تخفیف های شگفت انگیز
مجله 30بوک
نظر خود را برای ما ثبت کنید
انتشارات میردشتی منتشر کرد:
کتاب شکل‌های فراموشی، کتابی است متراکم و فشرده، پربار و رنگارنگ، از آن رو که گوناگونی وسیعی از اندیشه‌ها، ایده‌ها و پیشنهاداتی برای تأمل را گرد هم آورده است. مارک اوژه با این کتاب، شیوه‌ای از سفر را پیشنهاد می‌دهد، سفری پرپیچ و خم همچون هزارتو، هم در مرکز و هم در حاشیه‌ی فراموشی، و در نتیجه، در قلمرو حافظه‌ای که با آن عجین گشته است.
اوژه می‌گوید «فراموشی، همچون ضرورتی برای جامعه، برای فرد نیز ضروری است»: این گزاره، همچون سرآغازی بر این اثر، ایده‌ای بنیادین را مطرح می‌کند که در ادامه، از طریق مسیرهای گوناگون بسط و گسترش می‌یابد. این مسیرها، اگرچه همواره به‌طور مستقیم با یکدیگر هم‌نوا نیستند، اما از همان ابتدا، بی‌وقفه در امتداد یکدیگر پیش می‌روند. گویی که با نظمی خاص، همچون ضرباهنگی که از تجربه‌ی شخصی نویسنده در سرزمین آفریقا نشئت می‌گیرد، در نهایت، بدون آنکه به‌صراحت بیان شود، «مردم‌شناسیِ فراموشی» را پیش روی ما قرار می‌دهند.
اوژه در اولین گام، با روانکاوی، همچون نخستین راهی تقریباً گریزناپذیر، ما را به سوی درک پیوند میان حافظه و خاطرات از یک سو، و خاطرات و «ردّپاهایِ یادمانی» از سوی دیگر، رهنمون می‌سازد. او با روانکاوی به خوبی نشان می‌دهد که سرکوب، شبکه‌ای کامل و گره‌گاهی از ردّپاها و خاطرات را در بر می‌گیرد، تا جایی که «باید کمتر به یاد آورد و بیشتر تداعی کرد، تداعی آزاد به شیوه سوررئالیست‌ها، یعنی پیوندهای رسمی و استوار را از هم گسستن تا پیوندهای دیگری پدیدار شوند، که اغلب پیوندهای خطرناکی‌اند...»
«زندگی همچون روایت» دومین مسیری است که اوژه با تکیه بر مفاهیم متمرکز حول ایده‌ی «محاکات» در آرای پل ریکور کندوکاو می‌کند و نشان می‌دهد روایت‌های جمعی، اجتماعی و اسطوره‌ای، سرشار از روایت‌های فردی (زندگی‌نامه‌ای) است که از خلال آنها نه تاریخ همگان، بلکه تاریخ هر فرد (به دست خود فرد) خوانش‌پذیر می‌شود.
با پیشروی در کاوش پیوندهای میان فراموشی و روایت، به این اندیشه‌ی تابناک می‌رسیم: «عامل اصلی تبدیل زندگی به داستان، چه در سطح فردی و چه در سطح جمعی، فراموشی است.» این گزاره به احتمال زیاد، کانون اصلی کتاب است - اگر نگوییم وعده آن، و به شرط آنکه تنها یک کانون وجود داشته باشد (کانونی غیر از آن که همه در آن متبلور می‌شوند). این اندیشه‌ای بدیع و ژرف است که یکی از سرچشمه‌هایش را در نمادپردازی زمان – و نشانه‌های هویت – می‌جوید. نمادپردازی‌ای که در آیین‌های بزرگ آفریقایی به نمایش گذاشته می‌شود و راهی نو می‌گشاید: راهی برای مشخص کردن سه چهره فراموشی که عبارتند از: «بازگشت» که از طریق تسخیر نمود می‌یابد؛ «تعلیق» که تکیه‌گاهش آیین‌های وارونگی‌اند؛ و «ازسرگیری» که شیوه‌ای از مرگ و سپس تولد دوباره است که در آیین‌های تشرف به تصویر کشیده می‌شود.
همه این‌ها، به نوعی، آزمون‌هایی هستند با زمان؛ آزمون‌هایی متمرکز بر فرد (فرد تسخیرشده، پادشاه یک‌روزه، فردِ در حال تشرف)، اما فردی که در عین حال که نویسنده زندگی خودش است، زندگی‌ای که همزمان واقعی و خیالی است، و طی این آزمون‌ها نه تنها در نسبت با خودش، بلکه در نسبت با دیگران نیز قرار می‌گیرد. این امر در نهایت به ساختاردهی شبکه‌های همبستگی، جوامع و همچنین فردیت‌ها می‌انجامد؛ به عبارت دیگر: جامعه.
درباره‌ی کتاب شکل‌های فراموشی، ناگزیر باید گفت از آن دست کتاب‌هایی است که از هرگونه شرح و تفسیری می‌گریزد، چرا که می‌توان آن را به شیوه‌های گوناگون تفسیر کرد. شاید همین مسئله یکی از دلایلی باشد که مارک اوژه در مقدمه‌ی کتاب، خطاب به خواننده می‌نویسد: «مایلم از او دعوت کنم تا درستی کم و بیشِ گزاره‌هایی را که من مطرح می‌کنم، با تجربیات شخصی خود بسنجد.»
مارک اوژه در انتهای کتاب شکل‌های فراموشی می‌نویسد: «فاشیست بی‌حافظه است. چیزی نمی‌آموزد. این یعنی هیچ‌چیز را هم فراموش نمی‌کند، در زمان حالِ ابدیِ وسواس‌هایش زندگی می‌کند.» گویی اوژه با این گفته، از خلالِ مسئله‌ی فراموشی، چیزی را ترسیم می‌کند در قدوقامت خطوطِ کلیِ یک انسان‌شناسیِ دیگر: انسان‌شناسیِ امرِ سیاسی.
فروشگاه اینترنتی 30بوک
نشر میردشتی
