چرا روشنفکران لیبرالیسم را دوست ندارند

معرفی کتاب چرا روشنفکران لیبرالیسم را دوست ندارند اثر ریموند بودُن

امتیاز در گودریدز: ☆ ☆ ☆ ☆ ☆

چرا روشنفکران لیبرالیسم را دوست ندارند از سایت گودریدز امتیاز 3.8 از 5 را دریافت کرده است.

امتیاز در آمازون: ☆ ☆ ☆ ☆ ☆

چرا روشنفکران لیبرالیسم را دوست ندارند از سایت آمازون امتیاز 4 از 5 را دریافت کرده است.

معرفی کتابِ چرا روشنفکران لیبرالیسم را دوست ندارند:

کتاب چرا روشنفکران لیبرالیسم را دوست ندارند اثر ریمون بودُن جامعه‌شناس و فیلسوف فرانسوی است که اولین‌بار در سال 2004 منتشر شد. او در این کتاب به مباحثی همچون اندیشه‌های ضد لیبرال و چرایی لیبرال‌ستیزی روشنفکران پرداخته است. ریمون بودُن در کتاب چرا روشنفکران لیبرالیسم را دوست ندارند از دلایل و ریشه‌های کینه‌توزی روشنفکران نسبت به جریان لیبرایسم صحبت می‌‌کند و به بررسی این موضوع می پردازد که چرا محافل روشنفکری با اندیشه‌های لیبرال سر ستیز دارند.

چرا باید این کتاب را بخوانیم؟

کتاب چرا روشنفکران لیبرالیسم را دوست ندارند با نثری ساده و روان نوشته شده و برای همین با مطالعهٔ آن به‌راحتی به چون و چرای نزاع روشنفکران با لیبرالیسم پی می‌برید. حتی اگر اطلاعات زیادی در باب لیبرالیسم نداشته باشید، با کمک این کتاب با مبحث لیبرالیسم آشنا می‌شوید و اطلاعات مفیدی در این زمینه به دست خواهید آورد.

جملات درخشانی از کتابِ چرا روشنفکران لیبرالیسم را دوست ندارند:

«بیش از هر چیز باید این را بپذیریم که جماعت روشنفکران یک دستهٔ ناهمسان ناهمجور است. از این بدنه، یک مشت کسانی‌اند که عقاید و نظریاتی درست می‌کنند که دغدغهٔ انسان و جامعه را دارد: اینان روشنفکران تولیدگرند؛ قوم دیگر کسانی‌اند که بیشتر مصرف‌کنندهٔ این عقایدند: همچون خیلی از آموزگاران دبیرستان‌ها؛ و دستهٔ سومی هم هست که تو کار پخش این عقایدند، یعنی میان تولید‌کننده‌ها و مشتری‌ها انگار نقش واسطه را دارند: مثل خبرنگاران رسانه‌ها. گفتن ندارد که انواع ترکیبی از این اقسام هم موجود است، مثلاً روشنفکر توزیع‌گر می‌تواند از شهرت و اعتبار خود استفاده کند تا نیم‌رخ یک متفکر را از خود نشان بدهد؛ برعکس، روشنفکر مولد و متفکر هم می‌تواند ظاهر یک واسطه، یعنی یک عنصر رسانه‌ای، را به خود بگیرد تا بتواند، بدون متهم‌شدن به از خود تعریف کردن، عقایدش را تبلیغ کند. این یک پلوتیک یا همان شگرد مجرِّب و مورد توصیه است، خصوصاً در دورهٔ «تورم فرهنگی» که عرضهٔ تولیدات فرهنگی خیلی زیاد است، و نمی‌توان نشست و امید برد که چشم مردم، همینطور خودبه‌خود، به این کتاب یا آن اثر بیفتد بگذریم، داشتم می‌گفتم که در این ابتدای بحث باید ملتلفت این باشیم که روشنفکر جماعت آن‌طور هم «یک جماعت» نیست. نکتهٔ دومی که باید به آن توجه کرد این است که کلمه‌های «لیبرال» و «لیبرالیسم» هم وضوح کافی و آنی ندارند؛ این کلمات، مثل کلمهٔ «پروتستان»، در اصل القابی بوده‌اند که مخالفان برای بی‌اعتبار کردن رقیب خود به آن‌ها می‌چسبانده‌اند.»

«تعریف لیبرالیسم کم دشوار نیست، چون غیر از آنچه که نقداً گفته شد، چهره‌های دیگر و انواع دیگری هم دارد. تا آنجا که کسانی از یک لیبرالیسم شناخت‌شناسانه هم حرف زده‌اند، که این لیبرالیسم عبارت است از مجموعه اصولی که توصیف و تشخیصِ جاندار و پرمایهٔ امور اقتصادی سیاسی و اجتماعی به آن آویزان است. توضیحاً عرض می‌شود که آن شناخت‌شناسی که از سوی نمایندگان سنت لیبرال، یک‌جورهایی کم‌وبیش طبیعی و به خودی‌خود، و یا هم اندیشیده و آگاهانه، به‌کار گرفته شده، فرد انسان را یک موجود عقلانی می‌داند که طبق یک روان‌شناسی معمولی عمل می‌کند؛ یعنی همان روان‌شناسی‌ای که می‌شناسیم و از دورترین گذشته‌ٔ تاریخی که سراغ داریم به کار می‌برده‌ایم. این شناخت‌شناسی لیبرال که پشتش به همین روان‌شناسیِ معمولِ معقول است، از ما می‌خواهد ابداً از یاد نبریم که دسته‌جاتِ انسانی از قبیبل طبقات اجتماعی، ملت‌ها، دولت، احزاب و غیره، همگی کپّه‌هایی از فردها هستند. لیبرالیسم شناخت‌شناسانه کل‌گرایی را رد می‌کند، یعنی عقیده‌ای را که کل را چیزی ورای مجموعه اجزای آن و غیرقابلِ ریخت‌وریز به آن‌ها می‌داند. ماکس وبر برای تأکید بر اهمیت لیبرالیسم اپیستمولوژیک یا اپیستمولوژی لیبرال، تا به آنجا پیش می‌ورد که اعلام می‌کند مقصد اصلی او از جامعه‌شناس شدن این بوده است که جلوی مستقل‌انگاری این امور جمعی، یعنی جدا کردنِ حسابِ کلِ آن از احوال تک‌تک اعضای آن، بایستد.»

«وانگهی، هر چقدر هم که این راست باشد که روشنفکران علاقه و اعتنای چندانی به لیبرالیسم ندارند، این در مورد همهٔ‌ آن‌ها، وَلو در کشوری مثل فرانسه که به لیبرال‌ستیزی روشنفکرانش زبانزد است، حقیقت ندارد. نام‌هایی چون بنژامن کنستان، ژان شارل سیسموندی (هر دو سوییسی)، فردریک بستیا، ژان پاتیست سِی، ژاک روئف و البته توکویل کفایت می‌کند برای نشان دادنِ استخوان‌دار بودنِ سنت لیبرالی فرانکوفون. برعکس ما، ایالات متحده کشوری بوده با یک سنت لیبرالی قوی، که به کاروبار روشنفکری و سیاسی آن کلی سرزندگی می‌داده؛ اما، مع‌الاسف، از سال‌های 1960 به این‌ور، یک مشت از دپارتمان‌های دانشگاه‌های امریکا زیر عَلَم جنبش‌های فکری‌ای رفته‌اند که رُک‌وراست پشتشان را کرده‌اند به لیبرالیسم. با توجه به فقرانی که منحصراً نقل شد، معلوم می‌شود که تاریخ و جغرافیای کینه‌توزیِ روشنفکران با لیبرالیسم، یعنی این که این دشمنی کجا و کی بیشتر یا کمتر بوده و چه قیقاجی را طی کرده تا به اینجا برسد، مقادیری بغرنج است و پاسخی سرراست به آن آسان نیست و دم دست. حکماً بنده اینجا بیشتر رو به راهِ نقل و اختلاط راجع به روشنفکران امروز هستم، گرچه واضح و مسلم است که تا به دیروزی‌ها نگاهی نکنیم، سخت بشود از کار امروزی‌ها سر درآورد.»

لیبرالیسم چیست؟

لیبرالیسم یا آزادی‌خواهی مکتبی سیاسی، اقتصادی و اجتماعی است که به ضرورت تفکیک قوهٔ قانونگذاری و قوهٔ قضایی از قوهٔ اجرایی و نیز رواداری دینی و تکثر سیاسی پای می‌فشارد و ضمانت‌های گوناگونی را برای شهروندان به رسمیت می‌شناسد که آنان را از ستم دولت‌ها حمایت کند، لیبرالیسم یا آزادی‌خواهی به این معنا ضد حکومت استبدادی است. اما لیبرالیسم در آغاز پیدایش خود در درون جامعه‌های قرون وسطایی یک جنبش ضد کلیسا و ضد استبداد بود، اکنون جزیی از سنت فکری محافظه‌کاری غربی به شمار می‌رود و دو حزب بزرگ آمریکا و انگلستان نیز زیر نفوذ آن قرار دارند. لیبرالیسم به‌عنوان مشربی فلسفی، وحدت دینی برای یک سازمان بندی اجتماعی کارآمد را ضروری نمی‌داند و قانون را ضامن آزادی اندیشه و عقیده تلقی می‌کند. لیبرالیسم به‌طور کلی تلاش کرده است مرز ضروری میان عمومی و خصوصی، یعنی رهیافتی را که چند جزء عمده دارد، تعریف کند.

در کتابِ چرا روشنفکران لیبرالیسم را دوست ندارند چه می‌خوانیم؟

چرا این همه سوءتفاهم در مورد لیبرالیسم وجود دارد و با وجود منافع سیاسی و اثر بخشی آن بر اقتصاد و اهمیت تاریخی چندان روشنفکران از آن صحبت نمی‌‌کنند؟ چرا بسیاری از روشنفکران لیبرالیسم را رد می‌کنند؟ آیا فقط به این دلیل است که آن‌ها می‌خواهند در جامعه‌ای که سرمایه‌داری در آن پیشتاز است، نقشی حیاتی داشته باشند؟ آیا از روی کینه‌ورزی است؟ حتی با یافتن پاسخ این سؤالات، باز هم به نقاط مبهمی برخواهیم خورد. بنابراین ریمون بودُن استاد بازنشستهٔ دانشگاه سوربن و عضو آکادمی علوم اخلاقی و سیاسی به جست‌وجوی پاسخ این سؤالات پرداخته تا نقاط مبهم این مسئله را روشن سازد. او در کتاب چرا روشنفکران لیبرالیسم را دوست ندارند کلیشه‌هایی را که مبحث لیبرالیسم را در چشم روشنفکران نفرت‌انگیز کرده از بین می‌برد و بررسی‌ای دقیق و کوبنده از ایده‌هایی ارائه می‌کند که بیش از سی سال است زندگی سیاسی را مسموم کرده و بر سیاست آموزشی، سیاست اقتصادی و حتی سیاست مبارزه با بزهکاری تأثیر گذاشته است.

فهرست مطالب کتابِ چرا روشنفکران لیبرالیسم را دوست ندارند:

• مقدمه‌ٔ مترجم بر انتشار تازه
• مقدمهٔ مترجم
• مقدمهٔ نویسنده
• پیشگفتار
• بخش اول: عقاید لیبرال‌ستیز از کجا می‌آیند
• بخش دوم: چگونه عقاید لیبرال‌ستیز رواج و رونق می‌گیرند
• بخش سوم: فردا؟
• منابع 
• نمایه

اگر از خواندن کتابِ چرا روشنفکران لیبرالیسم را دوست ندارند لذت بردید، از مطالعۀ کتاب‌های زیر نیز لذت خواهید برد:

• کتاب فایده‌گرایی اثر جان استیوارت میل فیلسوف، اقتصاددان و سیاستمدار انگلیسی است. فایده‌گرایی نظریه‌ای است دربارهٔ مبانی اخلاق اما از آن هم فراتر رفته و حوزه‌هایی مانند فلسفهٔ سیاست و حقوق را نیز دربرمی‌گیرد. جان استیوارت میل برجسته‌ترین مدافع فایده‌گرایی است و در این کتاب سعی دارد مخاطب را نسبت به راستی و درستی و کارسازی این نظریه متقاعد کند.

• کتاب لیبرالیسم اثر مهم دیگر لودویگ فون میزس است. این کتاب مروری مختصر اما مفید و اساسی بر مفهوم کلاسیک لیبرالیسم است و یکی از مهم‌ترین کتاب‌های لودویگ فون میزس محسوب می‌شود. نویسنده در این کتاب کوشیده است به طور مختصر و مفید مسائل اصولی سیاست و اقتصاد لیبرال را توضیح بدهد. کتاب لیبرالیسم را باید در زمرۀ یکی از منابع اصلی برای شناخت لیبرالیسم جای داد.

دربارۀ ریمون بودُن‌: فیلسوف و جامعه‌شناس فرانسوی

دربارۀ مرتضی مردیها: مترجم کتابِ چرا روشنفکران لیبرالیسم را دوست ندارند