فرهنگ اصطلاحات و مکتب‌های سیاسی

---

کتاب فرهنگ اصطلاحات و مکتب‌های سیاسی گردآوری، تدوین و ترجمه پرویز بابایی است. این کتاب یک دایره‌المعارف جامع و کامل، برای یادگیری اصطلاحات، لغات و مکتب‌های سیاسی است.

---

کتاب فرهنگ اصطلاحات و مکتب‌های سیاسی ویژگی‌هایی دارد که شاید در آثار مشابه کمتر یافت شود. در این فرهنگ افزون بر تببین اصطلاحات، نهادها و مکتب‌های سیاسی، تلاش بر این بوده که آگاهی‌های لازمی نیز دربارۀ فیلسوفان و نظریه‌پردازان علوم سیاسی و سیاستمداران در اختیار علاقه‌مندان قرار بگیرد. الگوی پرویز بابایی در گزینش عناوین و مدخل‌ها عمدتاً «فرهنگ علوم سیاسی آکسفورد» بوده است که در حال حاضر یکی از مراجع مهم برای اهل فن است. نویسنده سعی کرده است به‌روزترین اطلاعات را تا زمان انتشار در این فرهنگ بگنجاند.

کتاب فرهنگ اصطلاحات و مکتب‌های سیاسی بر اساس فرهنگ آکسفورد تدوین و گردآوری شده است. نویسنده برای درج و وارد کردن نام اشخاص در این فرهنگ مانند آکسفورد دو روش را مد نظر قرار داده است. ابتدا این‌که شخصیت قابل بحث تا پایان سدۀ بیستم درگذشته باشد و دوم این‌که به‌جز شغل یا مقامی که در دوران حیات سیاسی و علمی خویش داشته، تلاش و کوششی نیز در راه ارائۀ نظریات سیاسی یا آرای فلسفی خویش به انجام رسانده باشد.

مثلاً اگر نامی از «توماس جفرسون» و یا «آبراهام لینکلن» در میان بوده به دلیل فعالیت‌های خارج از حیطۀ شغلی و مقام سیاسی آنان بوده است. جفرسون در نوشتن اعلامیۀ استقلال نقش چشمگیری داشته است و لینکلن بدون دیدگاه‌های سیاسی و تأثیرگذاری جفرسون در الغای بردگی سیاهان نمی‌توانست در این زمینه به پیشرفتی برسد. بنابراین بدین صورت نیست که این شخصیت بالاتر از جرج واشنگتن یا وینستون چرچیل بوده‌اند که نام آن‌ها در این فرهنگ ذکر نشده است. ذکر این نکته نیز مهم است که پرویز بابایی بیشتر اصطلاحاتی را در این فرهنگ ذکر کرده است که فارسی‌زبانان به آن‌ها نیاز دارند.

«ابژکتیویسم (عینی‌گرایی): نگرشی است مبنی بر گونه‌یی «بیطرفی» در علم و در تحلیل‌های سیاسی و اجتماعی، بدین معنا که شناخت علمی باید در سرحد خود داده‌ها (فاکت‌ها) یا اشیاء و آنچه عینیت دارد متوقف گردد و نباید به ارزیابی انتقادی آن یا داوری درباره آنها پرداخت. بدین‌گونه ابژکتیویسم مرزهای خرد انسانی را محدود می‌کند و طرح مسائل اجتماعی و نتایج ناشی از جهان‌بینی پژوهشگر را غیرعلمی یا ذهنی (سویژکتیو) می‌نامد. در واقع ابژکتیویسم و سوبژکتیویسم دو روی یک سکه‌اند و به‌رغم تفاوت ظاهری پیوندی تنگاتنگ دارند. ابژکتیویسم یا عینی‌گرایی را نباید با داوری عینی (ابژکتیو) مشتبه ساخت. داوری عینی به معنای آن است که هنگام بررسی و نتیجه‌گیری، پیشداوری‌ها و آرزوهای خود را به‌حساب نیاورده و فقط به واقعیت موجود و داده‌های عینی به‌طور همه‌جانبه و تمامیت آن توجه داشت. ولی ابژکتیویسم، به بهانۀ عینیت با مطلق کردن آن هرگونه برخورد طبقاتی و عقیدتی را نفی می‌کند و هرگونه نتیجه‌گیری ناشی از جهان‌بینی پژوهشگر را در بررسی‌ها منکر می‌گردد.» 

«ابن خلدون، عبدالرحمن ابوزیدبن محمد (1406-1332): مورخ، جامعه‌شناس و فیلسوف که در تونس زاده شد و در قاهره بدرود حیات گفت. اجداد وی اندکی پس از فتح اندلس به آن سرزمین آمده و در آنجا اقامت گزیده بودند؛ سپس از آنجا به تونس رحل اقامت افکندند. پدرش از کودکی او را به تحصیل علم واداشت. قرآن را حفظ شد و به فراگرفتن حدیث و فقه و نحو پرداخت. او بسیاری از کتاب‌های ادب و شعر را آموخت و آنگاه به علوم منطق و فلسفه رغبت جست. در 18 سالگی بود که طاعون بر آن دیار مستولی گشت و بسیاری از مردم از جمله پدر و مادر او را هلاک کرد و ناچار به ترک تونس شد. ابن خلدون در سال 1376 م. در 42 سالگی خارج از تونس در قلعه‌یی که در آن گوشۀ عزلت گرفته بود به تألیف تاریخ بزرگ خود مشغول شد و بعد از چهار سال که در خلوت به تفکر و نوشتن سپری ساخت عزم تونس کرد و با اجازه سلطان آن کشور در سال 1378 م. به آن دیار وارد شد. پادشاه و مردم تونس مقدمش را گرامی داشتند. وی همچنین به تألیف کتاب تاریخ خود اشتغال داشت تا در اوایل سال 1382 م. آن را به پایان برد.»

«آپارتاید: این واژه‌یی افریقایی، به معنای جدا نگهداشتن و یکی از شکل‌های وحشیانۀ تبعیض نژادی است. در اصل این سیاست تبعیض نژادی در کوشر جمهوری افریقای جنوبی از سوی اقلیت سفیدپوست اروپایی علیه اکثریت سیاه‌پوست بومی و هندیان آن کشور اعمال می‌گشت. آپارتاید یعنی مجبور کردن نژادهای غیرسفید به اقامت در محلات و استان‌های خاص، محروم کردن آنان از تمامی حقوق سیاسی و امکان تحصیل و پیشرفت. آپارتاید بر اثر مبارزه و مقاومت مردم به رهبری نلسون ماندلا و با پشتیبانی دولت‌های سوسیالیستی و دموکرات و سایر دول آسیایی و افریقایی رسماً غیرقانونی شناخته شد و سرانجام در 30 ژوئن 1991 پایان نظام آپارتاید به طور رسمی اعلام گشت. به‌دنبال این تحولات نلسون ماندلا رهبر حزب کنگرۀ ملی افریقا که سال‌ها در زندان و در تبعید می‌گذراند به ریاست جنبش هوادار مذاکره با دولت افریقای جنوبی برگزیده شد.»

کتاب فرهنگ اصطلاحات و مکتب‌های سیاسی بسیار مناسب پژوهشگران و متخصصان، دانشجویان و علاقه‌مندان به علوم سیاسی است.

نشر نگاه کتاب فرهنگ اصطلاحات و مکتب‌های سیاسی از پرویز بابایی را منتشر کرده است.

پرویز بابایی در کتاب فرهنگ اصطلاحات و مکتب‌های سیاسی بسیاری از واژگان علم سیاست را جمع‌آوری کرده است و در نهایت آن‌ها را به شکلی ساده و روان توضیح داده است. کتاب فرهنگ اصطلاحات و مکتب‌های سیاسی هم مرجعی برای واژگان سیاسی محسوب می‌شود و هم می‌توان از آن برای افزودن بر دانش سیاسی بهره برد. 

- فرهنگ خاص علوم سیاسی اثر حسن علیزاده، دانش‌نامه‌ای دربرگیرندۀ کلیۀ اصطلاحاتی است که به «ایسم» ختم می‌شوند. مقدمه‌ای از صادق زیباکلام نیز در این کتاب به چاپ رسیده است. نویسنده در این کتاب به مقایسۀ تفاوت‌ها، شباهت‌ها و تأثیرات این «ایسم‌ها» بر یکدیگر نیز پرداخته است.