عملیات پل جاسوسان

عملیات پل جاسوسان از سایت گودریدز امتیاز 3.8 از 5 را دریافت کرده است.

عملیات پل جاسوسان از سایت آمازون امتیاز 4.1 از 5 را دریافت کرده است.

عملیات پل جاسوسان یک کتاب غیرداستانی اثر جایلز ویتل نویسنده و روزنامه‌نگار انگلیسی است که در سال 2010 منتشر شد. این کتاب دربارهٔ معاوضهٔ سه جاسوس در جنگ سرد بین ایالات متحده و اتحاد جماهیر شوروی را مستند کرده است. نویسنده در این کتاب از چگونگی مبادلهٔ سه تن از جاسوسان جنگ سرد یعنی رودولف آبل، گری پاورز و فردریک پرایور در پل گلینیک برلین در سال 1962 و تأثیر آن‌ها بر جنگ سرد می‌گوید. این کتاب پس از انتشار تبدیل به پرفروش‌ترین کتاب نیویورک تایمز شد. همچنین این کتاب در سال 2010 پرفروش‌ترین کتاب ایالات متحده و در 2011 پرفروش‌ترین کتاب در بریتانیا شد.

«در حالی‌که ویتل قابل مقایسه با تام ولف نیست، اما این کتاب درست مانند کتاب ولف پر از پیچ‌وتاب‌های مرگبار بود. ستارگان واقعی روایت آقای ویتل، مانند یک هواپیمای خارق‌العاده و مردانی است که آن را به پرواز درآورده‌اند. این کتاب دربارهٔ اطلاعات و سیاست‌های متضاد دوران جنگ سرد است.» - اندرو استافورد، مجلهٔ وال‌‌استریت

«عملیات پل جاسوسان بسیار جذاب است و نویسنده برای نوشتن آن به‌دقت تحقیق کرده است و آن را به زیبایی هر چه تمام‌تر نوشته است. ویتل در این کتاب یکی از جذاب‌ترین اسرار جاسوسی جنگ سرد را بازگو می‌کند.» - بن مکین‌تایر، نویسنده

ویتل در این کتاب زندگی دراماتیک مردانی را فاش کرده است که به دلیل وظیفه و کنجکاوی به نقطهٔ نادیر جنگ سرد کشیده شدند. این کتاب یک تراژیک کمدی دربارهٔ خطاها و اشتباهاتی است که در نهایت خروشچف را وادار به ارسال موشک برای کاسترو کرد. نویسنده در این کتاب به شما نشان می‌دهد که این مردان در جنگ سرد چه بلاهایی را از سر گذراندند و از سرنوشت و خانواده‌هایشان می‌گوید و این‌که چطور درنهایت همهٔ آن‌ها فراموش شدند و بااین‌حال بی‌اعتمادی بیمارگونه‌ای را آشکار کردند که به رقابت تسلیحاتیِ 30 سال آیندهٔ دنیا دامن زد.

«شگرد هول و هیبت درواقع برای شکست صدام حسین اختراع نشده بود، بلکه برای مقابله با ژوزف استالین بود و انصافاً هم خوب جواب داد. بیست‌وچهارم ژوئیهٔ 1946، زمانی که روسیه در خواب بود، تیمی از غواصان نیروی دریایی آمریکا یک کانتینر فولادی سنگین را به جایگاه ابدی‌اش در آب‌های زلال تالاب بیکینی راهی کردند که در سه‌ هزاروهفتصدمتری غرب هونولولو، پایتخت ایالت هاوایی، قرار دارد. کانتینر را در سی‌متری عمق دریا، زیر یک کشتی نفربر آبی‌-خاکی مزین به نام ال‌اس‌ام ـ 60، که لنگر انداخته بود، با کابل‌های مخصوص ثابت کردند. این کانتینر را از مصالح برج فرماندهیِ زیر دریایی اوراق‌شده سالمن ساخته و درون آن یک بمب پلوتونیمی قرار داده بودند؛ دقیقاً مشابه همان بمبی که هشتاهزار نفر را سال قبلش در ناگاساکی کشته بود. عصر آن روز، غواصان در یک کشتی پشتیبانی خارج از محدودهٔ تالاب بیکینی استیک مفصلی با مخلفات کامل نوش جان کردند. دوروبر ال‌اس‌ام ـ 60 را سایه‌هایی بزرگ و تاریک دربرگرفته بود؛ سایهٔ ناوگانی متشکل از 85 کشتیِ هدف که آن شب را خالی از نفرات و تجهیزات گذراندند و آخرین مأموریتشان این بود که غرق شوند. کشتی آرکانزاس یکی از نزدیک‌ترین کشتی‌ها به بمب بود؛ نبردناوی 27هزارتُنی که پیش از جنگ جهانی اول رئيس‌جمهورْ تفت را به پاناما برده و در جنگ جهانی دوم شربورگ و ایوو جیما را بمباران کرده بود.»

«یک سروان خوش‌فکر و کشیده‌قامتِ نیروی هوایی آمریکا با نام استن‌ بیرلی نیز آنجا بود. جنگ جهانی دوم را درون بمب‌افکن‌های بی ـ‌ 17 برفراز ایتالیا گذرانده بود و در سال‌های بعد هم جنگ سرد را با کت‌وشلوار تیره‌رنگ سازمانیِ سیا از سر می‌گذراند. وظیفهٔ او در سیا این بود که گری پاورز یو ـ 2 را دورازچشم و مخفی نگاه دارد، گرچه آن زمانْ جنگ سرد چندان جدی نشده بود و بیشتر حالت نمایشی داشت. محدودیتی برای حضور مطبوعات داخلی و خارجی در بیکینی وجود نداشت. 131 گزارشگر شاهد شلیک بیکر بودند، از جمله گروهی کامل از گزارشگران شوروی. پنتاگون با کمک شرکت فیلم‌سازی برادران وارنر برای کسانی که پخش نخست را از دست داده بودند فیلمی تبلیغاتی از این انفجار منتشر کرد که در آن دریاسالار ویلیام بلَندی معروف به «اسپایک»، که سرپرست عملیات بود، همراه با همسرش یک کیک را به شکل ابر قارچی می‌بریدند. بلندی، در پاسخ به نگرانی‌های افکار عمومی پیش از این انفجار، قول داد «یک اتم باز سرسری نیست» و «قرار نیست بمب کف اقیانوس را منفجر کند و آب اقیانوس از آن سوراخ خالی شود.» راست هم می‌گفت، اما باز هم می‌توانست آسیب زیادی بزند. تابستان 1947، مجلهٔ لایف مقاله‌ای طولانی دربارهٔ بارش رادیواکتیو شدید ناشی از بمب بیکر منتشر کرد که براساس مطالعات دولتی تهیه شده بود.»

«یک سال پیش از آن، نه یکی بلکه دو نقشه از نخستین بمبی که قرار بود در لس‌آلاموس آزمایش شود، دو هفته پیش از آزمایش، در کرملین روی میز بود. پس از آن آزمایش، نمودارهای بمب به مسکو رسید. این نمودارها حتی مفصل‌تر از چیزی بودند که در نخستین گزارش هسته‌ای به کنگرهٔ آمریکا ارائه شد. یکی از آن‌ها درون یک جعبهٔ دستمال‌کاغذی کلینکس از شهر آلبوکرکی قاچاق شده بود. جاسوسی اتمی در اوج رونق به سر می‌برد. اما در تاریخ هفتم نوامبر 1945، الیزابت تریل بنتلی، فارغ‌التحصیل 37 سالهٔ کالج واسر و عامل مزدور شوروی، با شرحی 107 صفحه‌ای از فعالیت‌های اطلاعاتی شوروی در آمریکای شمالی، خود را تسلیم اف‌بی‌آی کرد. روز بعد، جی. ادگار هوور، رئیس و بنیان‌گذار اف.بی‌آی، یادداشتی مخفی دربارهٔ اطلاعات بنتلی به کاخ سفید فرستاد. بازداشت‌های چندانی از آن حاصل نشد، زیرا بنتلی مدارک محکمی برای تأیید حرف‌هایش نداشت؛ بااین‌حال پناهندگی او به آمریکا مسکو را واداشت تا اکثر کانال‌های ارتباطی‌ای را که اسرار هسته‌ای را به کوچاتوف می‌رساند غیرفعال کند. البته دلایل دیگری هم بود که فعالیت‌های جاسوسیِ شوروی در آمریکا را به بن‌بست رساند. پیروزی در جنگ جهانی دوم مهم‌ترین انگیزهٔ دانشمندانِ لس‌آلاموس برای فرستادن نقشه‌ها به شوروی را از بین برده بود: یعنی شکست نازی‌ها.»

جنگ سرد دورهٔ ژئوپلیتیکی پُرتنشی بین ایالات متحده و اتحاد جماهیر شوروی و متحدان دیگرشان در بلوک غرب و شرق بود که در سال 1947، دو سال پس از پایان جنگ جهانی دوم آغاز شد و تا سقوط اتحاد جماهیر شوروی در سال 1991 ادامه یافت. اصطلاح جنگ سرد به این دلیل به کار می‌رود چون هیچ درگیری وسیعی به‌طور مستقیم بین این دو ابر قدرت درنگرفت اما هر کدام از طرف‌های مخالف درگیری‌های منطقه‌ای بزرگی داشتند که به جنگ‌های نیابتی معروف شد. جنگ سرد مبتنی بر مبارزهٔ ایدئولوژیک و ژئوپلیتیکی به‌جهت نفوذ جهانی این دو ابر قدرت و نقش آن‌ها به‌عنوان متحدان جنگ جهانی دوم شکل گرفت که منجر به پیروزی علیه آلمان نازی و امپراتوری ژاپن در سال 1945 شده بود. جدای از رقابت برای تسلیحات هسته‌ای و استقرار نیروهای نظامی، مبارزه‌های این جنگ کاملاً غیرمستقیم بود و شامل جنگ روانی، کمپین‌های تبلیغاتی، جاسوسی، تحریم‌های گسترده، دیپلماسی‌های ورزشی و رقابت‌هایی در زمینهٔ فناوری می‌شد. جنگ سرد با اعلام «ترومن دکترین» در سال 1947 آغاز شد، با انشعاب چین و شوروی بین شوروی و جمهوری خلق چین در سال 1961 به‌تدریج فرو پاشید و با انحلال اتحاد جماهیر شوروی در سال 1991 پایان یافت.

سه مردی که ابر قدرت‌های آمریکا و شوروی روی پل گلینیک برلین و ایست بازرسی چارلی مبادله کردند چه کسانی بودند؟ این تبادل که بین زندانیان شرق و غرب صورت گرفت تبدیل به افسانه‌ای‌ترین مبادلهٔ تاریخ شد و کتاب عملیات پل جاسوسان به وضوح داستان وقایع تبادل آن‌ها در 10 فوریه 1962 است؛ زمانی که سرنوشت آن‌ها به درگیری‌ها و جریان‌های مرگبار زیرزمینی کشانده شد و به خطرناک‌ترین سال‌های جنگ سرد دامن زد. عملیات پل جاسوسان داستانی واقعی از این سه شخصیت خارق العاده است: ویلیام فیشر با نام مستعار رودولف آبل، مأمور بریتانیاییِ کا.گ.ب که توسط اِف.بی‌آی در شهر نیویورک دستگیر شد و به‌عنوان یک ابرجاسوسِ شوروی به دلیل تلاش برای سرقت باارزش‌ترین اسرار هسته‌ای آمریکا به زندان افتاد. گری پاورز، خلبان آمریکایی یو ـ 2 که هنگام پرواز در یک مأموریت شناسایی بر فراز شهرهای ممنوع روسیه، هنگام سرنگون‌شدن هواپیمایش دستگیر شده بود؛ و فردریک پرایور، یک دانشجوی جوان آمریکایی در برلین که به اشتباه به‌عنوان جاسوس دستگیر شده بود و پلیس مخفی آلمان شرقی بدون هیچ اتهامی او را دستگیر و زندانی کرده بود. ویتل با درهم تنیدن این سه رشته داستان برای اولین‌بار، از تنش‌های شدید سیاسی و پرتوهای هسته‌ای می‌گوید که ایالات متحده و اتحاد جماهیر شوروی را به یک جنگ داغ و واقعی در اوایل دههٔ 1960 نزدیک کرد. 

در سال 2015 فیلمی به همین نام با بازی تام هنکس اکران شد اما براساس کتاب ویتل ساخته نشده است. این فیلم درواقع تا حدی براساس کتاب «غریبه‌های روی پل» اثر جیمز.بی داناوان ساخته شد و داستان یک وکیل است که با تبادل زندانیان درگیر می‌شود و هنکس در این فیلم نقش این وکیل را برعهده دارد. هم کتاب ویتل و هم فیلم براساس رویدادهای یکسانی ساخته و نوشته شده‌اند گرچه نویسنده در کتاب بر سه زندانی‌ای تمرکز کرده است که بخشی از فرآیند مبادله بودند.

• کتاب عملیات در تهران اثر بیل ین نویسنده و مورخ آمریکایی است. او در این کتاب از استالین، روزولت، چرچیل و بزرگترین توطئه ترور تاریخ می‌گوید. این کتاب داستانی خواندنی و باورنکردنی از جاه‌طلبانه‌ترین نقشه در طول جنگ جهانی دوم باعنوان «عملیات پرش بلند» است که به‌دست نیروهای شوروی خنثی شد.

• کتاب به سوی ایستگاه فنلاند اثری از ادموند ویلسون منتقد و مورخ آمریکایی است. این کتاب یک تاریخ کامل پُر از آرمان‌گرایی، دسیسه و توطئه است که ایده‌های انقلابی را - که از انقلاب فرانسه تا ورود لنین به ایستگاه فنلاند در سن‌پترزبورگ در سال 1917 شکل‌دهندۀ جهان مدرن بود - ردیابی می‌کند.