قبله عالم

---

گراهام فولر، نویسنده، افسر سابق امنیتی آمریکا و تحلیل‌گر سیاسی که به مدت 20 سال در خاورمیانه زندگی کرده است، کتاب قبله عالم، ژئوپلیتیک ایران را در سال 1991 منتشر کرد. این کتاب تحلیلی جامع از سرچشمه‌‌های تاریخی و فرهنگی سیاست خارجی ایران و آنچه ممکن است در آینده رخ دهد است.

---

عنوان اصلی کتاب فولر، قبلۀ عالم: ژئوپلیتیک ایران است. عبارت ژئو یعنی زمین یا همان جغرافیا و پلیتیک نیز به معنای سیاست است. ژئوپولیتیک در واقع مطالعۀ تأثیرات جغرافیای زمین (انسانی و فیزیکی) بر سیاست و روابط بین‌الملل است. در سطح روابط بین‌الملل نیز ژئوپلیتیک روشی برای درک، تببین و پیش‌بینی رفتار سیاسی بین‌المللی از طریق متغیرهای جغرافیایی مثل منطقه، اقلیم، جمعیت‌شناسی، منابع طبیعی و علوم کاربردی است. 

گراهام فولر که سال‌ها در خاورمیانه زندگی کرده، بر اساس مشاهدات و روابطش در کتاب قبله عالم به ژئوپلیتیک ایران پرداخته است، یعنی او در این کتاب موقعیت جغرافیایی ایران و ماهیت روابط آن با کشورهای همسایه‌اش را بررسی می‌کند. نویسنده استدلال می‌کند که برخی از ویژگی‌های جغرافیایی و جامعۀ ایرانی به طور مداوم بر دیدگاه ایران نسبت به جهان اطراف تأثیر گذاشته است. 
فولر در این کتاب تأثیر رویدادهای تاریخی، جمعیت‌شناسی منطقه و درگیری‌های گذشتۀ این مناطق را نیز تحلیل کرده است.

گراهام فولر در این کتاب تنها به بررسی عوامل جغرافیایی و طبیعی بسنده نکرده و عوامل فرهنگی و تاریخی را نیز در کتاب گنجانده است. کتاب قبله عالم با مقدمه‌ای دربارۀ خصائل ملی یا فرهنگ سیاسی ایرانیان شروع می‌شود. گراهام فولر در ادامۀ کتاب به بررسی روابط ایران با تک‌تک کشورهای منطقه و البته قدرت‌های فرامنطقه‌ای خاورمیانه پرداخته است. سلسلۀ پهلوی و نظام جمهوری اسلامی در مرکز بررسی‌های فولر قرار گرفته‌اند.

• یادداشت ناشر
• پیشگفتار مؤلف
• مقدمه
• فرهنگ سیاسی و اجتماعی ایران
• ایران و عراق: میدان نبرد فرهنگ‌ها
• ایران و خلیج فارس، قسمت اول: غبارهای تاریخ
• ایران و خلیج فارس، قسمت دوم: ایران و مبارزه‌جوئی جدید عرب
• ایران و خلیج فارس، قسمت سوم: زیستن با یک ایران جمهوری
• ایران و عربستان سعودی: کشمکش بنیادگران
• یاران، لبنان و درگیری اعراب – اسرائیل
• ایران و روسیه: تزار در مقابل شاه
• ایران و ایالات متحده
• نتیجه: کالبدشکافی سیاست خارجی ایران در آینده
• کتابشناسی
• نمایه

کتاب قبلۀ عالم مورد توجۀ بسیاری از محققان و سیاست‌گذاران قرار گرفته است اما خوانندگان معمولی نیز از خواندن این کتاب لذت می‌برند. با مطالعۀ کتاب قبله عالم اطلاعات جامع و کاملی در مورد خاورمیانه و مجادلات این منطقه به دست خواهید آورد.

کتاب قبله عالم از سایت گودریدز امتیاز 3.4 از 5 را به دست آورده است.

کتاب قبله عالم یک مجموعۀ جامع از اطلاعات مهم و کلیدی و همه جانبۀ ایران و موقعیت ژئوپلیتیکی آن و روابطش با دیگر کشورهای جهان است. در واقع این نویسنده در این کتاب سعی کرده است به تحلیل سیاست ایران از گذشته تا حال و حتی آینده بپردازد.

- جبر جغرافیا اثر تیم مارشال، که نویسنده در آن از ده منطقۀ حیاتی در سراسر جهان صحبت کرده که هر کدام چگونه بر اساس ویژگی‌های جغرافیایی و ژئوپلیتکی‌شان می‌توانند معادلات بین‌الملل را تغییر دهند. این کتاب در سال 2015 پرفروش‌ترین کتاب نیویورک‌تایمز و ساندی تایمز و کتاب سال واتراستونز شد.

- قدرت جغرافیا اثر دیگر تیم مارشال که ادامۀ کتاب جبر جغرافیا است و نویسنده نشان داده است چگونه کشورهایی مثل ایران، عربستان سعودی، بریتانیا، ترکیه و غیره قدرت‌های بزرگ منطقه را شکل داده‌اند.