راه بردگی

کتاب راه بردگی از سایت گودریدز امتیاز 4.2 از 5 را دریافت کرده است.

کتاب راه بردگی از سایت آمازون امتیاز 4.7 از 5 را دریافت کرده است.

فردریش آگوست فون هایک یکی از برجسته‌ترین اقتصاددانان و مدافعان قاطع اندیشه‌های آزادیخواهانه در قرن بیستم است. او علاوه بر اقتصاد در فلسفه، جامعه‌شناسی، علوم سیاسی، حقوق، روان‌شناسی و معرفت‌شناسی تخصص و تبحر داشت و آثار مختلفی در این زمینه‌ها از خود بر جای گذاشت. راه بردگی محبوب‌ترین اثر فردریش فون هایک است که آن را بین سال‌های 1940 تا 1943 نوشت. این کتاب اولین بار در سال 1944 و در طول جنگ جهانی دوم منتشر شد و از زمان انتشار آن در میان متفکران لیبرال (به ویژه کلاسیک) و محافظه‌کار محبوب بوده است و همچنان در گفتمان مدرن به آن اشاره می‌شود. کتاب راه بردگی به بیش از 20 زبان زندۀ دنیا ترجمه شد.

با چاپ کتاب راه بردگی در سال 1944 مجادلات وسیعی بین مخالفان و موافقان آن درگرفت. گروه مخالف شامل جوانان پرشور و بلندپروازی می‌شدند که معتقد بودند که با باز کردن پای دولت به جامعه و اقتصاد راه سعادت ابدی مردم را کشف کرده‌اند و از این جهت هایک را طرد کردند. گروه موافق به رهبری جرج اُرول از روشنفکران چپ در انگلستان اعتقاد داشتند که بسیاری از نظریه‌های مطرح شده در کتاب راه بردگی مطابق با واقعیت‌های موجود در جامعه و اقتصاد بوده و بنابراین، آن را موافق با نظریات خود یافتند.

خواندن کتاب راه بردگی را به تمام افرادی که به طور جدی به سیاست، در وسیع‌ترین و بی‌طرفانه‌ترین معنای آن علاقه دارند توصیه می‌کنیم. راه بردگی کتابی است که زمان نیز نمی‌تواند هیچ تغییری در پیام آن ایجاد کند و می‌تواند در بسیاری از شرایط واقعی قابل استفاده باشد. حتی از برخی جهات، پیام این کتاب به شرایط امروزی ایالات متحده نزدیک‌تر است.

«درک این امر که تغییر اندیشه‌ها و نیروی اراده انسان، جهان را آنچنان‌که اکنون هست ساخته است، هر چند انسان‌ها نتایج را پیش‌بینی نکردند، و این‌که هیچ تغییر خودجوشی در حقایق بدین ترتیب ما را برای سازگاری با تفکرمان ملزم نکرده شاید به طور خاص برای ملّت‌های آنگلوساکسون دشوار باشد، فقط به این دلیل که در این پیشرفت، آن‌ها خوشبختانه از بسیاری از مردم اروپا عقب‌مانده‌اند. ما هنوز دربارۀ آرمان‌هایی که به ما جهت داده و ما را برای نسل گذشته هدایت کرده‌اند به عنوان آرمان‌هایی می‌اندیشیم که فقط در آینده محقق می‌شوند و از این امر آگاه نیستیم که آن‌ها چگونه در 25 سال گذشته نه‌تنها جهان بلکه کشورهای خود ما را نیز دگرگون کرده‌اند. همچنان اعتقاد داریم که درست تا همین اواخر تحت سیطره آنچه به طور مبهم اندیشه‌های قرن نوزدهم یا اصل «آزادی کسب و کار» نامیده می‌شود بودیم. در مقایسه با برخی کشورهای دیگر و از نقطه‌نظر آن‌هایی که برای تسریع تغییر بی‌قراری می‌کنند ممکن است توجیهی برای چنین باوری وجود داشته باشد. اما اگرچه تا 1913، انگلستان و آمریکا فقط مسیری که دیگران پیش گرفته بودند به آرامی طی کردند، حتی تا آن زمان آن‌قدر پیش رفته بودند که فقط کسانی که حافظه‌شان به سال‌های قبل از جنگ دوم برمی‌گردد می‌دانند که یک دنیای لیبرال به چه چیزی همانند بوده است.»

«نهایتاً، زمینه‌هایی متقنی وجود دارند که در آن‌ها هیچ‌گونه ترتیبات قانونی نمی‌تواند شرایطی را ایجاد کند که مفید بودن نظام رقابتی و مالکیت خصوصی بر آن شرایط استوار باشد، بدین معنی که صاحب یک کالا و یا دارایی از مفید واقع شدن خدمات آن کالا سود ببرد و به خاطر تمام مضراتی که آن کالا برای دیگران ایجاد کرده، رنج بکشد. به عنوان مثال، آن‌جا که بهره‌مندی از برخی خدمات خاص کالا را نمی‌توان با پرداخت قیمت فراهم آورد، رقابت نخواهد توانست آن خدمات را تولید کند؛ و هنگامی که فرد صاحب کالا مسئولیت مضرات ایجادشده به دیگران در اثر کالای خود را نپذیرد، در این صورت نظام قیمت‌گذاری نیز اثرگذار نخواهد بود. در تمام این موارد، یک واگرایی بین گزینه‌هایی که وارد محاسبات شخصی می‌شوند و آن‌هایی که بر رفاه اجتماعی تأثیر می‌گذارند وجود دارد؛ و هر گاه این واگرایی بیشتر شود، می‌توان روش دیگری غیر از رقابت را یافت که بتواند خدمات مورد نظر را ارائه کند.»

«اگر برنامه‌ریز خود را به سامان‌دهی شرایط اشتغال محدود نموده و تلاش می‌کرد با تعدیل این شرایط، تعداد را تنظیم کند تفاوت اندکی وجود می‌داشت. با تجویز پاداش‌دهی، از ورود هیچ‌ گروهی از مردم به بسیاری از تجارت‌ها ممانعت نمی‌شد تا زمانی که به طور مشخص آن‌ها را خارج کند. یک دختر تقریباً عامی که می‌خواهد فروشنده شود، یک پسر ضعیفی که دلش را برای شغلی که بر ضعفش سرپوش گذارد خوش کرده است، نیز به طور کلی با توانایی آشکارا اندک یا نامناسب، الزاماً در یک جامعه رقابتی حذف نمی‌شوند؛ اگر آن‌ها موقعیت را در حد کافی ارزشگذاری کنند بارها قادر خواهند بود با یک فداکاری مالی آغاز کرده و بعدها از طریق کیفیت‌هایی که در ابتدا چنین روشن نیستند کالا تولید خواهند کرد. امّا هنگامی که مقام برنامه‌ریزی تشویق‌ها را برای کل یک مقوله و انتخاب از میان کاندیداهایی که توسط یک آزمون هدف ساخته می‌شوند، بازسازی می‌کند، قوت تمایل آن‌ها برای شغل بسیار اندک شمرده خواهد شد.»

کتاب راه بردگی با مقدمۀ جدیدی از میلتون فریدمن تبدیل به یک اثر کلاسیک واقعی شده است. کتاب راه بردگی کتابی باریک‌بین و مستدل و در عین حال واضح و آشکار، فلسفی و انتزاعی و هنوز واقعی و واقع‌بین، تحلیلی و عقلانی و ضمناً دارای آرمان‌های عالی و یک مأموریت روشن است. مشکلات دوران جنگ و بعد از آن، که هایک از آن‌ها برای نشان دادن تز اصلی جاودان خود استفاده کرده و زبان جمع‌گرایی زمان را که برای مستندسازی اظهارات خود دربارۀ فضای فکری به کار برده، برای نسل بعد از جنگ آشنا بوده و رابطۀ نزدیکی بین نویسنده و خواننده به وجود آورده است. رسالۀ مهم و قوی پروفسور هایک یک نوع روشنگری به وجود آورد، به ویژه برای مردان و زنان جوانی که در طول جنگ در نیروهای مسلح خدمت کرده‌ بودند. تجربیات آن‌ها باعث شده است که معنا و ارزش آزادی فردی را بیش از پیش درک کنند. در نظر بسیاری پیش‌بینی‌های هایک دربارۀ عواقب نظریۀ جمع‌گرایی نه احتمالات فرضی ساده بلکه واقعیات آشکاری هستند که خودشان آن‌ها را در ارتش تجربه کرده‌اند. کتاب راه بردگی نشان می‌دهد که اگر اجرای افکار مبتنی بر برنامه‌ریزی متمرکز دنبال شود ناگزیر به عدم کارآیی اقتصادی و مسائل سیاسی منجر می‌گردد. این کتاب بازتاب نگرانی‌های هایک دربارۀ قدرت گرفتن باورهای سوسیالیستی تخیلی در انگلستان در آن زمان است. طبق استدلال هایک، قدرت برنامه‌ریزی متمرکز حتی سوسیالیست‌های معتدل را به طور ناخواسته به حکومت استبدادی و تمامیت‌خواه خواهد کشاند که از لحاظ اخلاقی در آرمان‌شهر ترسیم شدۀ خود هرگز در پی‌آن نبوده‌اند.

مقدمۀ مترجمان
پیش‌گفتار
۱. راه رها شده
۲. آرمان‌شهر بزرگ
۳. فردگرایی و جمع‌گرایی
۴. اجتناب‌ناپذیری برنامه‌ریزی
۵. برنامه‌ریزی و دموکراسی
۶. برنامه‌ریزی و حکومت قانون
۷. کنترل اقتصادی و استبداد
۸. چه کسی؟ چه کسی را؟
۹. امنیت و آزادی
۱۰. چرا بدترین‌ها در صدر قرار می‌گیرند؟
۱۱. پایان حقیقت
۱۲. ریشه‌های سوسیالیستی نازیسم
۱۳. تمامیت‌خواهان در میان ما
۱۴. شرایط مادی و اهداف آرمانی
۱۵. دورنمای نظم جهانی
۱۶. نتیجه‌گیری
یادداشتی بر کتابشناسی
نمایه نام‌ها و مفهوم‌ها

بیش از دو میلیون نسخه از کتاب راه بردگی پس از انتشار به فروش رفت و در طول هشت دهه از زمان انتشار اولیه‌اش، بیش از پنجاه بار تجدید چاپ شده است.

فردریش فون هایک یکی از بزرگ‌ترین اقتصاددان و فیلسوف‌های قرن بیستم بود که در سال 1974 برندۀ جایزۀ نوبل اقتصاد شد. او یکی از مهم‌ترین نمایندگان موج نو لیبرالیسم پس از جنگ جهانی دوم به شمار می‌رود و در دهۀ 1930 یکی از رهبرهای اقتصاد مکتب اتریش بود. بنابراین اگر از خواندن کتاب راه بردگی لذت بردید، بقیۀ کتاب‌های این نویسنده را نیز مطالعه نمایید.

- قانون، قانون‌گذاری و آزادی (۳ جلدی) اثر دیگری از فردریش فون هایک و گزارشی جدید از اصول آزادیخواهانۀ عدالت و اقتصاد سیاسی است. نویسنده در این اثر کوشیده است تا گزارشی موجز و منسجم از اصول اندیشۀ آزادیخواهی ارائه دهد، معضلات مهم جوامع مدرن را برشمارد و برای برخی از آن‌ها راه‌حلی ارائه دهد.

- انتخاب ارز  اثر دیگری از فردریش فون هایک است. این کتاب دنبالۀ کتاب قانون، قانون‌گذاری و آزادی و خصوصی سازی است و در این کتاب با تفصیل بیشتر می‌توانید مبحث خصوصی‌سازی پول را دنبال کنید. نویسنده در این کتاب مطالب منحصر‌به‌فردی دربارۀ پول و ارز ارائه کرده است که در اظهار نظرها و پیوست‌ تاریخی کمتر دیده یا شنیده شده است.

- در سنگر آزادی حاوی گزیده‌ای از مقاله‌ها و خلاصه‌ای از دو کتاب راه بردگی و بنیان آزادی اثر فردریش فون هایک است. در این کتاب با مباحثی مثل کاربرد شناخت در جامعه، اقسام خردگرایی، نظم انتزاعی و تأثیر آن در جامعه و سرانجام دموکراسی در جهان امروز آشنا خواهید شد.

- کتاب بوروکراسی اثر لودویگ فون میزس متفکر لیبرالی است. نویسنده در این کتاب این دیدگاه را مطرح می‌کند که مطالعۀ بوروکراتیسم فرصتی فوق‌العاده برای آشنایی با مسائل بنیادین مربوط به تضاد میان سوسیالیسم و کاپیتالیسم است.