انقلاب را زیستن (پالتویی)

انقلاب را زیستن از سایت گودریدز امتیاز 3.5 از 5 را دریافت کرده است.

انقلاب را زیستن (زندگی روزمره بهار عربی) اثر آصف بیات محقق ایرانی-آمریکایی است که بیشتر برای تحقیق بر روی جنبه‌های ناپیدای انقلاب‌های خاورمیانه به شهرت رسید. این کتاب در سال 2021 منتشر شد و بیات این کتاب را با استفاده از روش تحقیق و جمع‌آوری داده‌های گوناگونِ کیفی، کمی، مشاهده‌ای، آرشیوی و تاریخ شفاهی و تجربهٔ تقریباً 17 سال زندگی و کار در مصر نوشت. کتاب حاضر بیشتر دربرگیرندهٔ رویدادهای سال‌های پیش از انقلاب تا سال 2015 و پس از آن است؛ یعنی از زمانی که باجی قائد سبسی، وزیر رژیم زین‌العابدین بن‌علی، به‌عنوان رئیس‌جمهور تونس انتخاب شد و نیز پیش‌تر که ژنرال عبدالفتاح سیسی رئيس‌جمهوری مصر را بر عهده گرفته بود.

«بیات جامعه‌شناس و وقایع‌نگارِ رویدادهای حاد زندگی روزمره در خاورمیانه و شمال آفریقا، در این کتاب مردم به حاشیه‌رانده‌شدهٔ قیام‌های بهار عربی را تجزیه و تحلیل کرده است.» - لیزا اندرسون، امور خارجه

«کتابی متمایز... نویسنده در این کتاب بر مصر و تونس تمرکز کرده است و استدلالش این است که رویدادهای 2011 چیزی رادیکال را به حرکت درآورد و مجموعهٔ جدیدی از روابط اجتماعی را به زندگی روزمرهٔ مردم تحمیل کرد. این کتاب سرشار از نمونه‌هایی از مقاومت‌های روزمرهٔ مردم هر دو کشور است.» - نیهال الاعسار، ژاکوبن

«یکی از کتاب‌های پیشگام دربارهٔ موضوعی مهم... بیات در این کتاب به سراغ گروه‌های نادیده‌گرفته‌شده و حاشیه‌ای رفته است و پویایی افراد عادی را آشکار می‌کند که به آرمان‌های فردی بی‌اعتنا بوده‌اند و در چیزی استنثایی شرکت کرده‌اند. انقلاب را زیستن مطالعهٔ چیزهایی عادی است که هر چیزی غیر از آن است.» - الیزابت پایپس، فصلنامهٔ خاورمیانه

«بیات برای دهه‌ها ناظر انقلاب‌ها بوده است... گرچه به نظر می‌رسد که شورش‌های اعراب تا حد زیادی شکست خورده‌اند اما بیات استدلال می‌کند که حتی انقلاب‌هایی که به اوج قدرت نمی‌رسند، تغییراتی پایدار از خود به جای می‌گذارند.» - رِی تاکیا، بقا: سیاست و استراتژی جهانی

«این کتاب برجسته نشان می‌دهد که چگونه قیام‌های انقلابی توده‌ای تجارت روزمرهٔ مردم از هر طبقه‌ای را شکل می‌دهند و توسط آن شکل می‌‌گیرند.» - اریکا چنووت، استاد دانشگاه هاروارد

کتاب انقلاب را زیستن دربرگیرندهٔ زمینه‌های سیاسی متعدد، تجربهٔ دو انقلاب، بررسی زندگی و سیاستِ چندین گروه اجتماعی اعم از تهی‌دستان شهری، فرودستانِ روستایی، جوانان به حاشیه‌رانده‌شده، زنان و دیگران است. اگر به کتاب‌های سیاسی علاقه دارید و دوست دارید بدانید پشت‌پردهٔ بهار عربی چه اتفاقاتی افتاد و مردم عادی چه نقشی در آن داشتند، حتماً این کتاب را بخوانید.

«در 16 دسامبر 2010 در شهر غم‌بارِ سیدی بوزید تونس، محمد بوعزیزی پس از اینکه پلیس به‌طرز خشونت‌باری ترازو و سبزیجات او را توقیف کرد، خود را به آتش کشید. پلیس به‌دلیلِ نداشتنِ مجوز کار با این فروشندهٔ دوره‌گردِ تهی‌دست برخورد کرد. این رخداد زمینه‌ساز خیزهای خیره‌کنندهٔ عرب‌ها شد، خیزش‌هایی که برخاست تا کشورهای عربی را با خشونت و گستردگی بی‌سابقه‌ای دربر گیرد. زین‌العادین بن‌علی، دیکتاتور دیرینِ تونس که بیش از دو هه رئيس دولتی پلیسی بود، با خیزهای یک‌ماههٔ تهی‌دستان، جوانان، مردم محلی و صاحبان مشاغل طبقهٔ متوسط سرنگون شد. مصری‌ها با علاقه و اشتیاقِ فراوان ناظرِ وقایع تونس بودند. آنها از 25 ژانویهٔ 2011، در عرض دو هفته خیزش‌های خود را آغاز کردند. دهه‌ها هزار معترض مصری به‌سمت میدان تحریر قاهره به راه افتادند. روزها و شب‌های بعد جمعیت به رهبری کنشگران جوان، میدان تحریر مرکزی را اشغال کردند و درعین‌حال، اعتراضات عظیم به سایر شهرها و شهرستان‌ها گسترش یافت. پلیس که نمی‌توانست با جمعیت مقابله کند از عرصهٔ عمومی عقب نشست و جای خود را به ارتش داد تا نیروهایش را با اعلان‌هایی که حاکی از بی‌طرفی بود در خیابان‌ها مستقر سازد. دیکتاتور مصر، حسنی مبارک، درعرض دو هفته مجبور به کناره‌گیری شد.»

«سقوط دیکتاتورها در خیزش‌های عربی موجب امید، نشاط و درعین‌حال نگرانی و نامطمئنی زیادی در میان کنشگران و مردم عادی شد. هنگامی که بن‌علی از تونس گریخت، دولت موقت قدرت را به دست گرفت. وزرای این دولت موقت، هم از میان اپوزیسیون انتخاب شده بودند و هم از میان مقامات رژیم سابق. زندانیان سیاسی آزاد و پلیس سیاسی و حزب بن‌علی منحل گشتند؛ اما اعتراضات گسترده ادامه یافت، معترضان خواهانِ اصلاحات هدفمند و برکناری عوامل رژیم قدیم بودند که در دولت جدید کار می‌کردند. در 23 اکتبر 2011 تونسی‌ها نمایندگان مجلس مؤسسان را برای تهیهٔ پیش‌نویس قانون اساسی جدید انتخاب کردند. حزب اسلام‌گرای النهضه به رهبری راشد الغنوشی اکثر کرسی‌ها را به دست آورد. در ضمن یک دولت ائتلافی جدید، متشکل از حزب النهضه و دو حزب سکولار، قدرت را به دست گرفت. پس از ماه‌ها مذاکرات فشرده، سرانجام قانون اساسی جدید در ژانویهٔ 2014 به تصویب رسید و تونس را به‌سوی یک دموکراسی کثرت‌گرا سوق داد. باری، ظهور اسلام‌گرایان رادیکال و محبوبیت النهضه سکولارها را نگران کرد. در سال 2013 قتل دو فعال برجستهٔ سکولار به درگیری داخلی انجامید و در اکتبر همان سال حزب النهضه در توافقی تاریخی، که به‌واسطهٔ اتحادیهٔ ملی کارگران صورت گرفت، قدرت را به دولت موقت واگذار کرد. در انتخابات سال 2014 در بحبوحهٔ نزاع ملی و ناآرامی اجتماعی، اکثر کرسی‌های مجلس به احزاب تشکیلات قدیم و ریاست‌جمهوری به باجی قائد سبسی از حزب نداء تونس رسید، او پیش‌تر نخست‌وزیر رژیم بن‌علی بود.»

«در طرح‌های تحلیلیِ غالبِ پژوهش‌های انقلاب، ساحت اجتماعیِ انقلاب، یعنی عامهٔ مردم، روزمرگی و مبارزات مردمی، تا اندازهٔ زیادی غایب است. بیشتر آثار دانشگاهی در چارچوب چهار نسل از نظریه‌های انقلاب نوشته شده‌اند که بیشتر به تحلیل‌های کلان ساختاری می‌پردازند و به زیست روزمره و سیاست‌های مردمی و به ویژه مشارکت عامهٔ مردم در انقلاب‌های شکوهمند و در نتیجه چگونگی دوباره شکل‌دادنِ زیست‌جهانِ روزمره به‌دست انقلاب‌ها توجه کمتری دارند. بَرینگتون مور در سنت مارکسیستی، مدرنیزاسیونِ سرمایه‌دارانه را در قلب انقلاب جای داد و چنین می‌پنداشت که انقلاب زمانی رخ می‌دهد که مردم ناگهان از خواب بیدار شوند و خشم آنها به‌دست یک سازمان انقلابیِ پیشتاز هدایت شود. تدا اسکاچپول با تأکید بر نقش عوامل ساختاری، علیه «اراده‌گرایی» استدلال کرد. حتی نسل چهارم نظریه‌پردازان انقلاب مانند جان فوران، اریک سلبین و جک گلدستون که از چرایی انقلاب‌ها فراتر رفتند و به چگونگی انقلاب‌ها توجه کردند، عمدتاً با دیدگاه‌های کلان دست به تحلیل زدند. جورج لاوسن با دیدگاه تلفیقیِ تطبیقی و تاریخیِ مؤثرش در کتاب کالبدشکافی‌های انقلاب فقط اشاره‌ای گذرا به عادات روزمره، هنجارها، مردسالاری و سلسله‌مراتب دارد، آن هم بیشتر به منظور نشان‌دادن مقاومت در برابر تغییر.»

چگونه می‌توان یک انقلاب را روایت کرد؟ روایت‌های متعارفِ جنبش‌های انقلابیْ بر عواملی همچون دولت، سیاست در سطوح بالا، دربار و دیکتاتورها متمرکزند. هدف این روایت‌ها ارزیابی پیامدها و سنجش اندازهٔ «موفقیت» یا «شکست» انقلاب‌هاست. بی‌تردید این دیدگاه برای درکِ هر نوعی از انقلاب مهم است، از جمله انقلاب‌هایی که از سال 2010 روی دادند و در مجموع بهار عربی نام گرفتند. کتاب انقلاب را زیستن درواقع تلاشی است برای ارائهٔ شیوه‌ای متفاوت در اندیشیدن به انقلاب و به‌خصوص بهار عربی و این تلاش فقط بر نخبگان، دولت و تغییر رژیم متمرکز نشده است بلکه بر معنای انقلاب نزد مردم عادی، تهی‌دستان، جوانانِ به حاشیه رانده‌شده،‌ زنان و سایر گروه‌های فرودست در زندگی روزمره‌شان تکیه دارد. موضوع اصلی این پژوهش فقط این نیست که انقلاب با روزمرگی‌های مردم چه می‌کند، بلکه به‌همان میزان این است که روزمرگی با انقلاب چه می‌کند.

۱. زندگی روزمره و انقلاب
● نسلی جدید از انقلاب‌ها
● زندگی روزمره و انقلاب
● زیرجوامع
● از عادی به فوق‌العاده
۲. فرودستان در حکومت‌های خودکامه
● تهی‌دستان
● تهی‌دست روستایی
● طبقهٔ متوسط فقیر
● سیاست جوانی
● زنان و مبارزات جنسیتی
● فمینیسم دولتی
● کنشگری زنان
● فمینیسم زندگی روزمره
● اقلیت‌های اجتماعی
● به‌سوی سیاست نو
۳. فرودستان در خیزش‌ها
● خیزش تونس
● تهی‌دستان در میدان مبارزه
● زنان ملحق می‌شوند 
● مصر در پی می‌آید
● زیردستان
● مادران، دختران، همسران
● اقلیت‌ اجتماعی
● فرودستان و انقلاب
● جنسیت در انقلاب
● تهی‌دستان

• کتاب کارگران و انقلاب 57 اثر دیگری از آصف بیات محقق ایرانی-آمریکایی است. او در این کتاب بر نقش کارگران در انقلاب 57 متمرکز شده و نشان می‌دهد چگونه کارگران با اعتصابات گستردهٔ خود چرخ اقتصادی رژیم شاه را متوقف کردند و از این طریق در پیروزی انقلاب سهم داشتند. او همچنین سعی دارد این کتاب نشان دهد که انقلاب چه تأثیری برای لایه‌های پایین جامعه داشته است.

• کتاب انقلاب بدون انقلابیون (معنابخشی به بهار عربی) اثر دیگری از آصف بیات دربارهٔ درک تحولاتی است که بین سال‌های 2010 و 2011 رخ دادند و به بهار عربی شهرت یافتند. نویسنده کتاب بر این نظر است که انقلاب‌های قرن بیست‌و‌یکم لحظه‌های تجربه آزادی و رهایی و برابری و همبستگی هستند و به این معنا امکان تصوّر جهان دیگری را برای معترضان و فعّالان فراهم می‌آورند و امید به تغییر را در دل جامعه زنده نگاه می‌دارند.

• کتاب سیاست‌های خیابانی (جنبش تهی‌دستان در ایران) اثر دیگری از آصف بیات برای به تصویرکشیدن مبارزات گروه‌های اجتماعی‌ای است که به واسطهٔ عدم تعلق به طبقه یا قشر معینی، سرنوشت، مبارزات و تلاش روزمره‌شان برای بقا، از دید جامعه‌شناسی و علوم‌ سیاسی جدید پنهان ماند. حاشیه‌نشینان شهری، فروشندگان دوره‌گرد، کارگران روزمزد که همگی در این کتاب و تحت عنوان تهی‌دستان شهری مورد توجه قرار گرفته‌اند در زمره این گروه اجتماعی به شمار می‌روند.