دوره آثار افلاطون (4جلدی)

---

افلاطون احتمالاً 427 سال پیش از میلاد مسیح در آتن به دنیا آمد. نام اصلی او آریستوکلس و فیلسوف مشهور و بزرگ اهل یونان بود. افلاطون در کنار استادش سقراط و شاگردش ارسطو، سه فیلسوف بزرگ یونان هستند که مسائل فلسفی و اخلاقی را پایه‌گذاری کردند. در این دورۀ چهار جلدی 42 رساله و چندین قطعه شعر از افلاطون به چاپ رسیده است و همچنین تغییراتی در تلفظ نام رساله‌ها به یونانی به وجود آمده است و برخی اصطلاحات نیز تغییر داده شده است. 

---

آثار افلاطون معمولاً به صورت مناظره (گفت‌وگو یا دیالوگ) است برای همین برخی آثارش بار دراماتیک و وجه نمایشی دارد. مثلاً مهم‌ترین کتابی که از افلاطون بر جای مانده جمهور است، گفت‌وگوهای سقراط با افراد دیگری که نام دقیق تمامی افراد در آن آورده شده و موضوع گفت‌وگوها پیرامون مسائل مختلفی مثل مرگ، عدالت، تقلید و غیره است. جلد اول تا سوم این دورۀ آثار مربوط به ترجمۀ رسائل افلاطون است و در مابقی جلد سوم 13 نامه از افلاطون و دیگر کتبش منتشر شده است. در جلد آخر قطعات و اشعار و نوشته‌های افلاطون اعم از تعاریف و قوانین منتشر شده است. از دیگر رساله‌های مهم منتشر شده در این کتاب می‌توان به فایدروس، فیلبوس و ایون اشاره کرد.

یکی از رساله‌های کتاب دورۀ آثار افلاطون، فایدروس (یا دربارۀ زیبایی) است. این رساله گفت‌وگوی فلسفی افلاطون فیلسوف یونانی که مانند فایدون، مهمانی و جمهوری به آن دسته از گفت‌وگوهای افلاطونی تعلق دارد که اساس فلسفۀ استاد در آن‌ها خلاصه شده است. گفت‌وگوکنندگان این اثر، سقراط و فایدروس هستند. این گفت‌وگو از نظر صوری به دو بخش تقسیم می‌شود؛ نخستین بخش از زیبایی و عشق و دومین بخش از دیالکتیک و سخنوری بحث می‌کند. بعضی‌ها به آسانی به‌فقدان پیوند میان آن دو بخش اشاره کرده‌اند اما در واقع، این اثر، با توجه به آمیختگی موضوعات دو بخش و تداوم کامل در آهنگ کلمات و فضایی که گفت‌وگو در آن جریان پیدا می‌کند، حتی از دیدگاه هنری یکی از کامل‌ترین گفت‌وگوهای فیلسوف یونانی است.

رسالۀ دیگر در کتاب دورۀ آثار افلاطون، فیلبوس‌ (یا دربارۀ لذت)‌ است. این رساله محاورۀ فلسفی افلاطون است که به آخرین بخش از آثار او تعلق دارد. افلاطون، در این رساله، به طور عمده به بحث دربارۀ خیر اعلی می‌پردازد. اما، در این رساله می‌توان اشارات مهمی به مشکلات طرح مُثُل به عنوان کلیساهایی متفَن متعالی از موجودات جزئی، که این کلیت‌ها مربوط به آن‌هاست، پیدا کرد، کلیت‌هایی که یادآور پارمنیدس است، و همچنین می‌توان طرح مقدماتی نظریۀ جهان‌شناختی بسط‌داده شده در تیمائوس را در آن یافت. شخصیت‌های محاوره عبارت‌اند از سقراط، فیلبوس و پروتارخوس. اما، از همان آغاز محاوره، با بحثی ناتمام شروع می‌شود، فیلبوس، که خسته است، از دوست خود پروتارخوس می‌خواهد تا از نظریۀ او دفاع کند. به عقیدۀ فیلبوس، خیر یا لذت یکی است؛ در حالی‌که در نظر سقراط، خیر با خرد بیگانه است.

رسالۀ دیگری که در کتاب دورۀ آثار افلاطون آن را می‌خوانید، رسالۀ ایون است. این رساله محاورۀ افلاطون، که متعلق به گروه محاورات مرسوم به محاورات نخستین افلاطون است و در آن افلاطون به بسط نظریۀ استاد خود می‌پردازد، و با این حال تغییرات اندکی در آن می‌دهد تا با آرای خودش مطابقت داشته باشد. این اثر اندیشه‌های افلاطون را دربارۀ شعر تشریح می‌کند. به عقیدۀ افلاطون شعر چیزی بی‌قوام و سبک است و بنابراین نمی‌توان آن را خردمندی دانست. وانگهی شاعر وقتی شعر می‌سراید که دستخوش الهام باشد و توانایی ضبط خویشتن را از دست بدهد. سقراط از ایون، که مشهورترین شعرخوان و بهترین مفسر اشعار هومر است، پرسش‌هایی می‌کند و او زیر فشار این پرسش‌ها ناگزیر اذعان می‌کند که چیزی از آنچه می‌خواند نمی‌فهمد و تازه‌کارترین ماهی‌گیر دربارۀ ماهی بسیار بیش از او چیز می‌داند و با این‌ همه، ایون از هومر زیباترین شعرهایی را که تاکنون سروده شده است از برمی‌خواند. 

• آپولوژی
• کریتون
• پروتاگوراس
• لیزیس (دوستی)
• لاخس (شجاعت)
• خارمیدس (خویشتن‌داری)
• اوتیفرون (دینداری)
• گرگیاس (فن سخنوری)
• منون (فضیلت-قابلیت) 
• مهمانی (عشق)
• فایدون (جاودانی روح) 

بخشی از رسالهٔ کریتون:
«کریتون: نگرانی تو بی‌جاست. کسانی که ترا از شهر بیرون خواهند برد مزد گراف نمی‌خواهند. فتنه‌گران را هم چنانکه می‌دانی با مبلغی ناچیز می‌توان آرام کرد. دارائی من در اختیار تست و گمان می‌کنم کافی باشد. اگر در اندیشۀ من هستی و نمی‌خواهی هر چه من دارم صرف این کار شود، دیگر دوستانت که از شهرهای بیگانه آمده‌اند برای پرداخت این مبلغ آماده‌اند. یکی از آنان که سیمیاس تبی است نقدینۀ کافی برای این منظور آورده است. کبس و دیگران نیز از مال دریغ ندارند. پس نه از این نظر جای نگرانی است و نه از آن حیث که در دادگاه گفتی که اگر به این شهر پشت کنی نخواهی دانست به کجا بروی و چه کار در پیش گیری. زیرا به هر شهر که روی آوری مردمان به استقبال تو خواهند شتافت و اگر به تسالی بروی من در آنجا دوستان فراوان دارم که مقدم ترا گرامی خواهند داشت و تو از هر آسیبی در امان خواهی بود.»

بخشی از رسالهٔ ایون:
«سقراط: ایون گرامی، من همواره به حال شما راویان رشک می‌برم چه از یک‌سو ظاهری آراسته دارید و بهترین جامه‌ها را می‌پوشید و از سوی دیگر مجبورید با سخنوران نامی، خصوصاً هومر که شاعری ملکوتی است سروکار داشته باشید و نه تنها اشعار او را از بر کنید بلکه به کنه اندیشه‌هایش پی ببرید چه اگر کسی معنی سخن شاعر را نفهمد مفسر اشعار او نمی‌تواند بود و وظیفۀ راوی این است که اندیشه‌های شاعر و نکته‌هائی را که در اشعار او نهفته است تفسیر کند و بدیهی است که اگر راوی خود نتواند آن معنای را دریابد از ادای وظیفۀ خویش ناتوان خواهد ماند. از این رو، چنانکه گفتم، همواره به‌حال شما غبطه می‌خورم. 
ایون: حق داری سقراط، و همین نکته که گفتی سبب شده است که در راه هنر خود رنج فراوان ببرم. ولی در مقابل، گمان می‌کنم امروز در تفسیر اشعار هومر از همۀ راویان برترم چنانکه مترودوروس اهل لامپساکوس و ستزیمبروتوس اهل تاسوس و گلاوکن و دیگر راویانی که تاکنون آمده و رفته‌اند نتوانسته‌اند آن‌همه اندیشه‌ها و معانی بلندی را که من در اشعار هوم می‌یابم و بیان می‌کنم، به زبان آورند.»

بخشی از رسالهٔ فایدروس:
«سقراط: فایدروس گرامی، اگر فایدروس را نشناسم خود را نمی‌شناسم. نیک می‌دانم که فایدروس به‌یک بار شنیدن خطابه قناعت نکرده بلکه چندین بار از لیزیاس خواسته است که آن را تکرار کند و لیزیاس نیز با رغبت تمام خواهش وی را برآورده است. ولی فایدروس بدین نیز راضی نشده بلکه نوشته را از لیزیاس گرفته و جمله‌هائی را که بیشتر می‌پسندید چندین بار از روی آن خوانده و از بر کرده است و همۀ وقت خود را از بامداد تا نیمروز بدین کار گذرانده و سرانجام چون از نشستن به‌ستوه آمده است برخاسته و راه صحرا در پیش گرفته است بدین قصد که در حال راه‌پیمائی آن جمله‌ها را پیش خود تکرار کند تا هیچ نکته‌ای را از یاد نبرد. در میان راه با کسی روبرو شده است که عاشق دیوانۀ آن‌گونه خطابه‌هاست و از یافتن چنین همدردی شادمان گردیده و بر آن شده است که او را با خود همراه سازد. ولی همینکه عاشق خطابه از او تقاضا می‌کند که خطابه‌ای را که شنیده است از بر بخواند فایدروس ناز می‌کند و چنان می‌نماید که میل خواندن ندارد و حال آنکه پس از دمی چند گرچه همراهش مایل به شنیدن نباشد آن را از آغاز تا پایان بر او خواهد خواند و همراه خود را به زور مجبور خواهد ساخت که همۀ آن را بشوند.»

کتاب دورۀ آثار افلاطون تمام رساله‌های این فیلسوف بزرگ است و خواندن آن را به همۀ علاقه‌مندان به آثار افلاطون توصیه می‌کنیم.

نشر خوارزمی دورۀ آثار افلاطون (4 جلدی) را با ترجمۀ محمد حسن لطفی منتشر کرده است.

از خصوصیات خوب ترجمۀ این کتاب می‌توان به اضافه کردن نکته‌های اضافی هر متن و رساله در حاشیۀ کتاب برای درک بهتر متن اشاره کرد. همچنین مترجم در جلد چهارم در یادداشت‌هایی نکاتی ارزنده و کلیدی راجع به دلیل ترجمۀ مفهومی یا کلمه به کلمه یا اصطلاحات نوشته است تا کتاب شیوا و روان ارائه شود.

- خاطرات سقراطی اثر کسنوفون فیلسوف، مورخ و سرباز یونانی بود که در سال 430 قبل از میلاد در آتن به دنیا آمد. او شاگرد سقراط بود. کتاب خاطرات سقراطی از دو بخش تشکیل شده است. نویسنده در بخش اول کتاب با عنوان دفاع از سقراط، از این فیلسوف بزرگ در برابر ادعاهای مدعیان دفاع کرده است و در بخش دوم گزارش‌هایی از رفتار سقراط با دوستان و اطرافیان خود نوشته است.

- پایدیا اثر ورنر یگر است. این کتاب کلاسیک سه جلدی در سال 1939 منتشر شد. نویسنده در این کتاب به شکل دادن شخصیت یونانی از طریق تمدن، سنت، ادبیات و فلسفه پرداخته است که اساس ارزیابی او از فرهنگ هلنی است.