نقد عقل محض
انتشارات کتاب پارسه منتشر کرد:
متنی کلاسیک در حوزۀ فلسفه. کتاب نقد عقل محض، با عنوان اصلی Kritik der reinen Vernunft و عنوان انگلیسی Critique of Pure Reason، مشهورترین اثر ایمانوئل کانت و از آثار مهم و پایه‌ای و تأثیرگذار تاریخ فلسفه است.
متن اصلی نقد عقل محض کانت اولین بار در سال 1781 به زبان آلمانی منتشر شد. این کتاب بخش اول از سه‌گانه‌ای‌ست که کتاب‌های «نقد عقل عملی» و «نقد قوۀ حکم» کانت از پی آن آمدند و کانت با این سه‌گانه، فلسفۀ انتقادی را بنیان گذاشت.
دربارۀ کتاب نقد عقل محض
ایمانوئل کانت در نقد عقل محض از حدود متافیزیک سخن می‌گوید و از اینکه عقل چقدر و چطور می‌تواند در شناخت متافیزیک توفیق یابد. او در این کتاب، اساس بحث خود را دیدگاه‌های فیلسوفان تجربه‌گرا و خردگرا قرار می‌دهد و بحث خود را با اتکا و نگاه به این دو شاخه از فلسفه پیش می‌برد.
کتاب نقد عقل محض حاوی ایده‌هایی در زمان خود تازه درباب ماهیت مکان و زمان است. کانت در این کتاب از دو نوع دانش و شناخت که یکی پیش از تجربه وجود دارد و دیگری منوط به تجربه است سخن می‌گوید و دربارۀ نحوۀ شکل‌گیری دانش بحث می‌کند و انواع احکام و گزاره‌ها را توضیح و مورد بررسی قرار می‌دهد.
احکام تحلیلی و ترکیبی، کاربرد منطقی فهم، استتیک استعلایی و شناخت محض و شناخت تجربی از جمله موضوعاتی هستند که در کتاب نقد عقل محض مورد بررسی و تحلیل و تفسیر قرار گرفته‌اند.
نقد عقل محض ایمانوئل کانت از مقدمه‌های ویراست‌های اول و دوم کتاب، مقدمۀ اصلی و دو بخش به نام‌های «آموزۀ استعلایی عناصر» و «آموزۀ استعلایی روش» تشکیل شده است.
کتاب نقد عقل محض با ترجمه و مقدمۀ رضا ولی‌یاری و همراه با مقدمۀ نورمن کمپ‌اسمیت، مترجم انگلیسی نقد عقل محض که ترجمۀ فارسی کتاب براساس ترجمۀ او انجام شده، در بنگاه ترجمه و نشر کتاب پارسه منتشر شده است.
بخشی از کتاب نقد عقل محض
«متافیزیک علم نظری کاملاً منزوی عقل است، علمی که خیلی فراتر از آموزه‌های تجربه سیر می‌کند و در آن عقل درواقع قرار است شاگرد خودش باشد. متافیزیک فقط متکی به مفاهیم است – و مثل ریاضیات متکی به کاربرد مفاهیم برای شهود نیست. اما با اینکه از همۀ علوم دیگر قدیمی‌تر است و حتی اگر چاه بربریتی نابودگر همۀ علوم دیگر را در خود می‌بلعید متافیزیک برجا می‌ماند، ولی هنوز بخت این را نداشته که پای در مسیر مطمئن علم بگذارد. چون در آن عقل دائماً به بن‌بست می‌خورد، حتی وقتی که قوانینی که تلاش می‌کند، طبق ادعای خودش، بینشی پیشینی نسبت به آن‌ها حاصل کند قوانینی هستند که معمولی‌ترین تجربه‌های ما تأییدشان می‌کنند.»
دربارۀ ایمانوئل کانت، نویسندۀ کتاب نقد عقل محض
ایمانوئل کانت (Immanuel Kant)، متولد 1724 و درگذشته به سال 1804، فیلسوف آلمانی ملقب به «پدر فلسفۀ مدرن» بود. این لقب به این دلیل به او داده شده که کانت در آثارش تجربه‌گرایی و عقل‌گرایی را باهم تلفیق کرد. ایمانوئل کانت را «پدر اخلاق مدرن» و «پدر زیبایی‌شناسی مدرن» نیز لقب داده‌اند. او دارای جایگاهی مهم در عصر روشنگری است.
از کانت آثاری جامع و نظام‌مند در حوزه‌های متافیزیک و زیبایی‌شناسی و معرفت‌شناسی و اخلاق به‌جا مانده است. از همین رو او به یکی از بحث‌برانگیزترین و تأثیرگذارترین چهره‌های فلسفۀ مدرن غرب بدل شده است.
کتاب «نقد عقل محض» چنانکه پیش‌تر نیز در معرفی این اثر اشاره شد، مشهورترین اثر ایمانوئل کانت و بخشی از سه‌گانۀ مهم اوست. از دیگر آثار این فیلسوف بزرگ می‌توان به کتاب‌های «صلح پایدار»، «درس‌های فلسفۀ اخلاق» و «نزاع دانشکده‌ها» اشاره کرد.
کتاب نقد عقل محض برای چه مخاطبانی مناسب است؟
خواندن نقد عقل محض کانت را به همۀ علاقه‌مندان مطالعات فلسفی، خصوصاً آن‌ها که به مطالعۀ آثار کلاسیک و پایه‌ای حوزۀ فلسفه علاقه‌مند هستند، پیشنهاد می‌کنیم.
فروشگاه اینترنتی 30بوک
کتاب «نقد عقل محض» (Critique of Pure Reason) اثر ایمانوئل کانت (Immanuel Kant) یکی از مهم‌ترین آثار فلسفی در تاریخ تفکر غربی است که در سال 1781 منتشر شد و در سال 1787 مورد بازنگری قرار گرفت. این کتاب نقطه‌ی عطفی در معرفت‌شناسی و فلسفه‌ی متافیزیک محسوب می‌شود و کانت در آن تلاش می‌کند حدود و توانایی‌های عقل محض را مشخص کند.
محتوا و هدف کتاب
کانت در این اثر به بررسی این مسئله می‌پردازد که چگونه عقل انسان قادر است بدون تجربه‌ی حسی، مفاهیمی کلی و ضروری را درک کند. او میان دو نوع شناخت تمایز قائل می‌شود:
شناخت پیشین (a priori) که مستقل از تجربه است.
شناخت پسین (a posteriori) که مبتنی بر تجربه است.
وی همچنین بین احکام تحلیلی و ترکیبی تمایز قائل می‌شود و مفهوم «احکام ترکیبی پیشینی» را مطرح می‌کند، که اساس فلسفه‌ی انتقادی او را تشکیل می‌دهد.
اهمیت و تأثیر کتاب
این اثر کانت، انقلابی در فلسفه‌ی مدرن ایجاد کرد و باعث تحول در نظریات مربوط به متافیزیک، معرفت‌شناسی و حتی علوم تجربی شد. فیلسوفانی مانند هگل، شوپنهاور و حتی متفکران معاصر از اندیشه‌های کانت تأثیر پذیرفته‌اند.
مطالعه‌ی این کتاب به چه کسانی توصیه می‌شوند؟
کتاب «نقد عقل محض» به دلیل پیچیدگی و عمق مفاهیم فلسفی آن، برای هر خواننده‌ای مناسب نیست، اما در ادامه، با گروه‌هایی که بیشترین بهره را از این اثر خواهند برد معرفی می‌شوند:
دانشجویان و پژوهشگران فلسفه
این کتاب یکی از مهم‌ترین متون در زمینه‌ی معرفت‌شناسی و متافیزیک است و برای دانشجویان فلسفه، به‌ویژه در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری، ضروری محسوب می‌شود. فهم ایده‌های کانت برای درک سنت فلسفه‌ی قاره‌ای و تحولات مدرن در این حوزه، اساسی است.
علاقه‌مندان به فلسفه‌ی انتقادی و معرفت‌شناسی
افرادی که به شناخت حدود و توانایی‌های عقل بشری علاقه دارند و مایل‌اند بدانند که چه نوع دانشی امکان‌پذیر است، می‌توانند از این کتاب بهره ببرند. کانت مفاهیمی مانند شناخت پیشینی، نقد متافیزیک سنتی و... را مطرح می‌کند که برای دوستداران فلسفه‌ی شناخت، بسیار ارزشمند است.
خوانندگان آشنا با فلسفه‌ی دکارت، لاک، هیوم و متفکران پیش از کانت
اگر کسی با آرای فیلسوفانی مانند دکارت، لاک و هیوم آشنایی داشته باشد، فهم این کتاب برایش آسان‌تر خواهد بود. کانت به‌نوعی پاسخ به تجربه‌گرایی هیوم و عقل‌گرایی دکارت را در قالب نظامی جدید ارائه می‌دهد.
فیلسوفان و نظریه‌پردازان علوم انسانی
متفکران حوزه‌های مختلف علوم انسانی، از جمله روانشناسی، جامعه‌شناسی، و نظریه‌ی انتقادی، می‌توانند از این کتاب برای بررسی پایه‌های نظری حوزه‌ی خود استفاده کنند. بسیاری از نظریه‌های مدرن، از جمله فلسفه‌ی زبان، پدیدارشناسی، و حتی برخی گرایش‌های علمی مانند شناخت‌شناسی تجربی، از کانت تأثیر پذیرفته‌اند.
افراد با حوصله و پشتکار در مطالعه‌ی متون دشوار
«نقد عقل محض» به دلیل نثر پیچیده و مفاهیم انتزاعی، مطالعه‌ی دشواری دارد. خوانندگانی که علاقه‌مند به چالش‌های فکری هستند و به‌دنبال فهمی عمیق از ماهیت شناخت و متافیزیک می‌گردند، از این کتاب لذت خواهند برد.
کتاب‌های مشابه با «نقد عقل محض»
اگر به این کتاب علاقه‌مندید و به دنبال آثار مشابه هستید که به موضوعات معرفت‌شناسی، متافیزیک یا فلسفه انتقادی بپردازند، می‌توانید این کتاب‌ها را بررسی کنید:
تأملات در فلسفه‌ی اولی (Meditations on First Philosophy) رنه دکارت (René Descartes)
دکارت در این اثر به دنبال بنیان‌گذاری یقین در معرفت‌شناسی است و نقدهای زیادی به دکارت دارد، اما آشنایی با او برای درک «نقد عقل محض» ضروری است. کاوشی در خصوص فهم بشری (An Enquiry Concerning Human Understanding) دیوید هیوم (David Hume)
این اثر یکی از مهم‌ترین آثار تجربه‌گرایی است که کانت را به نوشتن نقد عقل محض واداشت. هیوم به تحلیل علیت، استقراء و ماهیت شناخت تجربی می‌پردازد. پدیدارشناسی روح (Phenomenology of Spirit) گئورگ ویلهلم فریدریش هگل (Georg Wilhelm Friedrich Hegel)
یکی از تأثیرگذارترین کتاب‌ها در فلسفه‌ی ایده‌آلیسم آلمانی که ادامه‌دهنده‌ی راهِ کانت است. مفاهیم دیالکتیک، خودآگاهی و تاریخ روح را مطرح می‌کند.
درباره‌ی نویسنده
ایمانوئل کانت (1724–1804) فیلسوف برجسته‌ی آلمانی و یکی از مهم‌ترین متفکران دوران روشنگری بود. او در شهر کونیگسبرگ (کالینینگراد امروزی، روسیه) به دنیا آمد و بیشتر عمر خود را در همان‌جا گذراند. کانت با ترکیب ایده‌های عقل‌گرایان و تجربه‌گرایان، فلسفه‌ای جدید را پایه‌گذاری کرد که به نام فلسفه‌ی انتقادی شناخته می‌شود. او در اثر برجسته‌ی خود، «نقد عقل محض»، به بررسی حدود و توانایی‌های شناخت بشری پرداخت و نشان داد که تجربه و عقل هر دو در شناخت نقش دارند، اما عقل نمی‌تواند بدون چارچوب‌های پیشینی خود، واقعیت را درک کند.
کانت علاوه بر معرفت‌شناسی، در زمینه‌ی اخلاق نیز تأثیرگذار بود و در نقد عقل عملی، نظریه‌ی امر مطلق (Categorical Imperative) را ارائه کرد که اساس اخلاقیات او را تشکیل می‌دهد. او معتقد بود که اصول اخلاقی باید جهان‌شمول باشند و از عقل نشئت بگیرند، نه از تمایلات فردی. فلسفه‌ی او پایه‌گذار ایده‌آلیسم استعلایی شد و تأثیر عمیقی بر فیلسوفان بعدی از جمله هگل، شوپنهاور و هایدگر گذاشت. آثار او همچنان از مهم‌ترین منابع در حوزه‌های فلسفه، معرفت‌شناسی، اخلاق و سیاست محسوب می‌شوند.
سخن پایانی
کتاب «نقد عقل محض» اثر ایمانوئل کانت، یکی از پیچیده‌ترین و مهم‌ترین آثار فلسفی است که به تحلیل دقیق حدود و توانایی‌های عقل بشری پرداخت و تحولی اساسی در معرفت‌شناسی و متافیزیک ایجاد کرد. کانت با تفکیک میان شناخت پیشینی و پسینی، و معرفی مفاهیم جدیدی چون «احکام ترکیبی پیشینی»، اساس فلسفه‌ای را بنا می‌نهد که در آن تجربه و عقل در کنار یکدیگر برای شناخت حقیقت عمل می‌کنند. این اثر به‌ویژه برای دانشجویان و پژوهشگران فلسفه، به‌عنوان راهی برای درک عمیق‌تر و بنیادین‌تر تفکر فلسفی مدرن و تحلیل انتقادی مفاهیم بنیادی شناخت بشری، ضروری است. کانت با تفکرات خود توانسته نه تنها پایه‌گذار فلسفه‌های بعدی باشد، بلکه به فلسفه‌ی اخلاق و سیاست نیز تأثیرات شگرفی بگذارد. در نتیجه، «نقد عقل محض» همچنان به‌عنوان مرجعی کلیدی در فلسفه‌ی غرب مورد توجه و مطالعه قرار دارد.
فهرست مطالب
مقدمه‌ی ویراستار فارسی
یادداشت مترجم
سرلوحه‌ی کتاب
تقدیم‌نامه
(ویراست اول در سال ۱۷۸۱)
(ویراست دوم در سال 1787)
پیشگفتار (ویراست اول)
پیشگفتار (ویراست دوم)
مقدمه (ویراست اول)
ایده‌ی فلسفه‌ی استعلایی
درباره‌ی تفاوت میان احکام تحلیلی و احکام ترکیبی
تقسیم فلسفه‌ی استعلایی
مقدمه (ویراست دوم)
درباره‌ی تفاوت میان شناخت محض و شناخت تجربی [حسی]
ما دارای شناخت‌های پیشینی یقینی هستیم و حتی فاهمه‌ی مشترک هرگز عاری از این شناخت‌ها نیست
فلسفه به علمی نیاز دارد که امکان اصول و قلمرو تمام شناخت‌ها را به نحو پیشینی تعیین کند
درباره‌ی تمایز میان احکام تحلیلی و احکام ترکیبی
در تمام علوم نظریِ عقل، احکام ترکیبی پیشینی به مثابه‌ی اصول مندرج شده‌اند
مسئله‌ی عام عقل محض
ایده و تقسیم بندی یک علم مخصوص، با عنوان نقدِ عقلِ محض
آموزه‌ی استعلایی عناصر
بخش اول: حسیات استعلایی (ویراست اول )
قسمت اول: درباره‌ی مکان
قسمت دوم: درباره‌ی زمان
بخش اول: حسیات استعلایی (ویراست دوم)
مقدمه
قسمت اول: درباره‌ی مکان
قسمت دوم: درباره‌ی زمان
ملاحظات کلی درباره‌ی حسیات استعلایی
بخش دوم: منطق استعلایی
مقدمه: ایده‌ی یک منطق استعلایی
درباره‌ی منطق به طور عام
درباره‌ی منطق استعلایی
درباره‌ی تقسیم منطق عمومی به تحلیلات و دیالکتیک
درباره‌ی تقسیم منطق استعلایی به تحلیلات استعلایی و دیالکتیک استعلایی
قسمت اول: تحلیلات استعلایی
کتاب اول: تحليلات مفاهيم
فصل اول: درباره‌ی راهنمای کشف تمام مفاهیم محض فاهمه
جزء اول: درباره‌ی کاربرد منطقی فاهمه به طور عام
جزء دوم: درباره‌ی کارکرد منطقی فاهمه در احکام
جزء سوم: درباره‌ی مفاهیم محض فاهمه یا مقولات
فصل دوم: درباره‌ی استنتاج مفاهيم محض فاهمه
جزء اول: درباره‌ی اصول یک استنتاج استعلایی به طور عام
گذار به استنتاج استعلایی مقولات
جزء دوم: درباره‌ی مبانی پیشینی امکان تجربه (در ویراست اول)
جزء سوم: درباره‌ی نسبت فاهمه به ابژه‌ها به طور عام و امکان شناخت پیشبینی آن‌ها (در ویراست اول)
جزء دوم استنتاج استعلایی مفاهیم محض فاهمه (در ویراست دوم)
کتاب دوم: تحلیلات اصول بنیادین
مقدمه: درباره‌ی قوه‌ی استعلایی حکم به طور عام
فصل اول: درباره‌ی شاکله‌سازی مفاهیم محض فاهمه
فصل دوم: نظام تمام اصول بنیادین فاهمه‌ی محض
جزء اول: درباره‌ی عالی‌ترین اصل بنیادین همه‌ی احکام تحلیلی
جزء دوم: درباره‌ی عالی‌ترین اصل بنیادین همه‌ی احکام ترکیبی
جزء سوم: بازنمایی نظام‌مند همه‌ی اصول بنیادین ترکیبی فاهمه‌ی محض
اصول متعارفه‌ی شهود
انتظارات ادراک
قیاس‌های تجربه
الف. قياس اول: اصل بنیادین ماندگاری، ماندگاری جوهر
ب. قياس دوم: اصل بنیادین توالی زمانی بر طبق قانون علیت
در بخشی از کتاب می‌خوانیم:
کتاب «نقد عقل محض» را نخستین بار دکتر میرشمس‌الدین ادیب سلطانی در سال 1361 با عنوان سنجش خرد ناب به فارسی ترجمه و انتشارات امیرکبیر منتشر کرد: ترجمه‌ای متفاوت، بادقت فلسفی و زبانی مثال‌زدنی و البته از حیث دشواری و سخت فهمی، زبانزد خاص و عام. مترجم فارسی، مانند سایر ترجمه‌های خویش، چنان خود را متعهد به دقت فلسفی و بازسازی معادل‌ها ساخته که از زبان فارسی متداول فاصله‌ی بسیاری گرفته است، هر چند در استواری و صحت آن نمی‌توان چون و چرا کرد.
شاید بپسندید
از این نویسنده
از این مترجم
