شناخت اساطیر ایران

معرفی کتاب شناخت اساطیر ایران اثر جان هینلز

امتیاز در گودریدز:  ☆ ☆ ☆ ☆ ☆

شناخت اساطیر ایران از سایت گودریدز امتیاز 3.9 از 5 را دریافت کرده است.

امتیاز در آمازون: ☆ ☆ ☆ ☆ ☆

شناخت اساطیر ایران از سایت آمازون امتیاز 4.6 از 5 را دریافت کرده است.

معرفی کتاب شناخت اساطیر ایران:

شناخت اساطیر ایران اثر جان هینلز استاد انگلیسی دانشگاه منچستر، اولین‌بار در سال 1973 منتشر شد. جان هینلز که آثاری همچون «عهد جدید» را در کارنامهٔ ادبی خود دارد، بیشتر در زمینهٔ تأثیرگذاری باورهای ایرانی، دین‌ها و شناخت ادیان ایرانی به مطالعه پرداخته است. این کتاب به سیزده بخش مختلف تقسیم شده و دربارهٔ اساطیر ایران باستان و ادیانی‌ست که در آن دوره شکوفا شده‌اند. نویسنده در این کتاب به ویژه از دین زردشتی صحبت کرده است و اطلاعات جامعی دربارهٔ این آیین در اختیار خوانندگان قرار می‌دهد.

چرا باید کتاب شناخت اساطیر ایران را بخوانیم؟

اساطیر ایران باستان در این دنیای پُر رمز و راز جایی والا دارد و شناخت آن رهنمون ما در شناخت فرهنگ غنی و پرارزش سرزمین‌‌مان خواهد بود. کتاب شناخت اساطیر ایران بسیار خواندنی است چون نویسنده از طرح موارد علمی خشک و نکات مورد شک و بحث خودداری کرده است و نتیجهٔ مطالعاتش را به‌طور کامل شرح داده است و تحلیل‌هایی که بر جای‌جای کتاب افزوده در شناخت فلسفه و منطق آن‌ها مفید واقع شده است. نسخهٔ اصلی کتاب همراه با تصویرهایی بس زیبا، گاه رنگی و گاه سیاه و سفید عرضه شده است.

جملات درخشانی از کتاب شناخت اساطیر ایران:

«ایران سرزمین تضادهای بزرگ است: سرزمین بیابان‌ها و جنگل‌ها، سرزمین کوه‌های پربرف و دره‌های سرسبز؛ جایی است که درختان سیب و خرما به فاصلهٔ چند میل از یکدیگر می‌رویند؛ سرزمین چاه‌های نفت و چادرنشینان. سه رشته کوه، مثلثی را به دور این سرزمین تشکیل می‌دهند ـ کوه‌هایی که ارتفاع آن‌ها به هجده هزار پا ]حدود 5500 متر[ می‌رسد. در قلب ایران دو کویر پهناور قرار دارد. در میان رشته کوه‌ها دره‌هایی است که درازای بعضی از آن‌ها به شصت‌میل ]حدود 96 کیلومتر[ و پهنای‌شان به دوازده میل ]حدود 19 کیلومتر[ می‌رسد، با آب و هوایی همچون کشورهای ساحل مدیترانه. در شمال، در کرانهٔ دریای خزر، جنگل درهم فشردهٔ گرم و مرطوبی وجود دارد. بارندگی بین شصت اینچ ]152 سانتیمتر‌[ تا صفر در نواحی مختلف در نوسان است. گرچه ایران از منابع طبیعی گسترده‌ای برخوردار است، ولی تنها در روزگاران اخیر است که به استخراج آن‌ها پرداخته‌اند و صرف‌نظر از «بازار ایران»، کشاورزی پیشهٔ سنتی است. جغرافیا به ناچار بر فرهنگ تأثیر می‌گذارد، و جای شگفتی نیست که در ایران شماری از فرهنگ‌های گوناگون وجود دارد که هر کدام به‌نوبهٔ خود اسطوره‌های گوناگونی را آفریده‌اند. مردم مغرب ایران پیوسته آمادهٔ تأثیرپذیری از مراکزی مانند یونان و روم بوده‌اند، در حالی که مردم شرق ایران بیشتر تحت نفوذ هند و مشرق زمین قرار داشته‌اند.»

«دین یا اساطیر هیچ ملتی را نمی‌توان جدا از بافت تاریخی آن دریافت ـ بدین منظور اطلاعاتی دربارهٔ تحولات فرهنگی و نفوذهای گوناگونی که دست‌اندرکار بوده‌اند، لازم است. بنابراین، باید نخست به تاریخ ایران بپردازیم. در گذشتهٔ بسیار دور اقوامی که اکنون در اروپا و ایران و هند زندگی می‌کنند، همه به یک گروه از قبایل تعلق داشتند که اکنون آن‌ها را هندواروپائیان می‌نامند. اینان که شاید در اروپای مرکزی می‌زیستند، به تدریج شاخه شاخه شدند و ملت‌های خاصی را تشکیل دادند. آریائیان که بخشی از این مجموعه اقوام بودند، راهی جنوب شرقی شدند و در هزارهٔ دوم و اول پیش از میلاد بر هند و ایران یورش بردند. نباید تصور کنیم که اینان سپاه واحد نظام یافتهٔ بزرگی بودند، بلکه باید گفت گروه‌های قبیله‌ای کوچکی بودند که هرکدام، مستقلاً در جایی مستقر شدند و سرانجام پس از گذشت قرن‌ها شمار آنان چنان افزایش یافت که بر آن سرزمین‌ها مسلط گشتند. اقوامی که در هند و ایران استقرار یافتند، به هندوایرانیان معروفند. دین آنان در مجموعه‌ای از سرودهای باستانی هندی به نام ریگ‌ ودا و سرودهای باستانی ایرانی به نام پشت‌ها حفظ شده است. این دین بازتابی است از روش زندگی آنان که چادرنشین و جنگجو بودند، از زیبایی طبیعت لذت می‌بردند و در عین حال از دشمنی و بدبخواهی آشکار آن در هراس بودند؛ در این سرودها از زیبایی سپیده‌دم و از وحشت خشکسالی بحث بسیار در میان است.»

«زردشت (صورت ایرانی قدیمی آن زَرَثوشْتره) پیامبر بزرگ ایران بود. بر حسب سنت، زمان او را حدود 551 ـ 628 ق.م می‌دانند، اگر چه ممکن است وی قرن‌ها پیش از این زیسته باشد. اعتقاد عموم (دانشمندان) این است که موطن او در دشت‌های آسیای میانه بوده است. تعلیمات زردشت از طریق سرودهایش که گاثه‌ها (گاهان) نام دارد، پس از گذشت قرن‌ها به دست ما رسیده است. زردشت خود روحانی بوده و گاهان او به سبک و وزنی سنتی سروده شده است که شباهت به وداها، سرودهای هندیان باستان دارد. اما افکار او به نسبت قابل ملاحظه‌ای با آن‌ها تفاوت دارد. بدیهی است که او از اساطیر سنتی آگاه بوده است، اما آنچه توجه خوانندهٔ گاهان را به خود معطوف می‌دارد، روش انتزاعیی‌ است که او در تعبیر آن‌ها به کار می‌برد. مثلاً از هفت موجود، «نامیرایان نیکوکار» (= امشاسپندان)، سخن می‌گوید که پسران و دختران خدا یعنی اهوره مزدا هستند، اما خصوصیت آن‌ها از نام‌های‌شان معلوم می‌شود: «روح مقدس» (یا «نیکوکار»)، «اندیشهٔ نیک»، «راستی»، «شهریاری»، «اخلاص»، «کمال» و «نامیرایی». اینان همه جلوه‌هایی از خدا هستند که انسان می‌تواند در صورتی که راه «راستی» (اَشَه) را پیش گیرد،‌(کلمهٔ اَشَه را می‌توان «پارسایی» نیز معنی کرد) در داشتن آن‌ها با خدا شریک باشد، زیرا راه «راستی» انسان را به «اندیشهٔ نیک» و «اخلاص» رهنمون می‌شود و از آن طریق مردمان به «کمال» و «نامیرایی» و «شهریاری» دست می‌یابند.»

دربارهٔ کتاب شناخت اساطیر ایران:

کتاب شناخت اساطیر ایران از جان هینلز، مجموعهٔ جامع و ساده‌ای از اسطوره‌های ایران باستان است. نویسنده با استفاده از منابع هند باستان و استناد به منابع مستقیم و غیر مستقیم ایرانی مانند اوستا، متن‌های پهلوی، شاهنامهٔ فردوسی، متون تاریخی دوران اسلامی و آداب و رسوم بازمانده و با توجه به مطالعات ایرانشناسان، نخست طرحی تاریخی در این کتاب ترسیم کرده است و مطالب مربوط به آغاز آفرینش، پیشْ نمونهٔ آفریدگان، نمونه‌های پیشین خدایان باستانی و خدایان تحول‌ یافتهٔ ادوار بعدی، قهرمانان تاریخی رنگ اسطوره گرفته را پیش می‌کشد و بخشی را به اساطیر ویژهٔ زردشتی اختصاص می‌دهد و بعد به اسطوره‌های زروانی و میترائی (مهری) می‌پردازد و سپس اسطوره را در برابر تاریخ و آیین‌های متداول امروزی قرار می‌دهد.

فهرست مطالب کتاب شناخت اساطیر ایران

• طرح کلی تاریخ ایران
• منابع اسطوره‌ها
• طبیعت اسطوره
• اساطیر ایران باستان
• خدایان مرتبط با آیینهای دینی
• اساطیر زردشتی
• نیروهای شر
• کیش زروانی، بدعتی در دین زردشتی
• اساطیر کیش مهر
• اسطوره و پیامبر
• اسطوره و شاه
• اسطوره و تاریخ
• اسطوره، مناسک و نمادپردازی
• نتیجه‌گیری: اسطوره و ایمان

اگر از خواندن کتاب شناخت اساطیر ایران لذت بردید، از مطالعۀ کتاب‌های زیر نیز لذت خواهید برد:

• کتاب ادیان زنده شرق اثر دیگری از جان هینلز استاد مطالعات شرقی است. او در این کتاب ادیان زنده شرق مانند زرتشت، هندو، آیین سیک، آیین جینه، آیین بودا و ادیان چینی و ژاپنی را به‌طور اجمالی معرفی کرده است و به معرفی ادیان زنده موجود در مشرق زمین در قرن بیستم پرداخته است.
 
• کتاب اساطیر خاورمیانه اثر عباس مخبر نویسنده و پژوهشگر ایرانی و داستان شکل‌گیری تمدن بشر در فراز و نشیبی هزاران ساله است. داستان تولد و کودکی انسان و دردهای بلوغ و بزرگ شدن. داستان رنج‌ها، عشق‌ها و جنگ‌هایی که طی چند هزار سال گذشته این پهنه را درنوردیده و رد پای آن را در جای جای فرهنگ جهان امروز می‌توان دید.

دربارۀ جان هینلز‌: نویسندهٔ کتاب تاریخ اساطیر ایران