دولت و فرودستان
تاريخ اجتماعي خاورميانه، در مقايسه با ديگر شاخه‌هاي تاريخ‌نگاري، حوزه‌اي است که هنوز جاي زيادي براي کاوش دارد. تاريخ‌نگاري خاورميانه، همچون تاريخ‌نگاري اروپا، تا پيش از قرن بيستم تحت سلطة تاريخ‌نگاري سياسي، سلسله‌اي و نسب‌شناسانه و روايت‌هاي زندگي و زمان نخبگان بود. اما با رشد چشمگير و جهاني جامعه‌شناسي به عنوان موضوع دانشگاهي، بخصوص در پنجاه سال اخير، بسياري از مورخان به تدريج تاريخ اجتماعي جوامع خاورميانه را رشته دانشگاهي مقبولي دانستند. در بررسي اجراي مدرن‌سازي در خاورميانه به طور اعم و ترکيه و ايران به طور اخص با نقصان‌هاي بسيار جدي در روايات و تحليل‌هاي تاريخي در مورد پذيرش و مقاومت در برابر تغييراتي مواجهيم که جوامع ايران و ترکيه در 200 سال گذشته با آن روبرو بوده‌اند. گرچه مطالعه مدرن‌سازي در ترکيه و ايران موضوع پژوهش‌هاي دانشگاهي متعددي بوده است، اما اين پژوهش‌ها تنها اجراي مدرن‌سازي از بالا را برمي‌رسند، يعني اقداماتي را که نظام‌هاي سياسي براي تغيير جوامع، وضع قوانين و مقررات جديد و بنيان نهادن نهادهاي اجتماعي و سياسي جديد برمي‌گزينند. اما آنچه هنوز در اين پژوهش‌ها غايب است اين است که جامعه به اين اصلاحات و تغييراتي که از بالاست چه واکنشي نشان داد. مدرن‌سازي طرحي جهاني بود که تقريباً به طور همزمان، گرچه با سرعت‌هاي مختلف در مناطق، وارد جهان ما شد. در حيطه سياسي، مدرن‌سازي با تولد جامعه مدني و ظهور فردگرايي و خودمختاري فردي همگام بود. سازش و مقاومت در برابر مدرن‌سازي، رابطه بين مرم عادي و دولت در ترکيه و ايران و واکنش جامعه به اصلاحات و تجدد آمرانه در اين کشورها موضوعي است که مقالات مندرج در اين کتاب به آنها پرداخته است. «تورج اتابکي» پيش از اين کتاب‌هاي «تجدد آمرانه – جامعه و دولت در عصر رضا شاه» و «ايران و جنگ جهاني اول» را نوشته است.
شاید بپسندید
