زیبایی شناسی فروید

معرفی کتاب زیبایی‌شناسی فروید اثر جک اسپکتور

امتیاز در گودریدز: ☆ ☆ ☆ ☆ ☆

زیبایی‌شناسی فروید از سایت گودریدز امتیاز 4 از 5 را دریافت کرده است.

معرفی کتاب زیبایی‌شناسی فروید:

جک اسپکتور رئيس دپارتمان تاریخ هنر در دانشگاه راتگزر، گزارشی فوق‌العاده کامل و جذاب از ایده‌های فروید دربارهٔ هنر و هنرمندان نوشته است. او در کتاب زیبایی‌شناسی فروید که در سال 1974 منتشر شد به بررسی ارتباط بین روانکاوی و هنر مدرن پرداخته است و به ویژه بر تأثیر کار زیگموند فروید بر جنبش سورئالیستی تمرکز کرده است. او در این کتاب توضیح می‌دهد که چگونه این دیدگاه‌ها بر رشد نقد هنر مدرن تأثیر گذاشتند. این کتاب به سه بخش تقسیم شده است و نویسنده در بخش اول به پیدایش نگرش‌های فروید نسبت به هنر و ادبیات پرداخته است و سپس به بررسی نقش تجربیات او در قرن نوزدهم وین در تدوین نظریه‌هایش می‌پردازد.

چرا باید کتاب زیبایی‌شناسی فروید را بخوانیم؟

این کتاب تأثیر فروید بر زیبایی‌شناسی را ارائه کرده است و درک عمیقی از بینش‌های روانکاوی و خلق و تفسیر هنر ارائه می‌دهد. این کتاب نشان می‌دهد که چطور نظریه‌های روان‌شناختی می‌توانند شیوه‌های هنری مدرن را روشن کنند و این‌که چگونه هنر می‌تواند به عنوان تفسیری بر روان انسان عمل کند. در نهایت کتاب زیبایی‌شناسی فروید پلی بین نظریه روانکاوی و بیان هنری است و دیدگاهی متفاوت از هر دو زمینه ارائه کرده است.

جملات درخشانی از کتاب زیبایی‌شناسی فروید:

«تفسیر رؤیاها غالباً اثری حاصل نبوغ مبتکرانه قلمداد شده که مستقل از سنت و حتا با تمرد آشکار از سنت پدید آمده است. با چنین نگاهی احتمالاً نمی‌توان به جست‌وجوی پیشینه‌هایی برای کار فروید برآمد یا توقع داشت که بررسی تأثیراتی که او گرفته، بتواند به تبیین معنا و اهمیت نوآوری‌های چشم‌گیرش کمکی بکند؛ بااین‌حال چنان‌که خود فروید نیز اذعان کرده، روان‌کاوی نه‌فقط از متفکران قبلی الهام گرفته بلکه نشانه‌های آن از قبل در تفکر آن‌ها وجود داشته است؛ اگر رو به عقب بنگریم می‌توانیم ببینیم که بزرگ‌ترین سهم فروید ]در این جریان فکری[ آن بوده که مفاد و ایده‌هایی را که پیشاپیش هنگام شروع تأملات‌اش درباره‌ی ماهیت انگیزش‌های انسانی رواج داشته‌اند، جذب و هضم، ترکیب و دگرگون کرده است. وابسته‌بودن ایده‌های فروید به آرای گذشتگان در نسبت با روان‌کاوی و روال درمانی او به‌تفصیل موضوع مطالعه بوده، اما در نسبت با دیدگاه‌هایش درباره‌ی هنر بررسی نشده است. نخستین مواجهه‌های فروید با هنر، مانند همه‌ی فعالیت‌های ابتدایی‌اش، تا حدی گنگ و ناشناخته‌اند. او به‌طرزی نظام‌مند همه‌ی یادداشت‌‌های روزانه و مقاله‌های مربوط به مقطع ابتداییِ زندگی‌اش را نابود کرد و در نتیجه پژوهش‌گران ناگزیرند فقط به خاطره‌های دیگر اعضای خانواده، آثار منتشرشده‌اش (از جمله تحلیل‌هایی که از رؤیاهاش داشته)، نامه‌ها و یادداشت‌های خودنوشته‌اش تکیه کنند.»

«دیدگاه‌های پیچیده‌ی فروید درباره‌ی موسا از حدود محرک‌های موجود در فضای آزاداندیشانه‌ی خانه‌ی پدری‌اش فراتر می‌روند و به غنای نظرگیری اشاره دارند که از سال‌های آموزش دبیرستانی‌اش در وین، که در ده‌سالگی‌اش شروع شد، کسب کرده بود. او نیز مانند بسیاری از بچه‌های یهودی‌تبار و تیزهوشِ طبقه‌ی متوسط در آن زمان، تحت یک دوره‌ی آموزش متوسطه قرار گرفت (آموزگاران یهودیِ آزاداندیش‌اش در آن مدرسه هرگز به او زبان عبری تدریس نکردند) که در آخر به کسب دیپلمی منجر شد که تقریباً معادل مدرک کارشناسی امروزی است. او در نامه‌ی مسرت‌بخشی که بعد از پایان امتحانات دیپلم‌اش در هفده‌سالگی ـ‌ یک سال پیش از زمان متعارف دیپلم ـ نوشت، اشاره کرده بود که برای به‌انجام‌رساندن تکالیفی چون ترجمه‌ی پاره‌‌هایی از آثار ویرژیل و ادیپ شهریار (قسمتی از متن که به خوبی با آن آشنا بود) و همین‌طور برای نگارش مقاله‌ای درباره‌ی شغلی که می‌خواهد پیشه کند، نمرات تقریباً درخشانی گرفته بود. استادش در واکنش به آن مقاله (با وام‌گیری عبارتی از هردِر) گفته بود‌ «تو سبک‌وسیاق دیوانه‌واری داری» و با اطلاق این عنوان قصد داشت تا بیشترین تحسین را نثار سبک‌وسیاقی کند که در آنِ واحد درست و اصیل بود.»

«پس هنگامی که فروید در اواسط دهه‌ی 1920 خطاب به نمایش‌نامه‌نویس فرانسوی آنری ـ رنه لُنورمان و با اشاره به قفسه‌ی کتاب‌هایش که حاوی آثار شکسپیر و تراژدی‌های یونانی بود گفت « این‌ها استادان من هستند»، این سخن‌اش تماماً ژستی از سر بلاغت نبود. نباید فراموش کنیم در این دوره که شاهد تداوم شکوفایی مفاهیم رنسانسی مربوط به تعلیم‌وتربیت بود، حوزه‌ی فرهنگ و هنر به‌نظر کماکان بهترین راه مهیاشدن برای یادگیری علوم بود و زبان لاتین نیز الگوی ارزنده‌ای برای مطالعه‌ی منطق به شمار می‌رفت. اما باید مؤکداً تصریح کرد که هرچند این دانشمندان علایق هنری و ادبی داشتند و نثری را در خود پرورانده بودند که در نوشته‌های علمی قرن بیستم تقریباً منسوخ شده است، مایل بودند که علم مورد مطالعه‌شان محدود و مقید به معیارهای کمّیِ علم فیزیک باشد. اکثر دانشمندانی که الهام‌بخش کارهای اولیه‌ی فروید بودند در مخالفت با فلسفه‌ی طبیعت متفق‌القول بودند، فلسفه‌ای با صبغه‌‌ی رمانتیک که، چنان‌که در نوشته‌های علمی گوته می‌توان دید، در پی تفسیر معنا در ساختار طبیعت بود.»

افکار زیگموند فروید و جنبش سورئالیستی‌:

ایده‌های زیگموند فروید به‌طور قابل‌توجهی بر جنبش سورئالیستی از چندین راه کلیدی تأثیر گذاشت. نظریه‌های فروید در مورد ضمیر ناخودآگاه، به‌ویژه تصورات او از امیال و رویاهای سرکوب‌شده، پایه‌ای برای سورئالیسم فراهم کرد. هنرمندان و نویسندگان از این نظریهٔ فروید برای کشف ناخودآگاه به‌عنوان منبع خلاقیت و وسیله‌ای برای بیان احساسات و افکار پنهان الهام گرفتند. فروید بر اهمیت رویاها در درک روان تأکید کرد و سورئالیست‌هایی مانند آندره برتون تصاویر و روایت‌های رویامانند را در آثار خود گنجاندند و هدفشان این بود که از کیفیت سورئال رویاها برای به چالش‌کشیدن واقعیت و عقلانیت بهره ببرند. تأکید فروید بر تداعی آزاد و ماهیت سیال افکار، سورئالیست‌ها را تشویق کرد تا تکنیک‌هایی مانند اتوماسیون را اتخاذ کنند، به‌طوری که آن‌ها به‌حالت خودجوش و بدون کنترل آگاهانه آثار خود را خلق می‌کردند. همچنین آثار فروید در مورد نمادها برای سورئالیست‌ها حیاتی بود. آن‌ها از نمادها در هنر و ادبیات خود برای برانگیختن معانی عمیق‌تر استفاده کردند و اغلب از تفاسیر فرویدی و نمادهای رایج او برای انتقال حالات عاطفی پیچیده استفاده می‌کردند. به‌طور کلی نظریه‌های روانکاوانهٔ فروید واژگان و چارچوبی غنی ایجاد کرد که سورئالیست‌ها از آن برای کاوش در پیچیدگی‌های آگاهی انسان استفاده کردند و به بیان هنری بدیعی منجر شد که هنر مدرن را تغییر داد.

در کتاب زیبایی‌شناسی فروید چه می‌خوانیم؟

در این کتاب نویسنده به بررسی تلاقی نظریه‌های روانکاوی فروید با دنیای هنر مدرن می‌پردازد. او در این کتاب نشان می‌دهد که چگونه ایده‌های فروید در مورد ناخودآگاه، رویاها و احساسات انسانی بر بیان هنری و درک زیبایی‌شناسی تأثیر می‌‌گذارد. نویسنده در کتاب زیبایی‌شناسی فروید به این موضوع می‌پردازد که چگونه بینش فروید در مورد ضمیر ناخودآگاه و خواسته‌های سرکوب‌شده، فرآیندهای خلاقانه را آگاه می‌کند. او در این کتاب ارتباط این مفاهیم را در درک انگیزه‌ها و درگیری‌هایی که هنرمندان را هدایت می‌کنند برجسته کرده است. در این متن نویسنده همچنین به تأکید فروید بر رویاها به‌عنوان مسیری به ناخودآگاه می‌پردازد و نشان می‌دهد که چگونه هنرمندان سورئالیست از نمادگرایی و تصویرسازی رویا برای به چالش‌کشیدن بازنمایی‌های سنتی از واقعیت استفاده می‌کنند. این کتاب به تحلیل این مسئله نیز می‌پردازد که چگونه نمادهای فرویدی، به‌ویژه آن‌هایی که با تمایلات جنسی و پرخاشگری مرتبط هستند، در آثار هنری مختلف برای انتقال معانی عمیق روان‌شناختی استفاده می‌شوند.

اگر از خواندن کتاب زیبایی‌شناسی فروید لذت بردید، از مطالعۀ کتاب‌های زیر نیز لذت خواهید برد:

• کتاب زیبایی چیزهای روزمره اثر سوئتزو یاناگی فیلسوف ژاپنی و بنیانگدار جنبش میگئی (صنایع عامیانه) است. این کتاب مجموعه‌ای از مقالات این نویسنده است که در آن‌ها به فلسفه و زیباشناسی اشیاء روزمره پرداخته است و بر زیبایی موجود در سادگی و کارایی تأکید کرده است. 

• کتاب تصویرخوانی اثر آلبرتو مانگل نویسنده و جستارنویس آرژانتینی است. نویسنده در این کتاب نگاهی به آثار هنرمندان بزرگ انداخته است؛ چه آثار هنرمندانی مانند پیکاسو، کاراوادجو و پیتر آیزمن که بسیار برایمان آشنا هستند و چه آثار هنرمندانی مانند مرینا گارتنر، لاوینیا فونتانا و آلیژا جینو که کمتر شناخته‌شده‌اند و داستان‌های پشت آن‌ها را بررسی می‌کند و گذر زندگی به هنر را دنبال می‌کند.

دربارۀ جک اسپکتور‌: مورخ آمریکایی

جک. جی اسپکتور مورخ و مدرس است. او مدرک کارشناسی‌اش را از سیتی کالج نیویورک در 1956 و مدرک کارشناسی ارشدش را در 1959 دریافت کرد و مدرک دکترایش را در 1964 اخذ کرد. او در حال حاضر استاد مدعو کالج کلمبیا در دانشگاه جورج واشنگتن است. اسپکتور در هنر اروپای قرن 19 و 20 تخصص دارد.