتش در آشویتس و اروپای شرقی را در دو کتاب اگر این نیز انسان است و معاهده نوشت.

• آکواریوم‌های پیونگ یانگ اثر کانگ چول نویسندۀ کره شمالی است. این کتاب خاطرات خودِ نویسنده از ده سال زندگی در یک اردوگاه کار اجباری در کرۀ شمالی و فرار او از این کشور است. او در این کتاب داستان واقعی زندگی‌اش در کرۀ شمالی را تعریف کرده است و توضیح می‌دهد که چطور زمانی که تنها نُه سال داشت او دیگر اعضای خانواده‌‌اش محکوم به اقامت در اردوگاه‌های کار اجباری شدند. 

• کتاب مهیای رقصی در برف اثر مانیکا زگوستووا نویسنده و مترجم اهل پراگ است. این کتاب روایتی تکان‌دهنده و الهام‌بخش از رنج و تاب‌آوری زنان در در اردوگاه‌های کار اجباری استالین معروف به گولاگ است. این زنان واقعاً چطور توانستند در یک محیط خشن و وحشتناک دوام بیاورند؟

• مجمع الجزایر گولاگ جلد سوم سند روشن و محکمی از جنایات استالین و رژیم شوروی است. سولژنیتسین به پرده برداشتن از جنایات رژیم شوروی ادامه داد و در جلد سوم  مجموعهٔ مجمع‌الجزایر گولاگ از فرارها، اعتصاب‌ها، شورش‌ها و عصیان‌های زندانیان در اردوگاه‌های کار اجباری گفت و در این کتاب به این سؤال پاسخ می‌دهد که آیا مرگ استالین پایان عمر گولاگ بود یا خیر.

او در طول جنگ جهانی دوم کاپیتان ارتش سرخ بود که دستگیر شد و به دلیل انتقاد از جوزف استالین، رهبر وقت شوروی در نامه‌ای خصوصی، به هشت سال کار اجباری در گولاگ و سپس تبعید داخلی محکوم شد. در نتیجۀ تجربه‌اش در زندان و اردوگاه‌ها، او به تدریج به یک مسیحی ارتدوکس شرقی با تفکر فلسفی تبدیل شد. پس از آنکه سرکوب و سانسور با سیاست‌های استالین‌زدایی نیکیتا خروشچف کاهش پیدا کرد، سولژنیتسین آزاد و تبرئه شد و در پی نوشتن آثاری دربارۀ سرکوب در اتحاد جماهیر شوروی و تجربیاتش رفت. اولین رمانش با نام «یک روز از زندگی ایوان دنیسوویچ» در سال 1962 با تأیید خروشچف، رهبر وقت شوروی منتشر شد، این کتاب شرحی از سرکوب‌های استالینیستی بود. آخرین اثر او که در اتحاد جماهیر شوروی منتشر شد، «خانۀ ماتریونا» بود، این کتاب در سال 1963 به چاپ رسید. پس از برکناری خروشچف از قدرت، مقامات شوروی تلاش کردند تا سولژنیتسین را از نوشتن منصرف کنند اما او به کار بر روی آثار بیشتری ادامه داد و آن‌ها را در کشورهای دیگر منتشر کرد. انتشار کتاب مجمع‌الجزایر گولاگ خشم مقامات شوروی را برانگیخت و در سال 1974 نویسنده تابعیت شوروی خود را از دست داد و به آلمان غربی رفت. در سال 1976 به همراه خانواده‌اش به آمریکا رفت و در آنجا به نوشتن ادامه داد. در سال 1990 و اندکی قبل از انحلال اتحاد جماهیر شوروی، تابعیت او بازگردانده شد و چهار سال بعد به روسیه بازگشت و تا زمان مرگش آنجا ماند.