روان كاوی به روایت مدرسه دوباتن

آلن دوباتن فیلسوف و نویسندهٔ سوئیسی تبار، اولین بار در سال 2008 مؤسسهٔ مدرسهٔ زندگی را تأسیس کرد. این مدرسه یک رسانهٔ اجتماعی چندملیتی است و دفتر مرکزی آن در لندن واقع شده است و هر ساله مقالات و جستارهای گوناگونی  را در مورد موضوعاتی مانند مدیریت اضطراب، هوش هیجانی، روابط، کار، خلاقیت و معنویت از نویسندگان سرشناس و متخصصان این حوزه‌ها منتشر می‌کند.  کتاب روان‌کاوی نیز یکی دیگر از کتاب‌های مدرسهٔ زندگی دوباتن است که در آن مفهوم روان‌کاوی و عملکرد روان‌درمانی به ‌زبان ساده توضیح داده شده است. در این کتاب تمرکز بیش از هر چیزی بر روان‌کاوی به‌مثابهٔ درمان است.

کتاب روان‌کاوی مقدمه‌ای کوتاه و آسان‌یاب برای آشنایی اولیه با روان‌کاوی است. می‌توانید این کتاب را بخوانید و با مبحث روان‌کاوی آشنا شوید و سپس دربارهٔ مفاهیم مطرح‌شده در این کتاب مطالعه‌ای عمیق‌تر داشته باشید تا بتوانید این مباحث را بهتر یاد بگیرید.

«دیدنِ موفقیت حرفه‌ای و جایگاه شغلی فرزندان قاعدتاً باید مایهٔ رضایتِ عمیق والدین باشد. اما در واقعیت، این اتفاق تنها زمانی می‌افتد که والدین مشکلی با موفق‌تر شدنِ فرزندانشان نداشته باشند، از درون با برتری آنها کنار بیایند و خودانگارهٔ قوی و قابل‌اتکایی داشته باشند. برای تربیت فرزند، کافی نیست ملایمت با درماندگی‌های کودک را بلد باشیم. چالشِ به همین اندازه مهم اما کمتر دیده‌شدهٔ دیگری هم پیش روی ما قرار دارد: کنار آمدن با توانمندیِ فرزندانمان در بزرگسالی. ناتان [که طبعاً اسم واقعی بیمار نیست]، 27 ساله، با این گلایه درمانش را آغاز می‌کند که احساسِ بی‌انگیزگی و سرخوردگی دارد. شرایط او به‌گونه‌ای است که گویی تقدیر خاصی از پیش برای او رقم خورده است. پدرش یکی از قدرتمندترین بانکداران شهر است. او مرد خودساخته‌ای است که کودکیِ پر از محرومیتی را پشت سر گذاشته و به ثروت و شهرتِ چشمگیری دست یافته است. مادرش ملکهٔ پیشین زیبایی و عضو هیئت‌مدیرهٔ سالن اپرا، موزه و چند خیریهٔ مرتبط با کودکان است. ناتان تنها پسر آنها است. پیش‌تر همیشه این احساس وجود داشت که او هم به موفقیتی در حد و اندازهٔ والدینش دست خواهد یافت. بچه که بود، مادرش او را «نابغه کوچولو» صدا می‌کرد. دوستان خانوادگی همیشه به شوخی به پدرش می‌گفتند ناتان کاملاً شبیه تو است (شباهت او به پدرش واقعاً حیرت‌آور است، با این تفاوت که برخلاف پدرش، موهای پرپشتی دارد) و به‌زودی سر از جهانِ تجارت در می‌آورد. اما هیچ‌کدام از این امیدها به ثمر ننشسته بود.»

«هم‌زمان که رقابت‌جویی پدر به سطح آگاهی آورده می‌شود، درمان ناتان وظیفهٔ دیگری هم انجام می‌دهد: کمک به ناتان برای دیدنِ ریشهٔ این رقابت‌طلبی. پدرِ ناتان بیش از اینکه کینه‌توز باشد شکننده است. او همان‌قدر که در جهان خارج قدرتمند است، در جهانِ درونش احساس ناامنی می‌کند. هر چه ناتان بیشتر به گذشتهٔ پدرش فکر می‌کند، بیشتر دلش برای او می‌سوزد. اصلاً جالب نیست که مهارت یک نوجوان در تنیس آدم بزرگسالی را ناامن کند. برای از بین‌بردنِ جاه‌طلبی کودک، یک راه این است که بگوییم تو اصلاً موفق نمی‌شوی. راهی دیگر و به همان اندازه خطرناک هم وجود دارد: اصرار بر اینکه تو حتماً و همیشه باید موفق بشوی. یکی از بزرگ‌ترین آرزوهای مادر ناتان این بود که ادبیات بخواند و استاد دانشگاه بشود. اما این اتفاق نیفتاد. او همیشه و به هر طریق ناتان را تشویق می‌کرد. ناتان خواندن را خیلی زود یاد گرفته بود و همین باعث شده بود لقبِ نابغه را به او بدهد. وقتی 13 ساله شد، مادرش مجموعهٔ کامل آثارِ ناباکوف را برای او خرید. همین حالا هم مادرش مدام لینک مقالات ادبی را برایش می‌فرستد و از رمان‌هایی می‌گوید که ناتان باید بخواند. رد شدن رمان ناتان برای او شاید از خود ناتان هم ناگوارتر بود. او اکنون ناتان را مجبور به شروع تازه‌ای می‌کند و پیشنهاد می‌دهد، برای بازبینی طرح داستانش، با معلم نویسندگی خلاقی که اخیراً شناخته دیدار کند.»

«معمولاً تصور می‌کنیم بچه‌های خوب، همه‌چیزشان خوب است. مشکل درست نمی‌کنند، اتاقشان همیشه تمیز است، تکالیفشان را سر وقت انجام می‌دهند و با اشتیاق و علاقه در ظرف شستن کمک می‌کنند. اما ناگواریِ وضعیت آنها ـ و مشکلات آینده‌شان ـ در این واقعیت نهفته است که این رفتارها را از سر اختیار انجام نمی‌دهند. آنها خود را ناگزیر از انجام چنین کارهایی می‌بینند. آنها با میراث مراقبانی دست‌وپنجه نرم می‌کنند که توان تحمل واقعیت پیچیده‌تر و گاه تاریک‌ترِ این بچه‌ها را نداشته‌اند. اِوا در یک شرکت حقوقی بزرگ کار می‌کند. او خیلی خواستنی است و در سی‌سالگی شریک زندگی‌اش را پیدا کرده است، که دستاورد کمی هم نیست. او به درمان می‌آید، چون اخیراً در همایشی، در حالی‌که مشغول سخنرانی مهمی بوده، روی سن از حال می‌رود؛ اتفاقی بسیار ناراحت‌کننده و درعین‌حال عجیب و رازآمیز. پزشکان مشکلی در او پیدا نکرده‌اند. اِوا فکر می‌کند این کار یک خودویرانگری عامدانه بوده است: او حس می‌کند میلی به ضربه‌زدن به شرکت و به هم ریختن اوضاع داشته ـ درحالی‌که پیش‌تر هرگز چنین کاری نکرده است. او نمی‌داند این تکانه از کجا آمده است، اما بعد از مدت زیادی خوب بودن، گه‌گاه عمیقاً دلش می‌خواهد بد باشد.»

تقریباً همهٔ ما از وقتی به یاد می‌آوریم با پرسش‌هایی دربارهٔ خودمان روبه‌رو بوده‌ایم: چرا این احساس را دارم؟ چرا آن کار را کردم؟ چرا آن چیز را می‌خواهم؟ چرا آن فرد را دوست دارم؟ بودن با چه کسی حال مرا بهتر می‌کند؟ چرا با اینکه همهٔ تلاشم را می‌کنم، در عشق شکست می‌خورم؟ چرا از فلان چیز می‌ترسم؟ و بسیاری دیگر از سؤالاتی از همین دست. گاهی این پرسش‌ها بیشتر از جنس کنجکاوی‌اند و تلاش برای پاسخ‌دادن به آن‌ها نیاز ما را به خودشناسی برآورده می‌کند و گاهی آن‌قدر ضرورت پیدا می‌کنند که ناگزیر می‌شویم به هر طریق راهی برای پاسخ‌دادن به آن‌ها پیدا کنیم اما در راه رسیدن به جواب اغلب به این نتیجه می‌رسیم که این‌ها احتمالاً چیزهایی دور از دسترس، گنگ یا معماگون دربارهٔ ما هستند. روان‌کاوی اما یکی از قلمروهایی است که در دوران جدید، نوید پاسخ‌دادن به بعضی از این پرسش‌ها یا لااقل افکندن نوری بر آن‌ها را به ما می‌دهد.

کتاب روان‌کاوی (به روایت مدرسهٔ دوباتن) به سه بخش تقسیم شده است. در بخش نخست، شما اتاق درمان را تجربه می‌کنید و ضمن چند مثال می‌بینید که چه اتفاقی در جلساتِ روان‌درمانی تحلیلی می‌افتد. در بخش بعدی، تنها با بعضی از اولین و اثرگذارترین روان‌کاوان دنیا و ایده‌های اصلیِ آن‌ها آشنا می‌شوید. آشنایی با این ایده‌ها به فهم بهترِ تجربهٔ اتاق درمان کمک می‌کند. در بخش سوم تحت عنوانِ «فرهنگِ کوچک روان‌کاوی» با بعضی از مفاهیم کلیدی روان‌کاوی آشنا می‌شوید که با رویکردی کاربردی و به‌اختصار معرفی شده‌اند. هدفِ بخش سوم بیشتر آن است که مخاطب بتواند به درکی کلی از زبانِ روان‌کاوانه و مفاهیم موجود در آن برسد. در این بخش همچنین مترجمِ کتاب محمود مقدسی با کمک کتاب‌های فرهنگِ «زبان روان‌کاوی» نوشتهٔ ژان لاپلانش و برتراند پونتالس و فرهنگِ «جامعه روان‌کاوی» نوشتهٔ سلمان اختر هفت مدخلِ کوتاه چندگانه را به کتاب افزوده که شامل موضوعاتی مانند درماندگی، اضطراب، واقعیت‌روانی، خیال، دوسوگرایی و دستگاه روان می‌شود.

۱. در روان‌درمانی چه می‌گذرد؟
دستاورد نداشتن
بچهٔ خوب
دوپاره‌سازی
دلبستگیِ اضطرابی و اجتنابی
۲. روان‌درمانی چرا اثر می‌کند؟
احساساتِ ناخودآگاه ما خودآگاه می‌شوند
انتقال
نخستین رابطهٔ خوب
3. زیگموند فروید
۴. آنا فروید
۵. ملانی کلاین
6. دونالد وینیکات
۷. جان بالبی
۸ ژان لکان
۹. فرهنگِ کوچک‌ِ روان‌کاوی

• کتاب اعتماد‌به‌نفس (به روایت مدرسهٔ دوباتن) اثر آلن دوباتن نویسنده و فیلسوف سوئیسی‌تبار است. این کتتاب دربارهٔ اعتمادبه‌نفس است و این‌که چگونه ممکن است اعتمادبه‌نفس خود را ویران کنید. با کمک این کتاب راه رسیدن به اعتمادبه‌نفسِ بیشتر را نیز می‌توانید یاد بگیرید.

• کتاب هفت مهارت عاطفی برای خوب زیستن اثر دیگری از آلن دوباتن و کتابی از مدرسهٔ دوباتن است. در کتاب دشمن اصلی ما را در تصمیم‌گیری صحیح، عدم داشتن دیدگاه مناسب دانسته‌اند و این کتاب چالش‌های روانی ذهن شما را به چالش می‌کشد.