ادبیات معاصر ایران

معرفی کتاب ادبیات معاصر ایران اثر اسماعیل حاکمی

انقلاب مشروطۀ ایران نویدبخش آغاز عصر جدیدی در تاریخ حیات سیاسی و اجتماعی ملت ایران بود. برای پیشبرد این نهضت عظیم، شاعران و نویسندگان زیادی تلاش کردند؛ قلم آتشین و بیان دلنشین آنان هماهنگ با صدای تیر مبارزان آزادی‌خواه بود. شاعرانی همچون ادیب‌الممالک فراهانی، عشقی، عارف قزوینی و دهخدا با بیان خویش در فروزان نگهداشتن مشعل آزادی بسیار کوشیدند و رنج بسیاری تحمل کردند.

سال‌ها بعد، وقایع شهریور 1320 نیز در اوضاع اجتماعی و ادبی ایران تأثیری عمیق داشت. نویسندگان و شاعرانی همچون نیما به کوشش‌های تازه‌ای همت گماشتند و بر افق‌های وسیع‌تری در عالم شاعری و نویسندگی دست یافتند. ارزش و اهمیت بسیاری آثار منظوم و منثور آن دوره بسیار مشخص و مشهود است.

در کتاب ادبیات معاصر ایران چه می‌خوانیم؟

دکتر اسماعیل حاکمی در ابتدای کتاب ادبیات معاصر از تأثیر انقلاب مشروطه بر ادبیات صحبت کرده است. این کتاب به دو بخش تقسیم شده است. او در بخش اول کتاب ابتدا تعدادی از شاعرهای دورۀ مشروطه را به طور کامل معرفی کرده و برای آشنایی بیشتر مخاطبین با سبک این شاعرها، مثال‌هایی از اشعارشان را ذکر کرده است. سپس در ادامه شرحی کوتاه از پیدایش و پستی و بلندی‌های شعر نو بیان کرده است و سپس تعدادی از شعرای مشهور از زمان نیما تا به امروز مثل فروغ را معرفی کرده است.

در بخش دوم نویسنده توضیح کوتاهی دربارۀ نثر دورۀ مشروطه و معاصر می‌دهد و سپس نویسندگان آن دوره را معرفی کرده است. مثل بخش اول، با ذکر نمونه‌ای از آثار برخی از نویسندگان، مخاطبین را با آثار آن‌ها آشنا کرده و به شرح تأثیر آن‌ها بر ادبیات معاصر ایران پرداخته است.

فهرست مطالب کتاب ادبیات معاصر ایران

• پیشگفتار
بخش اول - نظم
• شاعران دورۀ مشروطیت
• ادیب‌الممالک فراهانی
• عشقی
• ایرج میرزا
• عارف
• سید اشرف (نسیم شمال)
• فرخی یزدی
• پروین اعتصامی
• استاد محمدتقی ملک‌الشعراء بهار
• علامه علی‌اکبر دهخدا
• شعرای دورۀ معاصر (از نیما تا امروز)
• نیما یوشیج
• دکتر پرویز ناتل خانلری
• دکتر مهدی حمیدی شیرازی
• شهریار
• دکتر رعدی آذرخشی
• قریدون توللّی
• گلچین گیلانی
• دکتر مظاهر مصفّا
• دکتر محمدرضا شفیعی کدکنی
• سهراب سپهری
• دکتر حسن هنرمندی
• محمدحسن رهی معیری
• احمد شاملو
بخش دوم: نثر
• نثر دورۀ مشروطیت و معاصر
• دهخدا
• جمال‌زاده
• صادق هدایت
• جلال آل احمد
• دکتر محمد علی اسلامی ندوشن
• استاد سعید نفیسی
• دکتر پرویز ناتل خانلری

بریده‌هایی از کتاب ادبیات معاصر ایران

«نهضت انقلابی طبعاً در حیات ادبی کشور هم منعکس شد و گروهی از شاعران و نویسندگان به جمع آزادیخواهان پیوستند و فرصت آن را یافتند که آزادانه و آشکارا از طریق قلم به پیکار برخیزند ولی متأسفانه وضع چندان مطلوبی نداشتند: به اندازۀ کافی روزنامه در اختیار‌ آنان نبود و دایرۀ فعالیت‌های آنها گسترش فراوانی نداشت. بزودی روزنامه‌های متعددی به وجود آمد و دهها روزنامه در تهران و تبریز و رشت و دیگر شهرستانهای ایران انتشار یافت. نخستین روزنامۀ عهد مشروطه که بعد از گشایش مجلس در ایران پدید آمد، روزنامۀ مجلس بود که در 8 شوّال 1324 هجری قمری منتشر شد. در زونامه‌های صدر مشروطیت مضمونهای سیاسی و اجتماعی بیشتر در قالب مسمّط سروده می‌شد. شاید گویندگان آن روزگار این قالب را برای جلب‌توجه عامه مناسب‌تر دیده بودند (بعدها مسمّط با ترجیع درهم آمیخته شد). نمونه‌های بسیاری از مسمّط‌های وطنی و اجتماعی را در روزنامه‌های آن روزگار مانند مساوات، نسیم شمال، نسیم صبا و غیره می‌توان یافت.»

«در روزگاران نزدیکتر به عصر ما بعضی از شاعران مانند ایرج و عشقی راه و رسم پیشینیان را در پیش گرفته‌اند، تا حدّی که عارفنامۀ ایرج هجویۀ سراسر دشنام و ناسزا دربارۀ شاعر و ترانه‌سرای معروف عهد مشروطیّت یعنی عارف قزوینی است. با آغاز نهضت مشروطیت ادبیات واقعی طنزآمیز که لبۀ تیز خود را بیشتر متوجه اجتماع و معایب عمومی ساخته بود، پدید آمد و در حقیقت به نفع افکار آزادیخواهانه به شعر تغزّلی دست اتّحاد داد، یکی از پیشگامان این نوع شعر اشرف‌الدین حسینی معروف به نسیم شمال بود. در این دوره در تفلیس روزنامه‌ای منتشر می‌شد با نام (ملانصر‌الدین) که میرزا جلیل محمد قلی‌زاده در سال 1906 میلادی آن را تأسیس کرده بود. این روزنامه به همۀ ملل شرق اسلامی نظر داشت و معایب و مفاسد این کشورها را با زبان سادۀ آمیخته به هزل و همراه با حکایات و اشعار و کاریکاتورهای مختلف منتشر می‌کرد.»

«شعر فارسی در عهد مشروطیت شعری است پوینده و متنوع، با جلوه‌های گوناگون لفظ و معنی. اگر از تنوع شعر فارسی در عصر حاضر صرف‌نظر کنیم، می‌توانیم بگوییم شعر فارسی در هیچ دوره‌ای به اندازه عصر مشروطیت از تنوع زمینه‌های فکری و زبانی و اسلوبی برخوردار نبوده است. اگر قائم مقام فراهانی و فتح‌الله خان شیبانی را در مقام عمل از طلایه‌داران شعر مشروطیت بدانیم باید میرزا فتحعلی آخوندزاده و میرزاآقاخان کرمانی را طراحان تئوری ادبیات مشروطیت به‌شمار آوریم.»

خواندن کتاب ادبیات معاصر ایران را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

کتاب ادبیات معاصر ایران مثل فرهنگ‌نامه‌ای دربارۀ نویسندگان و شاعران دورۀ مشروطه و معاصر می‌ماند که علاوه بر شرح حال نویسندگان و شعرا، نمونه‌ای از آثار آن‌ها نیز در کتاب ذکر شده است. اگر دوست دارید با مهم‌ترین شعرا و نویسندگان دوره‌ معاصر زبان فارسی آشنا شوید حتماً این کتاب را بخوانید.

دربارۀ نویسندۀ کتاب ادبیات معاصر ایران

از دیگر آثار دکتر اسماعیل حاکمی والا می‌توان به «دستور زبان فارسی»، «آشنایی با ادبیات فارسی»، «آیین فتوت و جوانمردی»، «متون تاریخی»، «آشنایی با ادبیات فارسی»، «زبان و نگارش فارسی»، «برگزیدۀ اشعار رودکی و منوچهری» و «برگزیدۀ اشعار مسعود سعد سلمان» اشاره کرد.

تحلیل سی بوک از کتاب ادبیات معاصر ایران

نشر اساطیر کتاب ادبیات معاصر ایران از دکتر اسماعیل حاکمی را منتشر کرده است.

از نظر دکتر اسماعیل حاکمی پیش از استقرار مشروطیت شاعر و نویسنده خود را در میان مردم حس نمی‌کرد و پیوندی بین خود و عوام نمی‌دید. هدف شاعر قبلاً رسیدن به سلطان و امیر و وزیر بود و اشعارش را طبق سلیقۀ آن‌ها می‌سرایید. بعد از استقرار مشروطه این وضع دگرگون شد و تغییر کرد. در همان اوایل جنبش مشروطۀ شاعران ما نیز تحت جریانی قوی قرار گرفتند و در بیداری افکار مردم کوشیدند.

اگر از کتاب ادبیات معاصر ایران خوشتان آمده، این کتاب‌ها را از دست ندهید

- ادبیات تطبیقی اثر بهمن نامور مطلق است. نویسنده در این کتاب به مسئلۀ مفاهیم مکاتب و پیکره‌ها در ادبیات تطبیقی پرداخته است. در فصل‌های پایانی کتاب نیز می‌توانید با مباحث جدیدتری مثل ادبیات بینافرهنگی، تفاوت‌ها و شباهت‌های ادبیات تطبیقی با ادبیات ملی و جهانی آشنا شوید.

- نگاهی تازه به دستور زبان اثر محمدرضا باطنی نویسنده و مترجم است. نویسنده در این کتاب دستور زبان فارسی و انگلیسی را به طور جداگانه تشریح و مقایسه کرده است. 

- تاریخ طنز در ادبیات فارسی اثر حسن جوادی پژوهشگر است. او در کتاب تاریخ طنز در ادبیات فارسی در مورد پیشینۀ طنز در ایران صحبت کرده است و تعریف جامعی از طنز و تمایز دقیق آن از هجو و هزل به خواننده می‌دهد.