فاشیسم و راست‌گرایی در اروپا

کتاب فاشیسم و راست‌گرایی در اروپا از سایت آمازون امتیاز 4.2 از 5 را دریافت کرده است.

کتابِ فاشیسم و راست‌گرایی در اروپا اثر مارتین لینک‌هورن تاریخ‌دان بریتانیایی و استاد بازنشستهٔ دانشگاه لنکستر، سال 2000 منتشر شد. مارتین بلکینک‌هورن کتابش را از ریشه‌های ایدئولوژیک فاشیسم در اروپای قبل از سال 1914 شروع می‌کند تا به اروپای پدرگیر بحران سال‌های 1919 تا 1939 می‌رسد و در این حین توضیح ‌می‌دهد که چرا فاشیسم ظهور کرد و در برخی موقعیت‌ها درخشید درحالی‌که در برخی موقعیت‌های دیگر چنین نشد. او در این اثر نه‌تنها جنبش‌ها و رژیم‌های فاشیستی عمدهٔ ایتالیا و آلمان را در نظر گرفته، بلکه به طیف وسیعی از ایده‌ها، جنبش‌ها، رژیم‌های فاشیستی و اقتدارگرای حاضر در اروپای بین سال‌های 1919 تا 1945 نیز می‌پردازد.

نیروی محرکِ جست‌وجو در تاریخ معمولاً مسائل و مباحث روز است و از همین روست که روایت‌های تاریخی مدام در معرض بازبینی و بازسازی و بازآفرینی قرار می‌گیرد. کتاب فاشیسم و راست‌‌گرایی در اروپا مانند دیگر کتاب‌های تاریخی پلی می‌زند میان بحث‌های امروزی و روایت‌های مفصّل عام‌پسندی که معمولاً در کوتاه‌مدت رنگ کهنگی به خود می‌گیرند. در این متنِ جدید، فاشیسم اروپایی بین جنگ را دقیقاً در بافت تاریخی خود قرار می‌دهد و رابطه آن را با دیگر جنبش ها و رژیم های جناح راست و استبدادی تحلیل می کند. این کتاب، راهگشای شناخت خواننده به موضوعات اساسی و عمدهٔ تاریخ خواهد بود. گاه‌شمارِ وقایع، اصطلاح‌نامه و شرح‌‌حالی مختصر از شخصیت‌های مؤثر تاریخیِ حاضر در کتاب نیز بیشتر به کارِ دانشجویانی می‌آید که به دنبال اطلاعات بیشتر می‌گردند.

«طی ربع قرن منتهی به جنگ جهانی اول، بخش عمده‌ای از اروپا شاهد شورشی فرهنگی، و به درجاتی کمتر سیاسی، علیه ارزش‌ها و نهادها و روحیات لیبرالی بود. درباره‌ٔ ابعاد این شورش، اگر بخواهیم واقع‌بینانه بنگریم، باید بگوییم که تنها منحصر بود به حلقه‌‌های روشنفکری و تحصیل‌کرده و عموم مردم در آن دخالتی نداشتند. با این حال، این شورش تأثیرات بسزایی بر روشنفکری اروپای غرب و میانه برجای گذاشت، تا حد زیادی اعتبار لیبرال‌ها را تحلیل برد و صلابت سیاسی و ایدئولوژیک نظام سیاسی مستقر را سست‌تر کرد و به همین علت نقش مهمی در فراهم‌آوردن زمینه‌های ظهور فاشیسم و دیگر جنبش‌ها و جریان‌های راست‌گرا در سال‌های بین دو جنگ ایفا کرد. در حد فاصل سال‌های 1870 تا 1914 اروپا، جدای از چند دورهٔ کوتاه رکود سنگین، شاهد رشد فعالیت و رفاه اقتصادی بی‌سابقه‌ای بود، تا حدی نه‌تنها لیبرال‌های پروپاقرص که سنت‌گراهای محافظه‌کار و سوسیالیست‌های مارکسیست هم متمایل به نگرشی شدند که جهان، و جامعهٔ انسانی به طور اخص، را ماهیتاً عقلانی، مادی، ایجابی و بالنده می‌دانست. در همان حال، از دید اقلیتی پرسروصدا و در حال تکثیر اروپای دهه‌های 1890 و 1900 و نظام ارزشی مسلط بر آن دوران اساساً غیرمعنوی، بی‌قهرمان و به همین دلیل تحمل‌ناپذیر بود.»

«تفسیرهای مارکسیستی که ماهیت جنبش فاشیستی را تنها بر پایهٔ مؤلفه‌های اجتماعی ـ اقتصادی می‌سنجید، زمانی بسیار مقبول بود، ولی امروزه تا حدی از اعتبارشان کاسته شده است. در هر صورت، همچنان آشکار است که هر تفسیرِ بی‌اعتنا به اوضاع اجتماعی ـ اقتصادی اروپا در بازهٔ میان دو جنگ چندان به کار نخواهد آمد. فاشیسم و ناسیونال ـ سوسیالیسم، به‌عنوان جنبش‌های اپوزیسیون، ضمن این‌که راه‌حل‌هایی برای حل‌وفصل مسائل اقتصادی زمانه ـ و صد البته مسائل دیگر ـ ارائه می‌کردند، پیشنهادی‌شان عموماً از جنس انواع صنف‌محوری و سرمایه‌داری با مدیریت دولتی بود. علاوه بر آن، فاشیست‌ها و دیگر جنبش‌های دست‌راستی وعدهٔ ریشه‌کن کردن منازعات طبقاتی ـ اجتماعی از طریق اِعمال ـ ولو به زور ـ نظم همگن و یکدست‌تر اجتماعی را هم در برنامهٔ خود می‌گنجاندند: از جمله «جامعهٔ مردمی» در برنامه‌های حزب ناسیونال ـ سوسیالیسم آلمان. کسانی که به این‌گونه جنبش‌ها می‌پیوستند ـ هر چقدر که جنبش اجتماعی افراد بیشتری به خود جذب می‌کرد، احتمالاً، حقانیت بیشتری داشت) دست‌کم تا اندازه‌ای به‌دلیل فشارهای اقتصادی و اجتماعی موجود دست به چنین کاری می‌زدند.»

«با این حال، چشم‌بستن بر ویژگی‌های مشترک جنبش‌ها و حکومت‌های فاشیستی هم راه به جایی نمی‌برد. نمی‌توان به‌سهولت به تمام کسانی که آن‌ها را صورت‌های گوناگونِ یک پدیدهٔ یکتای شرورانه می‌شناختند انگ بی‌‌دقتی یا تعمیم‌دهی ساده‌لوحانه زد.‌ تصور «فاشیسم» به‌عنوان یک پدیدهٔ یکتا تصوری است که ریشه در روح عصر موردِ بحث دارد و به همین واسطه واجد اعتباری اصیل و قابل اعتناست و معنا و «واقعیتی» که با خود به زمانهٔ ما حمل می‌کند همان اندازه واقعی است که هر روایت و تصور دیگری. با این همه، حتی نگاهی اجمالی به وقایع اروپای بین دو جنگ هر دانشجوی تاریخی را مجاب می‌کند که در پس نشانِ سرسریِ «فاشیسم» طیف وسیعی از ایده‌ها و شخصیت‌ها و نهادها و حکومت‌های مختلف وجود دارد که نمی‌توان تنوع و اختلافات‌شان را انکار کرد. برخی با اشتیاق و افتخار عنوان «فاشیست» بر خود نهاده و برخی از فاشیست‌خواندن خود ابا داشته‌اند، برخی به جای آن از ناسیونال‌ ـ سوسیالیسم استفاده کرده‌اند که در جای خود سؤال‌های متعددی دربارهٔ نسبت میان دو جزء این عنوان پیش می‌کشد.»

در سال‌های بعد از جنگ جهانی اول و پیش از آغاز جنگ جهانی دوم جهانی در بسیاری از  کشورهای اروپایی جنبش‌هایی سیاسی پدید آمدند که پیرو و مروج مجموعهٔ مشخصی از ایده‌ها، اهداف و اسطوره‌ها بودند. این جنبش‌ها را با نام «فاشیست» می‌شناسند. نامی که در ایتالیا ضرب و در سال‌های بعد به عموم جریان‌های مشابه اطلاق شد. ایده‌های بنیادی فاشیسم از دید معتقدان فاشیسم «انقلابی»‌ بود،‌ ولی معنای فاشیسمِ انقلابی با چپِ انقلابی تفاوت‌های معنی‌داری داشت. شکی نیست که باید به فاشیسم و جایگاه تاریخی آن به اندازهٔ اهمیتش در سیر وقایع بها داد ولی انکار یا چشم‌پوشی از تمایز فاشیسم از دیگر شاخه‌های راست نیز علاقلانه نیست. به‌علاوه این‌که فاشیسم موفق شد در دو کشور بزرگ اروپایی یعنی آلمان و ایتالیا به قدرت سیاسی برسد و فارغ از آن‌که این امر اجتناب‌پذیر بوده باشد یا خیر، سراسر اروپا با سرنوشت فاجعه‌باری مواجه شد.

کتابِ فاشیسم و راست‌گرایی در اروپا یکی از کتاب‌های مجموعهٔ «کارگاه تاریخی» است که به پشتوانهٔ تحلیل‌های دقیق و اسناد معتبر گردآوری شده‌اند تا پرتوی تازه‌ای بر رویدادهای مهم و مناقشه‌برانگیز جهان از اوایل عصر مدرن تا امروز بیندازند. کتاب به مباحث مربوط به مشکلات مطالعهٔ علمی فاشیسم عمومی، بحران اروپای بین جنگ، فاشیسم و جناح راست تقسیم شده است و کارشناس برجستهٔ بریتانیایی بلینک‌هورن مقدمه‌ای مختصر و مفید از ایدئولوژی‌ها و جنبش‌های فاشیستی و رابطهٔ آن‌ها با دیگر نیروهای راست بین دو جنگ جهانی ارائه می‌دهد. بخشی از کتاب نیز به تأملی در مورد نئوفاشیسم معاصر و پسا فاشیسم اختصاص داده شده است تا علاقه‌مندان بتوانند کاملاً با مفهوم فاشیسم آشنا شوند و آن را درک کنند. نویسنده همچنین در این کتاب از نظرات مبلغان سیاسی، دانشمندان علوم اجتماعی و مورخان دههٔ 1920 دربارهٔ فاشیسم می‌گوید و نتیجه‌گیری خود در مورد این‌که چگونه می‌توان فاشیسم را به بهترین نحو درک کرد بیان کرده است.

زمینه
۱. دشواری‌های پژوهش دربارهٔ فاشیسم
۲. ریشه‌های  فاشیسم در اروپای پس از جنگ اول جهانی
تحلیل
۳. بحران در اروپای بین دو جنگ
4. جنبش‌های فاشیستی و راست‌گرا 1919-1939
5. حکومت‌های فاشیستی و راست‌گرا
6. نظریه‌ها و تفسیرها
7. فهم فاشیسم
۸. پیوست: فاشیسم در سه قاب
اسناد
کتابنامه
تصاویر
نمایه

• جنگ و جامعه در بریتانیا (1948ـ1899) اثر رکس پوپ رئیس سابق گروه مطالعات تاریخی و انتقادی پلی‌تکنیک لانکاشر و جلد دیگری از مجموعهٔ «کارگاه تاریخ» است. نویسنده در این کتاب توضیح می‌دهد که جنگ‌های نیمه اول قرن بیستم به چه نحو بر ساختارهای سیاسی و اجتماعی جامعهٔ بریتانیا تأثیر گذاشت.

•  ریشه‌های انقلاب روسیه (1917ـ1861) اثر آلن وود و جلد دیگری از مجموعهٔ «کارگاه تاریخ» است. نویسنده در این کتاب ضمن بررسی دوره‌ای به‌تقریب پنجاه‌سال، نشان می‌دهد که با توجه به گسل‌های فعال در جامعهٔ روسیه، وقوع انقلاب در این کشور متحمل به‌نظر می‌رسد و به شما کمک می‌کند وقایع منجر به انقلاب 1917 روسیه را درک کنید. 

• سلطنت مشروطه در فرانسه (1848ـ1814) اثر پملا پیلبیم استاد تاریخ فرانسه در دانشگاه لندن و رئیس انجمن مطالعات تاریخ فرانسه و جلد دیگری از مجموعهٔ «کارگاه تاریخ» است. این نویسنده در کتاب به شما نشان می‌دهد که فرانسه به‌رغم ایام پر التهابی که در آن دوران تجربه کرد از ثبات و انسجام قابل‌توجهی بهره‌مند بود و شما را با فضای آن دوران بیشتر آشنا می‌کند.