سالهای ابری (2جلدی)

معرفی کتاب سالهای ابری (2جلدی) اثر علی‌اشرف درویشیان

امتیاز در گودریدز:  ☆ ☆ ☆ ☆ ☆

کتاب سالهای ابری از سایت گودریدز امتیاز 4.2 از 5 را دریافت کرده است.

جوایزی که کتاب سالهای ابری از آن خود کرده است:

• برندۀ هشتمین دورۀ جایزۀ ادبی مهرگان در سال 1386

معرفی رمان سالهای ابری:

کتاب سال‌های ابری رمانی از علی‌اشرف درویشیان نویسندۀ معاصر ایران است. این کتاب در سبک رئالیسم اجتماعی نوشته شده اما درونمایه‌ای سیاسی دارد و اولین بار در سال 1370 و در چهار جلد منتشر شد. این کتاب اتوبیوگرافی نویسنده نیز محسوب می‌شود و داستان کتاب بین سال‌های 1320 تا 1357 در کرمانشاه، گیلانغرب و تهران می‌گذرد. سیزدهمین چاپ این اثر در سال 1399 منتشر شد و این رمان بارها موضوع پژوهش‌های دانشگاهی بوده است.

واکنش‌های جهانی به رمان سالهای ابری:

• رمان سالهای ابری یکی از آثار کلاسیک مدرن فارسی محسوب می‌شود و بارها مورد توجۀ منتقدان ژورنالیستی و دانشگاهی قرار گرفته است.

«در این زندگی‌نامه واقعی خودنوشته با افراد مختلفی از جامعه آشنا می‌شویم که هرکدام نمادی از آدم‌های واقعی سال‌های نه چندان دور تاریخ کشورمان هستند. این اثر، درونمایه‌ای سیاسی دارد و در عین حال رمانی اجتماعی است.» -مجلۀ ادبیات داستانی

«سالهای ابری زندگی‌نامه خودنوشت نویسنده است؛ امّا با متن‌های پیش از خود، پیوند دارد. علی‌اشرف درویشیان در نگارش رمان سالهای ابری از اثرگذاری برجسته رمان پابرهنه‌ها اثر زاهاریا استانکو به دور نمانده ‌است. رمان سالهای ابری نیز مانند رمان پابرهنه‌ها به طبقات فرودست جامعه پرداخته ‌است.» -پژوهش بینامتنیست

«مهمترین عناصر سبکی زبانی سالهای ابری در سطح واژگان، استفاده از لغت‌های بومی‌کرمانشاهی و در سطح نحوی، کاربرد جمله‌های کوتاه و بسامد بالای فرایند مادّی افعال است. این ویژگی‌ها مبیّن توصیف دقیق حادثه‌ها در صحنه‌های داستان است. نویسنده از کنایات، ضرب‌المثل‌ها و تشبیهات زیبا، به ویژه جاندار پنداری، بیش از سایر عناصر خیال‌انگیز و ادبی بهره برده ‌است.» -نعمت‌الله ایران‌زاده

«سالهای ابری اثر علی‌اشرف درویشیان از سویی، تا حدودی دارای ویژگی‌های نوع رمان است و بیشتر در فرم اثر نمود یافته ‌است و از سوی دیگر، از شاخصه‌های نوع اتوبیوگرافی بی بهره نمانده ‌است که آن هم بیشتر در محتوای اثر جلوه پیدا کرده ‌است. این مقاله بر آن است که اثر مذکور را نه به عنوان رمان، بلکه در قالب اتوبیوگرافی- رمان معرفی نماید.» -علی‌اکبر کچوکیان

چرا باید رمان سالهای ابری را بخوانیم؟

علی‌اشرف درویشیان در این رمان بی‌نظیر عشق، درد، فقر و مبارزۀ خود را نشان داده و گذشته و رنج مردم را روایت کرده است. بنابراین اگر به داستا‌ن‌‌های ایرانی علاقه دارید حتماً این رمان خواندنی را مطالعه نمایید.

جملات درخشانی از کتاب سالهای ابری:

«تا چانه زیر لحاف تپیده‌ام. بهار، زیر لحافم سریده و قلقلکم می‌دهد. دارم چرت می‌زنم. نه اینکه خواب باشم. خواب و بیدارم. بیرون از پنجره‌ای که تا کف اتاق می‌رسد، توی حصار، هوا تاریک است؛ مثل سرمه، چشم، چشم را نمی‌بیند. دود اسفند و کُندر سرتاسر اتاق را پوشانده و من از لابه‌لای پردۀ دود تقلّا می‌کنم که چهار چشمی همه چیز را ببینم. زن‌ها با شتاب به این طرف و آن طرف می‌دوند. لطیف، برادر کوچکم، کنار من خوابیده. بینی‌اش فِس‌فِس می‌کند. دندان‌هایش را به‌هم می‌ساید و چنان دندان قروچه‌ای در گوشم می‌پیچد که دلم به تا‌پ تاپ می‌افتد. درِ دو لنگۀ چوبی اتاق با جیر جیر، باز و بسته می‌شود. دود و تاریکی، بو و شلوغی همه جا را پر کرده و من خیلی می‌ترسم. زیر لحاف، خِپ می‌کنم و خودم را به گرمی سستی‌آور لحاف می‌سپارم. از پس پردۀ دود به گوشۀ اتاق چشم می‌دوزم. یک شمشیر سیاه در سه کُنجی اتاق به دیوار آویزان است. در زیر شمشیر یک مشت چنگِ مریم در کاسۀ ذُراتی پر از آب گذاشته‌اند تا باز شود.»

«چند ستاره در پاشویۀ حوض افتاده و برق می‌زنند. دهان سیاه بلووه در کنار پاشویه باز است. در گوشۀ طاقنمای حَصار، مرغ بی‌بی در کنار مرغ صورت‌خانم، زن خانبابای صاحب خانه، کز کرده. من مرغ را نمی‌بینم، اما چشم درخشان و ریزش را می‌بینم که با هر فریاد دایی سلیم باز و بسته می‌شود و نور سبز و سفیدش تاریکی را تیغ می‌زند. صدای شدید تِپ تِپه‌ای در کوچه می‌دود. تِپ تپه ترمز می‌کند و گاز می‌دهد. مرغ جیغ می‌کشید.
- بسم‌الله. جن به خواب مرغ آمده. حتماً فردا تخم پیچ می‌کند. 
دود غلیظی از لبۀ دیوار حصار لیفه می‌کند و در حصار پخش می‌شود و نور سبز و سفید چشم مرغ را از بین می‌برد. برمی‌گردم و تا گردن به زیر لحاف می‌تپم. ترس زیر پوستم می‌دود. می‌ترسم. از دود. از شب. از دیو. از اژدها. از خُرخُر راه آب حوض. از خنجر حضرت ابراهیم و از فریاد یا قریب الفرج دایی سلیم.»

تحلیلی بر رمان سالهای ابری‌:

رمان سالهای ابری خود زندگینامه‌وار و پر حجم به لحاظ شرح دقیق و مطابق با واقع از اوضاع سیاسی دورۀ مورد نظر و وضعیت زندان‌ها و زندانیان سیاسی قابل توجه است. قهرمان اصلی داستان سالهای ابری شریف داوریشه است. پسر بچه‌ای سه یا چهار ساله که در خانواده‌ای فقیر، سنتی و خرافاتی زندگی می‌کند و نویسنده از دوران کودکی تا چهل سالگی این شخصیت را روایت کرده است. شریف فرزند اول خانواده است که روایت خود را از تولد فرزند سوم خانواده و تلاش مادر برای به‌دنیا آوردن این بچه را تعریف می‌کند. شریف به تدریج شاهد ظلم و ستمی است که به اطرافیان و مردم وارد می‌شود و در نهایت تحت تأثیر شخصیتی به نام «آقا مرتضی» و دایی‌اش انقلابی می‌شود و تصمیم می‌گیرد با حکومت محمدرضا پهلوی مبارزه کند. او به سختی تحصیل می‌کند، به دانشسرای عالی می‌رود و معلم روستاهای گیلانغرب می‌شود و سعی می‌کند در همان‌جا مقابل بی‌عدالتی و ظلم‌وستم بایستد. همین کارهایش باعث می‌شود به زندان بیفتد اما به طور موقت آزاد می‌شود. او در طول رمان چندین بار به زندان می‌افتد و رمان در سال 1357 با آزادی زندانیان سیاسی از جمله شریف پایان می‌یابد.

خلاصۀ رمان سالهای ابری

نیمۀ اول رمان سالهای ابری از جوانی شریف شروع می‌شود و نقل دیده‌ها و شنیده‌های او است. شریف از کودکی شاهد فقر و مذلّت خانواده و اطرافیان است. پدرش که مردی بی‌سواد و خشن است و به سبب تغییر شغل‌های متعدّد دائم گرفتار بی‌پولی و بیکاری است، غیر از تنبیه رابطۀ دیگری با فرزندان خود ندارد. مادرش گرچه اندکی فهمیده‌تر و مهربان‌تر است لیکن به واسطۀ فقر ناشی از روش زندگی شوهر مدام درگیر زاییدن یا تأمین اساسی‌ترین نیازهای فرزندان است. در این میان بی‌بی تنها پناهگاه پسرک در دوران کودکی است. شریف از خردسالی به دستور پدر مجبور به کار کردن می‌شود؛ حتی آنگاه که به اصرار مادر و با پس‌انداز خود عازم مدرسه می‌گردد باز در هر فرصتی در مغازه‌ای شاگردی می‌کند. طی همین دوران که مصادف با جنبش ملّی کردن نفت است، نطفۀ نگرش سیاسی به مسائل در ذهنش کاشته می‌شود و اوّلین درس‌ها را از دایی سلیم کارگر کمپانی (شرکت نفت) می‌آموزد. به‌تدریج با نفوذ روزافزون منویّات مصدق و حزب تودۀ ایران در میان اقشار مختلف مردم، هیجانات سیاسی و به تبع آن اختلافات مسلکی به درون خانواده‌ها راه می‌یابد. هر کس با هر مقدار آگاهی، موضعی برای خود اختیار می‌کند و شریف با راهنمایی‌های دومین آموزگارش (آقا مرتضی) که مؤیّد گفته‌های آموزگار اوّل است به «حزب تودۀ ایران» متمایل می‌شود.

اگر از خواندن کتاب سالهای ابری لذت بردید، از مطالعۀ کتاب‌های زیر نیز لذت خواهید برد:

علی‌اشرف درویشیان یکی از نویسنده‌های بزرگ و فعال ایران بود که در سالهای ابری زندگینامۀ خود را نوشت. او در این زندگینامه شما را با افراد مختلف جامعه و سختی‌ها و رنج‌های مردم آشنا می‌‌کند و از سختی‌های مبارزه و زندان می‌گوید. اگر از خواندن کتاب سالهای ابری لذت بردید به شما پیشنهاد می‌کنیم کتاب‌های زیر را نیز مطالعه نمایید.

- دودمان جدیدترین اثر محمود دولت آبادی نویسندۀ برجستۀ معاصر است. او که با کتاب‌های کلیدر و جای خالی سلوچ به شهرت رسید این بار در دودمان قصۀ آدم‌هایی از قشرها و طبقات و نسل‌های گوناگون را روایت کرده است که سرنوشت‌شان در بزنگاه تظاهرات علیه حکومت پهلوی به‌هم گره می‌خورد.

دربارۀ علی اشرف درویشیان‌: نویسنده و پژوهشگر

دیگر آثار علی‌اشرف درویشیان:

·         قصه‌های بند

·         سلول 18

·         از ندارد تا دارا

·         داستان‌هایی کوتاه از ادبیات کُرد

·         دُرشتی

·         از این ولایت

·         آبشوران

·         همراه آهنگ‌های بابام

·         فصل نان

·         قصه‌های آن سالها

·         خاطرات صفرخان

·         افسانه‌ها و متل‌‌های کُردی