تاملات مارکوس اورلیوس

این اثر بارها و بارها به فارسی ترجمه شده، اما نخستین ترجمه از آن همینی است که حالا با سروشکل تازه، با مقدمه‌های خواندنی، منتشر شده و کاری است از عبدالرحیم طالبوف. گرچه برخی دربارۀ این ترجمه گفته‌اند که «کاری تفنن‌آمیز است. اگر متن یکی از آثار جدید را ترجمه کرده بود، فایده‌مندتر بود» طالبوف خود معتقد بود ترجمه‌اش بنا به اقتضای وقت بود و از وظایف مقدسه و نوعی وطن‌پرستی. هدفش از ترجمۀ تأملات را «خدمت به بزرگان ملت خود» خوانده است. در آغاز کتاب و در توضیح ترجمه‌اش، می‌نویسد گذشته از صورت کلام، در واقع تأثیر و قوت کلام «به شخص متکلم راجع است، نه به صورت کلام» و با این توضیح که دو عنصر مهم در این امر دخیل است: «شدت تأثیر و انفعال نفس متکلم» و «علویت موقع خداوند سخن». توضیح او دربارۀ سرشت کتاب چنین است که این اثر «روزنامۀ مارکُس اوریلْ ایمپراتورِ روم است که برای تنبیهِ نفْس و مکاشفۀ باطنِ خود مرقوم داشته نه برای انتشار و جلبِ انظار نگاشته». او مطالبی را نوشته «تا به‌واسطۀ تذکرۀ آن‌ها خویشتن را به التزامِ ملاحظه و تعریفِ حدِ تقاضای وظایفِ زندگیِ ایامِ معدوده، تَیقُّظ و تنبیه نماید». آنچه طالبوف جانمایۀ کتاب می‌داند همان است که در صفحۀ اول کتاب، ذیل عنوان، ذکر کرده: «تفکرات مارکوس اوریل اُنتانس در اینکه برای خودیِ خود لازم‌تر از همه چیست.» دربارۀ اهمیت و ارزش متن می‌نویسد: «هزار و هفتصد و اند سال قبل از اینکه از تحدیدِ حقوق غیرمشروعۀ سلاطین بلکه از تسویۀ بعضِ حالاتِ وخیمۀ آن‌ها احدی قدرت تکلم نداشت، این پادشاهِ عادل و فیلسوفِ کامل و پاکدل از نشر عدل و داد و مراعاتِ مساوات و درستی قول و نیکوییِ عمل و اجرای قانونِ تمدنْ اثری در عالم گذاشت که امروز باید سرمشق عالَمی و میزان عمل مدعیان تمدن و اِنسیّت و آدمیِ اواخر مائۀ نوزدهم بشود.» طالبوف در عظمت صاحب اثر این را هم به گفته‌های پیشین خود می‌افزاید که در دوران سلطنت او آدمیان در «درجۀ کمالِ استفاضۀ سعادت اطمینان مال و جان و شرافتِ آزادی و عدل و برکات صلح و سِلْمِ داخله و خارجه بودند».

طالبوف به توضیح منطق خود در ترجمه هم می‌رسد و می‌نویسد: «چون ترجمۀ تحت‌اللفظ با منطقیّتِ زبانِ فارسی از اَلسَنۀ خارجه به‌جهت ضیقِ کلمات و فقدانِ اکثرِ لغات، اشکالات زیاد دارد، لهذا در این ترجمه دو منظورِ مهمه همیشه ملاحظه خواهد شد: یکی مَهما اَمکَنْ حفظ حلاوتِ کلام، و دیگری حکمتِ او.»

وجه اشتراک کتاب‌هایی که در مجموعهٔ پالتویی‌ها منتشر می‌شوند، غیر از ظاهرشان، اولاً آن است که همگی متونی غیرداستانی هستند و ثانیاً کیفیتی عمومی دارند ــ به این معنا که برای مثال منابعِ دست‌اول فلسفه در این مجموعه نمی‌گنجند، اما شرحی بر آن آثار یا راهنمای مطالعهٔ آن‌ها را در اینجا خواهید یافت. عمومی بودن این کتاب‌ها احیاناً به‌معنای «سطحی» بودن‌شان نیست: یا دست‌کم تلاش ما بر این است که سطحی نباشند. در این مجموعه، کتاب‌هایی خواهید خواند در حوزهٔ وسیع علوم انسانی، جستار، خاطره، تک‌نگاری، زندگینامه، و جز آن. امیدواریم خوانندگانْ کتاب‌های این مجموعه را نقد کنند و به ما یاری برسانند تا کیفیت‌شان را بهبود ببخشیم. حرف آخر آنکه یونیفرم و تایپوگرافی این مجموعه با اقتباس از آثار گرافیستِ گران‌قدر بهزاد گلپایگانی (۱۳۱۷-۱۳۶۴) و به‌یاد و احترام او طراحی و اجرا شده است.