شوهر آهو خانم

علی محمد افغانی در سال 1303 در کرمانشاه به دنیا آمده و نویسندۀ نامدار و مشهور ایرانی است. پدر و مادرش اصفهانی بودند و پدرش در بحبوحۀ انقلاب مشروطه از اصفهان به کرمانشاه رفت و در همان‌جا ماندگار شد. افغانی پیشرفتش را مدیون بزرگانی مثل لاهوتی، مظلومی و رشید یاسمی می‌داند. خواندن و نوشتن را ابتدا از مکتب‌خانه و بعد در مدرسه آموخت. تحصیلات متوسطه‌اش را در کرمانشاه به پایان رسانده و بعد برای ادامۀ تحصیل به تهران رفت.

از آن‌جایی که توان مالی کافی برای ادامۀ تحصیل نداشت به دانشکدۀ افسری پیوست و بعد از فارغ‌التحصیل شدن از این دانشکده چون جزو فارغ‌التحصیل‌های ممتاز بود به آمریکا اعزام شد. در آمریکا بود که توانست ادبیات زبان انگلیسی را یاد بگیرد و با جهان نوین ادبیات و دنیای رمان و رمان‌نویسی آشنا شد. به قول خودش همان‌جا بود که تازه فهمید رمان چیست. سال 1333 به ایران بازگشت و تنها دو ماه از ازدواجش نگذشته بود که چون عضو حزب تودۀ ایران بود دستگیر شد و در دادگاه به اعدام محکوم شد اما به همراه عده‌ای دیگر از افسران حزب توده تخفیف مجازات خورد و به حبس ابد محکوم گردید. به دلیل فشارهای جهانی از اعدام جان سالم به در بُرد و بعدها هم عفو شد و از زندان بیرون آمد.

سبک نوشته‌های علی محمد افغانی رئالیسم است. نخستین رمانش که به زبان فارسی نوشت شوهر آهو خانم بود. بعد از شوهر آهو خانم رمان «شادکامان دره قره سو» را نوشت که این رمان هم صفحات کمی ندارد و 800 صفحه است. اولین رمان ادبی علی محمد افغانی «بافته‌های رنج بود» که با تأیید گروه فرهنگ و ادب و هنر شبکۀ اول تلویزیون از روی این کتاب سریال بلندی تولید شد. بعد از انقلاب کتاب «دکتر بکتاش» را نوشت و بعد نوشتن کتاب «همسفران» را شروع کرد که سه داستان کوتاه است. علی محمد افغانی در رمان‌هایش رنج و سختی‌های مردم عامی ایران را به تصویر کشیده و مسئلۀ زنان و جایگاه اجتماعی‌ آن‌ها در آثارش مشهود است. آثارش بیشتر حول مضامینی چون جامعه، اخلاق، دین، سیاست و موقعیت زن می‌چرخد. شخصیت اصلی داستان‌های علی محمد افغانی معمولاً زن است و اگر شخصیت اصلی مرد باشد حضور پررنگ زنان در رمان‌هایش کاملاً مشهود است.

از جمله کتاب‌هایش می‌توان به «شوهر آهو خانم»، «شادکامان دره قره سو»، «شلغم میوۀ بهشته»، «سیندخت»، «بافته‌های رنج»، «بوته‌زار»، «محکوم به اعدام»، «همسفرها»، «دختردایی پروین»،‌ «صوفی صحنه، دزد کنگاور»، «دنیای پدران و دنیای فرزندان»، «حاج الله باشی»، «خداحافظ دخترم» و «سنگی بر روی بافه» اشاره کرد. علی محمد افغانی هم‌اکنون در آمریکا اقامت دارد و رمان‌هایش را به زبان انگلیسی می‌نویسد.