دو قرن سکوت

---

با این همه در عین حال که دین اعراب را پذیرفتند، آنان را تحت نفوذ و تأثیر فرهنگ و تربیت خویش گرفتند و به تمدن و فرهنگ خویش برآوردند…

---

کتاب دو قرن سکوت نوشته محقق برجسته تاریخ و ادبیات ایران، عبدالحسین زرین‌کوب، کتابی است درباره سرگذشت ایران در دویست سال نخست بعد از سلطه اعراب مسلمان تا ظهور سلسله طاهریان. پس از مطالعه این مقاله درباره دکتر زرین‌کوب، اندیشه و کارهای او بیشتر خواهید آموخت.

مرحوم دکتر زرین‌کوب علاقه وافری به موضوع ایران و تاریخ ایران داشت. او از ابتدای جوانی محقق پرکاری بود و موضوعات تاریخ و ادبیات چیزی نبود که فقط در دوره میان‌سالی به آن علاقه‌مند شده باشد. کتاب دو قرن سکوت یکی از معروف‌ترین و البته جریان‌سازترین کتاب‌های دوران خودش و دوران معاصر است.

عبدالحسین زرین‌کوب کتاب خود را با مبحثی تفکربرانگیز آغاز می‌کند. چگونه ممکن است سرزمینی کهن با دستاوردهای بسیار در زمینه‌های هنر و معماری، دین و قانون، کشاورزی و مهندس و سازمان‌های عمرانی و نظامی، به دست مردمی کوچ‌نشین باسواد محدود و دستاوردهای اندک سرنگون شد؟ بر خلاف اکثر کتاب‌های تحلیلی و یا تاریخی که لحنی مستند گون و خشک دارند، زرین‌کوب در کتاب با لحنی گرم و احساساتی پرشور تلاش می‌کند رویکرد و نگاهی تازه به هویت جدید اسلامی ایران در دوره بعد از ساسانی داشته باشد. عنوان کتاب دو قرن سکوت اشاره به زمانی دارد که زبان فارسی عملاً خاموش مانده و تمام میراث غنی ادبی ایران به دست فراموشی سپرده شدند و دین زرتشت جای خود را به دین اسلام داده است. زرین‌کوب در کتابش به‌جای بیان بی‌وقفه تغییرات شدید فرهنگی دررابطه‌با زیرزمینی شدن هویت ایرانی صحبت می‌کند. او باتکیه‌بر منابع متنوعی به تاریکی دویست ساله ایران می‌نگرد و بارقه‌های از تجدید حیات پارسی در مناطق مختلف ایران و آسیای مرکزی مسلمان را میابد. دو قرن سکوت لحنی غیر تحقیقی و بیشتر حماسی دارد و دکتر زرین‌کوب در مصاحبه‌ای علت نارضایتی خود از این کتاب را همین لحن بیان کرده است.

دو قرن سکوت در ابتدا به‌صورت مقاله‌های کوتاه در نشریه مهرگان چاپ می‌شد. در این بازه زمانی زرین‌کوب خود سردبیر نشریه مهرگان بود. بعداً در سال 1330 همان نشر کتاب را به‌صورت کتاب منتشر کرد. بعد از انتشار نخست کتاب، زرین‌کوب از انتشار نسخه دوم سر باز زد. او از خوانندگان و جامعه ادبی و تاریخی فرصتی خواست تا بتواند به تجدیدنظر درباره کتاب بپردازد. شش سال بعد انتشارات امیرکبیر نسخه تجدیدنظرشده را چاپ کرد و در مقدمه نسخه دوم علت عدم تجدید چاپ و ویرایش کتاب را جوانی و تعصب خود خواند.

دو قرن سکوت برای هرکسی که از خواندن کتب تاریخی لذت می‌برد مناسب است. این کتاب هم چنین مرجع تاریخی بسیار قدرتمندی محسوب می‌شود. این کتاب با وجود محتوای تحقیقی، کتاب لحنی غیر تحقیقی دارد در نتیجه مناسب خوانندگانی که دوست دارند کتاب تاریخی بخوانند اما لحن مستند‌گون این کتاب‌ها آنها را خسته می‌کند.

این کتاب از ابتدای چاپش تا به امروز مخالفان بسیاری داشته است که بر بخشی از مطالب و محتوای آن نقدهای منفی داشته‌اند. 

کتاب دو قرن سکوت در 5 اکتبر 2017 به دست مترجمی به نام پل اسپراچمن به انگلیسی ترجمه شده است. اسپراچمن در مقاله‌ای که بر درآمد کتاب نوشته است، به‌صورت مفصل تأثیر انقلاب 1357 بر کتاب دو قرن سکوت را بررسی می‌کند. این کتاب همچنین به دست مترجمی دیگری به نام آوید کامگار به انگلیسی برگردانده شده و انتشاراتی به نام آترهاوس در آمریکا آن را چاپ کرده است.

چاپ اول دو قرن سکوت به‌محض ارائه به بازار به فروش رفت و به‌سرعت ناموجود شد. بعد از آن به مدت 6 سال خبری از کتاب نبود و بعد از آن نسخه دوم با ویرایش زرین‌کوب چاپ شد و تا چاپ ششم با همین ویرایش تجدید چاپ می‌شد. امروزه نیز این کتاب به چاپ سی و چهارم رسیده است.

کتاب دو قرن سکوت توانسته از سایت Amazon امتیاز 4.3/5 و از سایت Goodreads  4.28 از 5 را بگیرد.

خوانایی کتاب و روان بودن 
این کتاب دو لحن حماسی و تاریخی دارد و مطالعه آن با اندکی توجه و تمرکز بسیار ساده است.

مدت زمانی که طول می‌کشد بخوانی 
برای یک خواننده خوش‌خوان با سرعت مطالعه 250 کلمه در دقیقه، چیزی حدود 3 ساعت و 10 دقیقه زمان لازم می‌برد تا کتاب دو قرن سکوت را بخواند. 

شرایط تهیه کتاب و مقایسه با نسخه صوتی و الکترونیکی 
کتاب دو قرن سکوت به‌صورت صوتی و الکترونیک و چاپی در دسترس است.  

مقایسه چاپ‌های مختلف و نشرها 
این کتاب در طول سالیان توسط ناشران متعددی چاپ شده است اما در حال حاضر فقط انتشارات سخن حق نشر و چاپ این کتاب را دارد.
دو قرن سکوت کتاب پرفایده‌ای است که اطلاعات کمتر بیان شده‌ای از تاریخ ایران بیان می‌کند و شایسته توجه بسیار مخاطبان است.