مثل خون در رگ های من (نامه های احمد شاملو به آیدا)

مثل خون در رگ‌های من اثر احمد شاملو‌ست. مثل خون در رگ‌های من در سال‌های 40 و 50 به رشتۀ تحریر در آمده است و نشر چشمه آن را در 172 صفحه چاپ کرده است. این اثر می‌تواند مثال نقض خیلی خوبی برای افرادی باشد که اعتقاد دارند عشق بعد از ازدواج از تب و تاب می‌افتد و بعد از آن یکنواختی، عشق را از سر عاشقان می‌پراند. شاملو در مثل خون در رگ‌های من نشان می‌دهد که می‌توان عاشق بود و ازدواج کرد و عاشق ماند. مثل خون در رگ‌های من را عاشقان باید عاشقانه بخوانند. در ادامه مثل خون در رگ‌های من و همچنین خلاصه‌ای از بخش‌های کتاب را معرفی کرده‌ایم.

«آییشکای خوب بی‌همتا!
دیشب دیروقت رسیدیم به ونیز، و امروز صبح سر میز صبحانه، قبل از هر کاری به تو سلام می‌کنم. همه جا در این سرزمین سبز جای تو را خالی می‌کنم. دلم آن قدر برایت تنگ شده که احتمال دارد به اسپانیا نروم و از یکی از شهرهای سر راه به تهران برگردم. در ونیز باران لوسی می‌بارد که قابل تحمل نیست. دیشب می‌بارید و حالا هم باز مشغول باریدن است. تو را می‌بوسم و شاید خودم زودتر از کارت به تو برسم!
آخر کی می‌داند من چه قدر تو را دوست می‌دارم؟ چون که آخر کی می‌داند همۀ آرزوهای من این است که ساعتی با خودم تنها بمانم تا بتوانم خیال تو را مزه‌مزه کنم و با تصورت عشق بورزم؟»

احمد شاملو متولد 21 آذرماه سال 1304 در تهران، شاعر، نویسنده، مترجم، محقق و روزنامه‌نگار ایرانی است. تخلص او (ا.بامداد) و یا (ا. صبح) است. شاملو شعر منثور یا بی‌وزن را به ادبیات فارسی شناساند و تأثیر بزرگی نیز بر شاعران پس از خود گذاشت. شاملو دربارۀ خودش گفته است: « آثار من؛ خود، بیوگرافی کامل است. من به این حقیقت معتقدم که شعر، برداشت‌هایی از زندگی نیست، بلکه یکسره خود زندگی است.» شاملو در سال 1325 شعر «ناقوس» نیما یوشیج را خواند و دگرگون شد. همان سال نیما را ملاقات کرد و از طرفدارن او شد. بعد از آشنایی با شاعران انقلابی جهان مثل پل الوار و لویی آراگون فرانسوی و مایاکوفسکی روسی تحت تأثیر قرار گرفت و با شعر منثور یا بی‌وزن آشنا شد. اشعار مجموعۀ «هوای تازه» او تلاشی برای فاصله گرفتن از سبک نیمایی است. در واقع شاملو نخستین بار با شعر «شعر سفید غفران» رسماً‌ وزن را رها کرد و سبک نویی را در شعر معاصر فارسی بنیان نهاد که امروزه با عنوان شعر شاملویی، شعر سپید و شعر منثور معروفند و رایج‌ترین قالب شعر فارسی هستند.

او دومین فرزند خانواده بود. پدرش ارتشی بود و به‌خاطر ماموریت به شهرهای مختلف نقل مکان می‌کردند. شاملو در جوانی به فعالیت‌های سیاسی رو ‌آورد و در سال 1322 و در هجده سالگی دستگیر شد و دو سال هم در زندان ماند. بعد از آزادی دوباره به مدرسه رفت اما با به قدرت رسیدن پیشه‌وری و جبهۀ دموکرات آذربایجان به تهران بازگشت و ترک تحصیل کرد. در سال‌های قبل از انقلاب اسلامی به عنوان اعتراض به سیاست‌های دولت ایران، کشور را ترک و به آمریکا سفر کرد اما بعد از انقلاب به ایران برگشت. سفرهای خارجی و سخنرانی‌ها و سمینارهایش ادامه می‌یابد تا این‌که در سال 1370 دوباره به ایران برگشت و تا آخر عمر در ایران ماند. شاملو به غیر از شعر، آثار تحقیقی نیز دارد و کتاب‌هایی را هم ترجمه کرده است. 

شاملو در سال 1326 در 22 سالگی با اشرف الملوک اسلامیه ازدواج کرد. حاصل این ازدواج چهار فرزند بود اما به جدایی ختم شد. شاملو بعد از ده سال با طوسی حائری ازدواج کرد و این ازدواج نیز دوام نداشت و چهار سال بعد از همسر دومش هم جدا شد. اما آشنایی شاملو با آیدا سرکیسیان در سال 1343 تحول عمیقی در او و شعرها و زندگی‌اش ایجاد کرد. شاملو تا پایان عمر عاشقانه در کنار آیدا زندگی کرد. در همین سال‌های زندگی‌اش با آیدا دو مجموعه شعر به نام‌های «آیدا در آینه» و «لحظه‌ها و همیشه» را منتشر کرد و بعد نیز مجموعه‌ای به نام «آیدا، درخت و خنجر و خاطره» منتشر گردید که سرشار از شعرهای بکر عاشقانه است.
اشعار شاملو همه عاشقانه نیستند. او در دوره‌های مختلف برای به دست آوردن آزادی‌های فردی و عدالت اجتماعی نیز در اشعارش با مردم ایران همراه شد. از جمله مجموعه اشعارش می‌توان به «آهن‌ها و احساس»، «هوای تازه»، «لحظه‌ها و همیشه»، «باغ آینه» و «ابراهیم در آتش» اشاره کرد. برخی معتقدند شاملو به هیچ زبان خارجی تسلط کافی نداشته و ترجمه‌هایش بازنویسی آثار دیگران است اما ترجمه‌هایش طرفدارهای زیادی دارند. از به یاد ماندنی‌ترین ترجمه‌هایش می‌توان به «شهریار کوچولو» از سنت‌اگزوپری اشاره کرد که در چاپ‌های بعدی نام آن به «شازده کوچولو» تغییر کرد.

سال‌های پایانی عمرش به سختی و در انزوا گذشت. در سال 1376 بیماری دیابتش شدت گرفت و مجبور می‌شوند پای راستش را از زانو قطع کنند و به همین دلیل بعد از آن روزهای دردناکی را می‌گذراند. احمد شاملو در ۲ مرداد سال 1379 و در خانه‌اش در فردیس کرج درگذشت. پیکرش را روز 6 مرداد با حضور ده‌ها هزار نفر از طرفداران و علاقه‌مندانش تشییع کردند و در امامزاده طاهر کرج به خاک سپردند.

مثل خون در رگ‌های من کتاب بی‌نظیری است... شاملو خواندن حال دلتان را خوب کرده و دل‌نازک‌تان می‌کند. عشقی که احمد شاملو به آیدا داشت بی حد و مرز بود، به حدی که در اون شرایط خیلی سخت، فقط همین عشق آیدا باعث امید فراوان احمد شاملو شده بود به حدی که آرزو می‌کرد سال‌های سال زنده بماند تا بتواند در کنار آیدا با خوشبختی زندگی کند. حرف‌های شاملو در این کتاب عاشقانه و خالصانه و از ته دل است. حرف‌های مثبت احمد شاملو در مثل خون در رگ‌های من این باور را در خواننده ایجاد می‌کند که در این دنیای پر هرج‌ومرج هنوز هم می‌شود عاشق شد و با عشق زندگی کرد و از پس تمام مشکلات برآمد.