جلد هفتم اين مجموعه به بررسي و تحليل نمايش‌هاي عاميانه مي‌پردازد و در سه بخش تدوين شده است. در بخش اول نمايشنامه‌هاي عاميانه، در بخش دوم نمايش در کوچه و در بخش سوم نمايشنامه‌هاي زنانه گنجانده شده است. روش بررسي در اين کتاب به گونه‌اي است که ابتدا توضيح کوتاهي درباره منشأ پيدايش و چگونگي هر نوع نمايشنامه در هر بخش از کتاب داده مي‌شود و سپس براي فهم بيشتر چند نمايشنامه به عنوان نمونه آورده مي‌شود. نمايش‌هاي عاميانه گونه‌اي ديگر از نمايش‌هاي ايراني هستند که مانند ديگر گونه‌هاي اين نمايش‌ها در ميان لا‌يه‌هاي تاريخ مدفون شده‌اند و ديگر نام و نشاني از آنها باقي نمانده است. صادق عاشورپور نويسنده اين مجموعه در آخرين برگ دفتر پژوهشش، خواسته تا با بازخواني و روايت آنچه که بر نمايش‌هاي عاميانه گذشته، موجوديت اين نمايش‌ها را اثبات کند؛ نمايش‌هايي که ماهيت وجودي‌شان اجراي عمومي و همگاني داشته و در همه سطوح اجتماعي، از مردم کوچه و بازار گرفته تا اشراف و دربار، مطرح بوده‌اند. عاشورپور در مجلد هفتم کتابش با بررسي و ذکر نمونه‌هايي از 54 نمايشنامه از جمله: شاه و وزير، شاطربازي، ماليات، دو درودگر و يک محله، دروغ‌سنج، مکر زنان، خواستگار، خاله خاله جون و عشق پيري اين نکته را به مخاطب يادآوري مي‌کند که نمايش‌هاي عاميانه را بايد فرزند تعزيه و تخته‌حوضي دانست. دو نمايشي که بازيگرانش گزارشگراني هستند در کنار تماشاگران شاهد و ناظر بر ماجرا، اما بي‌طرف؛ چرا که ايفاگر نقش شمر، ايفاگر نقش حسين بن علي را به شهادت مي‌رساند؛ هم شمر، هم حسين و هم تماشاگران هر سه براي حسين بن علي (ع) اشک مي‌ريزند. يا در نمايش‌هاي تخته‌حوضي، به گونه‌اي ديگر شکستن بعد چهارم براي بازيگران و بازگشت از زمان و مکان ديروزين نمايش، به زمان حال و حتي انتقاد از مسايل روز خود قابل توجه است، يعني همان چيزي که در نمايش‌هاي عاميانه نيز به عنوان اصل پذيرفته شده و مورد توجه قرار گرفته است. نويسنده با آوردن متون نمايشنامه‌هاي عاميانه در کتابش، دريچه‌اي متفاوت را در نمايش‌هاي ايراني مي‌گشايد. او از نمايش‌هاي غالبا شادي صحبت به ميان مي‌آورد که در لايه‌هايش هنرمند لب به اعتراض مي‌گشود و با زبان طنز و سخره اشاره به جامعه‌اي مي‌کند که آن‌طور که بايد باشد، نيست. نمايش‌هايي که امروز به زعم پيشرفت تئاتر کشور، در شهر و روستا ديگر نمونه‌هاي آن يافت نمي‌شود. به هر تقدير، ناگفته نماند که عاشور پور با 25 سال تلاش مدام و با ارايه اين مجوعه هفت جلدي، نمايش‌هاي ايراني را به حافظه تاريخي سپرد.
شاید بپسندید
از این نویسنده
