گذر از رنج ها (3 جلدی)(امیر کبیر)

رمان گذر از رنجها يک تريلوژي درباره ميهن از دست رفته و بازيافته نويسنده است. اين رمان دورنماي باشکوهي است از دوران جنگ و انقلاب و هدف آن ترسيم وقايع تاريخ و اوضاع متشنج روسيه و جنگهاي داخلي و عکس العمل روشنفکران در برابر انقلاب سرخ است. نويسنده در خلال وصف محيط سن پترزبورگ و فساد و انحطاطي که آن را فرا گرفته، آرزوي خويش را در عدالت اجتماعي عرضه مي دارد و کمال مطلوب ميهن پرستان را در تجديد بناي فرهنگي نوين بر ويرانه هاي فرهنگ قديم مي داند و پرده نقاشي گويايي از روسيه زمان جنگ و مردمش پيش چشم مي گذارد. اين رمان براساس تجربه هاي گرانبها و تاريخي مردم روسيه از 1914 تا 1919 بنا شده و تصويرگر فراز و نشيب هاي جنگ جهانگير اول، انقلاب اکتبر و جنگهاي داخلي است. از سويي نادرترين رماني است که نه از نگاه پرورش يافتگان سوسيال دموکراسي روسيه، بلکه از ديد يک اشراف زاده نوشته شده است که نخست با انقلاب شوروي از در ستيز برخاست اما به تدريج و در پي ظهور ثمرات عيني اجتماعي انقلاب، از هواداران کوشنده آن شد و به انقلاب پيوست. نويسنده از وصف سن پترزبورگ آغاز مي کند؛ شهري که در آن، در دل فساد و انحطاط، نطق هاي غرايي در ستايش ماشينيسم و عدالت اجتماعي طنين افکن است. بر روي ويرانه هاي همين فرهنگ است که روياي آينده اي که در آن، پيش از هر چيز، بايد بسياري چيزها را نابود کرد بنا مي شود. چهره هاي داستاني بخش نخست کتاب يا مي ميرند يا معلول و راهزن آنارشيست مي شوند. تنها مهندس ايوان ايليچ، که عاشق داشا است، پس از فرار از زندان آلماني ها به سن پترزبورگ باز مي گردد و سرانجام با زني که سالهاست چشم به راه اوست ازدواج مي کند. در اين صحنه آرايي است که شخصيت مردي شاخص مي شود که با دفاع از عشق خود با تمامي عصر خويش به پيکار برمي خيزد.