هر چه یادایاد

کتاب «هر چه یادا یاد» اثری متفاوت از کاووس حسن‌لی، استاد نام‌آشنای ادبیات، است که در ۱۰۵ پاره ‌روایت، زندگی نویسنده را از کودکی در روستاهای قنات‌نو و بن‌گشت تا سفرهای بین‌المللی او روایت می‌کند. این کتاب که در زمستان ۱۴۰۳ توسط انتشارات معین منتشر شده، ترکیبی از زندگی‌نامه، جستار روایی و خاطره‌نویسی است.

سفر از روستاهای فارس تا جهان 

فرهنگ عامه در دل روایت‌ها 

آداب و رسوم ایرانی 

• کاسه گلون (جشن خداحافظی از دوران مجردی) 
  
• شیرواره (دون) (مراسم ویژه در برخی روستاهای فارس) 
  
• آش پشت پا (آیین بدرقه‌ی مسافران دور) 
  
• رنگ‌رزی و مس‌گری (پیشه‌های سنتی ایرانی) 
  
• خرمن‌کوبی با الاغ (شیوه‌ی قدیمی برداشت محصولات کشاورزی) 
  
• جناق شکستن و شرط بستن (بازی‌ها و سرگرمی‌های سنتی) 
  
• ختنه سوران و شامورتی‌بازی (جشن‌ها و نمایش‌های عامیانه) 

آداب و رسوم جهانی

• اهل هوا در بندرلنگه (باورهای آیینی مردم جنوب ایران) 
  
• صوفیان قادری در مهاباد (مراسم صوفیان در کردستان) 
  
• مرده‌سوزی هندوها، معابد سیک‌ها و جین‌ها در هند 
  
• سنت‌های اجتماعی مردم ترکیه، ارمنستان، تاجیکستان، فرانسه، قزاقستان، تونس و استرالیا 

ویژگی‌های ادبی و سبکی کتاب 

• نثری روان و شاعرانه: حسن‌لی که خود شاعر نیز هست، با زبانی ساده اما ادبی، خاطرات را به گونه‌ای روایت می‌کند که خواننده درگیر حس و حال هر داستان می‌شود. 
  
• ترکیب واقعیت و تخیل: برخی بخش‌های کتاب، به ویژه روایت‌هایی از دوران پیش از تولد نویسنده، با نگاه دانای کل روایت شده‌اند که نشان از تلفیق خاطره‌نویسی با ادبیات داستانی دارد. 
  
• توجه به جزئیات و تصویرسازی قوی: توصیف‌های دقیق از مناظر، صداها، بوها و احساسات، باعث شده که کتاب بیش از یک خاطره‌نویسی ساده، به یک اثر هنری و داستانی جذاب تبدیل شود.

نقد و بررسی کتاب 

• ابوتراب خسروی: این کتاب نوعی خودزندگی‌نامه‌نوشت است که به‌جای خاطره‌نویسی صرف، از عناصر داستانی و روایت‌های جذاب بهره می‌برد. 
  
• امین فقیری: یکی از نقاط قوت کتاب، توجه عمیق به فرهنگ عامه و باورهای بومی است که آن را از دیگر خاطره‌نوشته‌ها متمایز می‌کند. 
  
• محمد کشاورز: این کتاب بین داستان‌نویسی و خاطره‌نویسی قرار دارد و به‌خوبی از تخیل برای بازآفرینی لحظات گذشته بهره می‌برد.  
  
• سعید حسام‌پور: کتاب نشان‌دهنده‌ی سه ویژگی آفرینشگری، پرورش‌دهندگی و گسترانندگی در شخصیت حسن‌لی است که در زندگی حرفه‌ای او نیز منعکس شده است.

این کتاب مناسب چه کسانی است؟ 

سخن پایانی 

کتاب «هر چه یادا یاد» اثری است که مرزهای خاطره‌نویسی را پشت سر گذاشته و با روایتی شاعرانه، مستند و گاه داستانی، مخاطب را به سفری از دل روستاهای فارس تا صحنه‌های فرهنگی و اجتماعی جهان می‌برد. کاووس حسن‌لی با تسلط بر ادبیات و درکی عمیق از فرهنگ عامه، توانسته است تجربه‌های زیسته خود را نه‌تنها به عنوان روایت‌های شخصی، بلکه به عنوان بخشی از حافظه جمعی ارائه دهد. 

این اثر، فراتر از یک زندگی‌نامه، بازتابی از سنت‌ها، آداب، چالش‌ها و آرزوهای مردمانی است که نویسنده در طول زندگی خود با آن‌ها زیسته است. نثر روان، توصیف‌های زنده و ترکیب استادانه واقعیت و تخیل، خواننده را به دل ماجراها می‌کشاند و او را شریک تجربیات نویسنده می‌کند. 

«هر چه یادا یاد» نه‌تنها به‌عنوان سندی ارزشمند از تاریخ شفاهی و فرهنگ عامه، بلکه به عنوان اثری ادبی که ژانر جستار روایی را در ادبیات فارسی غنا بخشیده، شایسته توجه و مطالعه است. کتاب حاضر، یادآور این حقیقت است که داستان زندگی هر فرد، اگر به‌درستی روایت شود، می‌تواند پلی باشد میان گذشته و آینده، فرد و جامعه، و تجربه‌های شخصی و هویت جمعی.