تجربه مدرنیته

کتاب تجربهٔ مدرنیته از سایت گودریدز امتیاز 4.3 از 5 را دریافت کرده است.

کتاب تجربهٔ مدرنیته از سایت آمازون امتیاز 4.5 از 5 را دریافت کرده است.

تجربه‌ٔ مدرنیته (هر آنچه استوار است دود می‌شود و به هوا می‌رود) اثر معروف و شناخته‌شدهٔ مارشال برمن فیلسوف آمریکایی است که بین سال‌های 1971 تا 1981 نوشت و در سال 1982 در نیویورک منتشر شد. بسیاری این کتاب را یک مانیفست می‌دانند، اثری که حاصل بیش از یک دهه تعمق این فیلسوف آمریکایی است. مارشال برمن در این کتاب به بررسی مدرنیزاسیون اجتماعی و اقتصادی و رابطهٔ متضاد آن با مدرنیسم می‌پردازد. عنوان کتاب از اثر سترگ مارکس با عنوان مانیفیست کمونیست به ترجمهٔ ساموئل مور که در سال 1888 منتشر شد، وام گرفته است.

کتاب تجربهٔ مدرنیته کتابی با دامنه‌ای وسیع است و در بسیاری از زمینه‌ها از جمله طراحی شهری سهم قابل‌توجهی داشته است. نویسنده در این کتاب به‌طور کامل و جامع توضیح می‌دهد که مدرنیته چیست و خودش چه احساسی نسبت به مدرنیته دارد.

«در طول حیات فرهنگ مدرن، چهرهٔ فاوست همواره یکی از قهرمانان فرهنگی آن بوده است. در چهار قرنی که از زمان نگارش فاوست‌نامه در 1587 به قلم یوهان اسپیس و تاریخچهٔ تراژیک دکتر فاستوس (1588) اثر کریستوفر مارلو، می‌گذرد، این داستان بی‌وقفه بازگویی شده است، به همه‌ٔ زبانهای مدرن، در قالب همهٔ رسانه‌های شناخته شده از اپرا گرفته تا خیمه‌شب‌بازی و کتابهای کمیک، و در همهٔ صور ادبی از شعر غنایی گرفته تا تراژدی کلامی ـ فلسفی و مضحکهٔ روحوضی. همهٔ هنرمندان مدرن در سراسر جهان، از هر سبک و سیاق، در برابر وسوسهٔ آن تسلیم شده‌اند. اگرچه چهرهٔ فاوست به صور متعددی ظاهر شده است، ولی او عملاً همواره «جوانکی موبلند» - یعنی روشنفکری سازش‌ناپذیر، و شخصیتی حاشیه‌ای و مشکوک ـ بوده است. در تمامی روایتهای مختلفِ این داستان نیز تراژدی یا کمدی هنگامی رخ می‌دهد که فاوست «کنترل» انرژیهای ذهن خویش را «از دست می‌دهد»، انرژیهایی که از آن پس حیات پویا و شدیداً انفجاری خاص خود را پی می‌گیرند. حدوداً چهارصد سال پس از ظهور خویش بر صحنه، چهره‌ٔ فاوست هنوز هم برای تخیل مدرن مهم و جذاب است.»

«روایت گوته از فاوست به لحاظ غنا و عمق چشم‌انداز تاریخی، تخیل اخلاقی، هوش سیاسی و بصیرت و حساسیت روان‌شناختی‌اش، همهٔ روایات دیگر را پشت سر می‌گذارد. فاوست گوته در خودآگاهی مدرن که در حال ظهور است ابعاد جدیدی را می‌گشاید که اسطورهٔ فاوست همواره آنها را کاویده است. عظمتِ نابِ این اثر، نه فقط به لحاظ گستره و جاه‌طلبی بلکه از نظر اصالتِ بینش یا خیال، پوشکین را واداشت تا آن را «جزیره‌ای از زندگی مدرن» بنامد. گوته کار روی مضمون فاوست را حدود سال 1770، یعنی در بیست و یک‌سالگی، آغاز کرد و آن را به صورتی گسسته و غیرمستمر تا شصت سال بعد ادامه داد. او خود تا سال 1831، یعنی یک سال قبل از مرگش در هشتاد و سه سالگی، این اثر را ناتمام می‌دانست، و فقط پس از مرگ گوته بود که فاوست به صورت کامل منتشر شد. بدین ترتیب، این اثر همزمان با تحول یکی از متلاطم‌ترین و انقلابی‌ترین ادوار تاریخ جهان نوشته شد و بخش وسیعی از قدرت آن از همین تاریخ سرچشمه می‌گیرد: قهرمان گوته و شخصیتهای اطراف او، با شور و اشتیاقی درونی، بسیاری از درامها و زخمهای تاریخ جهانی را تجربه می‌کنند که گوته و معاصرانش شاهد وقوع آنها بودند؛ کل حرکت درونی اثر، حرکت وسیعتر جامعهٔ غربی را به نمایش می‌گذارد.»

«یکی از اصلی‌ترین و ثمربخش‌ترین ایده‌های نهفته در فاوست گوته، ایدهٔ قرابت و نزدیکی موجود میان آرمان فرهنگی رشد و تحول نفس و جنبش اجتماعی و واقعی حرکت به سوی رشد و توسعهٔ اقتصادی است. به اعتقاد گوته این دو وجه توسعه و رشد باید وحدت یافته و در هم ادغام شوند، تا از این طریق تحقق هر یک از این دو وعده، که در حکم نمونه‌ها و الگوهای ازلی وعده‌های زندگی مدرن‌اند، ممکن شود. همان‌طور که فاوست و ما درخواهیم یافت، برای انسان مدرن یگانه راه دگرگون ساختن خویشتن، ایجاد دگرگونی ریشه‌ای در کل جهانِ فیزیکی، اجتماعی و اخلاقی‌ای است که در آن زندگی می‌کند. قهرمان گوته به یمن رها ساختن انرژیهای سترگ و سرکوب‌شدهٔ انسانی به مقام قهرمانی می‌رسد، و این رهایی، گذشته از خود فاوست، هر چیزی را که او لمس می‌کند و نهایتاً کل جامعهٔ اطراف او را شامل می‌شود. ولی از قضا، تحولاتی که به دست او آغاز می‌شوند ـ تحولات فکری، اخلاقی، اقتصادی و اجتماعی ـ به لحاظ انسانی بهای سنگینی را طلب می‌کنند. معنای رابطهٔ فاوست با شیطان نیز همین است: توسعه و تحول قوای انسانی فقط به یاری نیروهایی ممکن است که مارکس آنها را «قدرتهای جهانِ زیرین» می‌نامد، همان نیروهای تاریک و ترسناکی که هر آینه ممکن است با قدرتی دهشتناک، که خارج از هرگونه کنترل بشری است، فوران کنند.»

انقلاب‌های سیاسی و اجتماعی قرن نوزدهم، اساس نوشته‌های محوری نویسندگانی همچون گوته، مارکس، داستایوفسکی و دیگران شد و ایجاد محیط‌های جدید برای جایگزینی محیط‌های قدیمی، همه را به‌سمت دنیایی مدرن پُر از تضادها و ابهامات سوق داد. بنابراین مارشال برمن در کتاب تجربهٔ مدرنیته به دنبال برخورد طبقات، تاریخ‌ها و فرهنگ‌ها رفت و چشم‌انداز دیگران در رابطه با یک ایده‌آلیسم اجتماعی و فلسفی رهایی‌بخش و یک ماده‌گرایی پیچیده و بوروکراتیک را می‌سنجد. برمن با تفسیر مجدد آثار کارل مارکس و بررسی دقیق تأثیر رابرت موزس بر زندگی شهری مدرن، پیشرفت تجربهٔ قرن بیستم را ترسیم می‌کند و در نهایت به این نتیجه می‌رسد که انطباق با جریان مستمر امکان‌پذیر است و امید ما برای دستیابی به یک جامعهٔ مدرن در آن نهفته است.

دو فصل اولِ کتاب تجربهٔ مدرنیته به مفهوم فلسفی مدرنیزاسیون اختصاص دارد. نویسنده در این بخش با تکیه بر فاوست گوته، توضیح می‌دهد که انسان چگونه با رویا و عشق، به یک توسعه‌دهنده تبدیل می‌شود و این دقیقاً همان اتفاقی است که برای فاوست افتاد. در فصل دوم نویسنده مدل فاوستی از مدرنیزاسیون را با نظریات مارکس ترکیب می‌کند. برمن نظریات مارکس را به تفصیل در این بخش توضیح می‌دهد تا مدل مدرنیزاسیون فردی فاوستی را به مسائل اجتماعی-فرهنگی پیوند دهد. او توضیح می‌دهد که چگونه طبق نظر مارکس، صنعتی‌سازی سیستم‌های ثابت ارزش‌ها، روابط بین مردم را از بین می‌برد و چگونه روابط جدید به‌سرعت کهنه می‌شوند. هر آنچه استوار است دود می‌شود و به هوا می‌رود، هر آنچه مقدس است بی‌حرمت می‌شود و انسان‌ها سرانجام قدرت را به دست می‌گیرند و وضعیت واقعی زندگی‌شان و روابط‌شان با همنوع‌هایشان را شکل می‌دهند. این بستری است که در آن شهرنشینی به سرعت پدید آمد. نویسنده در ادامهٔ کتاب به بررسی روابط بین محیط‌های ساخته‌شده و تجربیات، ادراک و رؤیاهای افراد پرداخته است و در فصل سوم بر پاریس قرن نوزدهم تمرکز می‌کند.

• یادداشت مترجم
• سپاسگزاری
• دیباچه
• مقدمه
۱. فاوِست گوته: تراژدی توسعه و رشد
• استحالهٔ اول: رؤیابین
• استحالهٔ دوم: عاشق
• استحالهٔ‌ سوم: توسعه‌گر
• مؤخره: عصر فاوستی و عصر شبه‌فاوستی
2. هر آنچه سخت و استوار است، دود می‌شود و به هوا می‌رود مارکس و مدرنیسم و مدرنیزاسیون
• خیال دود شدن و به هوا رفتن و دیالکتیک آن
• ۲. خودتخریبی ابداعی
• ۳. برهنگی و عریانی انسان بی‌خانه و کاشانه
• ۴. دگردیسی ارزش‌ها
• 5. از دست رفتن هالهٔ تقدّس
• نتیجه‌گیری: فرهنگ و تضادهای سرمایه‌داری
۳. بودلر: مدرنیسم در خیابان
• مدرنیسم پاستورال و ضد پاستورال
• قهرمانگری زندگی مدرن
• خانوادهٔ چشم‌ها
• گِل و لای خیابان
• قرن بیستم: هاله و بزرگراه

• مانیفیست کمونیست مقالهٔ سیاسی فیلسوفان آلمانی کارل مارکس و فردریک انگلیس است که آن را به درخواست اتحادیهٔ کمونیست‌ها نوشتند و تبدیل به یکی از تأثیرگذارترین اسناد سیاسی جهان شد. این کتاب حاوی نظریه‌های مارکسیستی مارکس و انگلس در مورد ماهیت جامعه و سیاست است.

• هجدهم برومر لوئی بناپارت یکی از شاهکارهای اندیشهٔ تئوریک و بزرگ‌ترین آثار کارل مارکس فیلسوف قرن نوزدهم است. کارل مارکس در این کتاب به کودتای سال 1851 فرانسه پرداخت و تمام مقاله‌های این کتاب را با تأثیر از حوادث آن دوران نوشت. طی این کودتا لویی ناپلئون بناپارت، برادرزادهٔ ناپلئون بناپارت قدرت دیکتاتوری را به دست گرفت.