دیوان حافظ (غنی)

هر کس که با ديوان بزرگترين غزل سراي ايران خواجه شمس الدين محمد حافظ شيرازي کما بيش انسي داشته و بيشتر از حد اقبال عامه بديوان مزبور توجهي مي نموده و در فهم اشعار و او بعادت بيشتر مردم بمسامحه و تقريب قانع نميشده و چنين کسي لابد گاهگاه براي حل بعضي مواضع مشکوکه پاره اشعار و مقايسه آنها با نسخه ديگر مجبور ميشده که بنسخ مختلفه ديوان از خطي و چاپي و قديم و جديد مراجعن کند و بهمان يک نسخه چاپي که در اغلب خانهاي ايران حتما يکي از آنها يافت ميشود اکتفا نمايد و در آنصورت لابد ملاحظه کرده است که در دنيا هيچ دو نسخه از ديوان حافظ با يکديگر مطابقت ندارند نه در متن اشعار يعني در سوق عبارات و جمل و کلمات و نه در عده غزليات يا ابيات هر غزلي و بعباره اخري نه در کميت اشعار و نه در کيفيت آنهاو اين اختلاف نسخ در مورد ديوان خواجه بخصوص في الواقع بحدي است که شخص متتبمع را که غرض او فقط مطالعه و تمتع از اشعار خد خواجه باشد نه اشعار الحاقي ديگران که بتدريج عده زيادي از آنها در ديوان خواجه داخل شده يا اشعاري که گرچه در اصل از خود خواجه بوده ولي بعدها بمرور ايام در نتيجه تصرفان بي حد و شمار نساخ از صورت اصلي تغيير يافته و دگرگون شده بکلي عاجز و متحير و سرگردان ميکند