قدرت عادت

---

اگر می‌خواهید عادتی را تغییر دهید، باید روزمره تازه‌ای را جایگزین کنید. مطمئناً، احتمال موفقیت شما هنگامی‌که عضوی از گروه هستید تغییر می‌کند و به طور ناگهانی افزایش می‌یابد. وجود باور و اعتقاد ضروری است و از تجربه‌ای اجتماعی حاصل می‌شود؛ حتی اگر این اجتماع فقط متشکل از دو نفر باشد. می‌دانیم که تغییر صورت می‌پذیرد؛ معتادان الکل می‌توانند نوشیدن مشروبات الکلی را کنار بگذارند، افراد سیگاری می‌توانند سیگارکشیدن را ترک کنند، بازندگان دائمی نیز می‌توانند قهرمان باشند… 

---

کتاب قدرت عادت نوشته چارلز دوهیگ با ترجمه پروین بیات کتابی است که به بررسی نحوه ساخت و شکل‌‌گیری عادت‌ها و نحوه تأثیرپذیری و تأثیرگذاری آنها بر زندگی ما می‌پردازد. دوهیگ در کتابش به تفضیل همه چیز را شرح می‌دهد. او با مقالات تحقیقی و پژوهش‌های پزشکی شروع می‌کند تا نشان دهد چگونه عادت‌های ما بر مغزمان تأثیر گذاشته و به‌صورت فیزیکی بخشی از شیارهای مغزمان را تغییر می‌دهند و حالا ما چگونه می‌توانیم آنها را تغییر دهیم؟ او نگاهی علمی و نو به مسئله عادت می‌اندازد و به‌جای تجویز راه‌حل‌های پیش‌پاافتاده و کلی برای همه، راهکارهایی علمی ارائه می‌دهد. بعد از مطالعه این کتاب شما خواهید دانست که چرا عادات هسته اصلی همه کارهایی هستند که انجام می‌دهید و چگونه می‌توانید آن ها را تحت کنترل خود در بیاورید. در ادامه این مقاله با قدرت عادت و چارلز دوهیگ بیشتر آشنا خواهید شد.

آگاهی انسان، توانایی شگفت‌انگیز او برای تأمل، تفکر و انتخاب، بزرگ‌ترین دستاورد تکاملی بشر مدرن است. از بین همه این ویژگی‌های تکاملی ما چیزی داریم که از بقیه ویژگی‌ها باارزش‌تر است. ما می‌توانیم درست مانند هواپیماها با خلبان خودکار یا اتوماتیک هم عمل کنیم. ولی توانایی‌های  این خلبان خودکار فقط انجام  کارهای ساده‌ای مانند مسواک زدن یا دست شستن نیست. ما می‌توانیم به کمک این ویژگی رفتارهای پیچیده را بدون هیچ‌گونه آگاهی فکری قبلی انجام دهیم. به این خلبان خودکار انسانی، عادت می‌گوییم. قدرت عادت به ما کمک می‌کند که رفتارها و کارهایی که در ابتدا بسیار پیچیده به نظر می‌رسند، مانند رانندگی کردن، نواختن گیتار یا کار با یک دستگاه دیجیتال جدید، را درون خود غریزی کنیم به حدی که تبدیل به طبیعت دوم شوند. البته اگر حواسمان نباشد این خلبان خودکار می‌تواند به‌راحتی منحرف شود و به مسیری اشتباه برود. قدرت عادت تنها بر روی عادات خوب عمل نمی‌کند. ما می‌توانیم با قدرت عادت، عادات بدی مانند سیگارکشیدن و یا پرخوری را نیز به دست بیاوریم. 

کتاب‌های بسیاری درباره قدرت عادت و تأثیر آن بر زندگی ما نوشته شده‌اند، چارلز دوهیگ، خبرنگار تحقیقی نیویورک‌تایمز، کتابی آموزشی و سرگرم‌کننده در این باره نوشته است که جزو بهترین کتاب‌های حوزه خودش شناخته می‌شود. او در کتاب «قدرت عادت: چرایی کارهایی که در زندگی و کسب‌وکار انجام می‌دهیم»، با رویکردی تحقیقی توضیح می‌دهد که مغز ما چگونه در برابر عادات عمل می‌کند. دوهیگ صدها مقاله علمی و پزشکی در حوزه‌های روان‌شناسی اجتماعی، روان‌شناسی بالینی و علوم اعصاب را مطالعه کرده است و یافته‌های جالبی دربارهٔ نحوه شکل‌گیری و سپس تغییر عادات نقل می‌کند. او عادت‌ها را به دودسته خوب و بد تقسیم می‌کند و توضیح می‌دهد که ازآنجایی‌که عادات بد معمولاً پاداش قوی‌تری دارند زودتر و قوی‌تر در ذهن ما نهادینه می‌شوند و شیارهای مغزی عمیق‌تری ایجاد می‌کنند و. نمونه بارز آن نیز انواع اعتیادها است. (وابستگی به یک ماده شیمیایی مانند نیکوتین یا الکل) و یا رفتارهایی که چنان لذتی به فرد می‌بخشند که ممانعت در برابر آن تقریباً غیرممکن است (قمار). تغییر این رفتارها در زمره سخت‌ترین کارهاست و متأسفانه هیچ چوب جادویی وجود ندارد که این مشکلات را حل کند. دسته دیگری از رفتار هم وجود دارند که به‌خودی‌خود نه بد هستند نه خوب. صرفاً هنجارهایی هستند که زندگی در اجتماعات به ما تحمیل می‌کند و ما به‌ندرت به درست و غلط بودن آن شک می‌کنیم. رفتارهایی مثل سلام کردن، صبح‌به‌خیر گفتن، غذا خوردن با قاشق و چنگال و ... اینها آداب و رسومی هستند که آموخته‌ایم. این رفتارها با اینکه به‌نوعی عادات اجتماعی محسوب می‌شوند ولی در ذهن ما شیارهای عمیقی ثبت نکرده‌اند. در نتیجه تغییر دادن آنها ساده‌تر از تغییر دادن عادات بدی است که ذکر شد. 

قدرت عادت بر خلاف نام و شهرتش کتاب خودیاری نیست. یکی از چیزهایی که این کتاب را از دیگر کتاب‌های این زمینه متمایز می‌کند، تحقیقات و علومی است که داهیگ برای اثبات حرف‌های خود شرح می‌دهد. این کتاب یک نگاه جدی و علمی به شکل‌گیری و تغییر عادات به نفع زندگی و اهداف افراد می‌اندازد. او به خوانندگانش یاد می‌دهد که چگونه می‌توانند، از علم برای کنترل مغز و ذهن و سپس کنترل زندگی‌شان استفاده کنند. او پس از بیان یافته‌ها و تحقیقاتش نتیجه می‌گیرد: «وقتی فهمیدید عادت‌ها می‌توانند تغییر کنند، مسئولیت و آزادی انتخاب دارید که عادت‌هایتان را بازسازی کنید و وقتی فهمیدید که عادت‌ها قابل بازسازی هستند، درک قدرت درونی‌تان برایتان ساده‌تر می‌شود و تنها گزینه پیش رویتان این است که دل به کار (تغییر عادات) بدهید». او حتی باور دارد که با درک ماهیت قدرت عادت می‌توان بر رفتار گروه‌های اجتماعی نیز تأثیر گذاشت. مثلاً سوددهی یک شرکت را بیشتر کرد یا موفقیت جنبش‌های اجتماعی را تضمین کرد و یا حتی یک نیاز ایجاد کرد. بله درست است. چارلز دوهیگ به ما یاد می‌دهد که چگونه شرکت‌های بزرگ و غول‌های صنایع جهانی از عادت‌ها و رفتارهای جوامع انسانی سو استفاده می‌کنند و الگوهای رفتاری ما را آنالیز کرده و چیزی که ممکن است به آن نیاز پیدا کنیم را پیدا می‌کنند و از این اطلاعات به نفع بازار فروش خود استفاده می‌کنند. 

دوهیگ در کتابش شرح می‌دهد که از دیدگاه عصب‌شناختی: «عادت یک حلقه ساده است، محرک، روال تکراری و سپس پاداش.» وقتی به این چرخه فکر کنیم متوجه می‌شویم که بسیاری از عاداتی که ناخودآگاه انجام می‌دهیم برای پاداشی است که بیشتر در سطح ناخودآگاه خود احساس می‌کنیم. دوهیگ با تشریح مسیر این عادات به ما یاد می‌دهد که چگونه از این چرخه که طبیعت درون ما نهاده به نحو احسن استفاده ببریم تا بتوانیم عادات مخربمان را از بین ببریم و عادات خوب و مفید جدیدی جایگزین آنها کنیم. او اولین قدم را حذف محرک برای عادات بد و یا ایجاد محرک برای عادات خوب می‌داند. 

این اثر به سه بخش اصلی تقسیم می‌شود. بخش اول به تأثیر عادت‌ها در زندگی افراد می‌پردازد و نشان می‌دهد چگونه عادت‌ها ساختار زندگی ما را می‌سازند. در این بخش، مباحث فیزیولوژیک و عصب‌شناختی شکل‌گیری عادت را بررسی می‌کند. مثلاً در این بخش توضیح داده می‌شود که شرکتی به نام پروکتر اند گمبل توانست با استفاده از الگوی عادات مشتری‌هایش، از یک محصول، یک اسپری خوشبوکننده هوا، سود میلیارد دلاری ببرد. 

بخش دوم عادت و راهکارهای شرکت‌های موفق در تجارتشان را بررسی می‌کند و جزئیات فکری و عملکرد مدیران و کارمندان شرکت‌های موفق را شرح می‌دهد. مثلاً شرح می‌دهد شرکت استارباکس توانست با القای عادت مثبتی که در جهت تقویت اراده طراحی شده بودند، یک دانش‌آموز مردود را به یکی از مدیران برتر دنیا بلد کند. 

بخش سوم به بررسی عادات جوامع می‌پردازد و توضیح می‌دهد جنبش‌های مدتی با بررسی الگوهای اخلاقی و عادت مردم توانستند اجتماعات مردمی را هدایت کنند و یاد می‌دهد با وجود بالارفتن دانش جمعی هنوز هم می‌توان چنین تأثیراتی بر مردم گذاشت.

بیشتر تمرکز چارلز دوهیگ در کتاب قدرت عادت بر شفاف‌سازی عادت‌هایی بدی است که به‌صورت ناخودآگاه انجام می‌دهیم. او عادت را مانند ماشینی تعریف می‌کند که هرگز از کار نمی‌افتد. مثلاً تا وقتی که یک عادت خوب جایگزین سیگارکشیدن نکنیم، عادتی که پاداشی درخور داشته باشد و قوی‌تر از حس رضایتمندی بعد از مصرف سیگار باشد، نمی‌توانیم سیگار را ترک کنیم. به‌علاوه باید محرک‌هایی که ما را به سمت عادت بد سوق می‌دهند را از دسترس خارج کنیم. مثل قطع یا محدودکردن رابطه با دوستان سیگاری، خارج کردن پاکت سیگار از میدان دید و ... . با جایگزینی رفتار تکراری قبلی با رفتاری جدید طوری که در اصل نفس پاداشت تفاوت زیادی ایجاد نشود، به‌مرور چرخه عادت جدیدی در ذهن فرد ایجاد شده و می‌تواند به رفتار جدید عادت کند. بله، ممکن است در ابتدای کار مغزتان انرژی بسیاری مصرف کند اما در طول زمان در اثر تکرار، شیارهای مغز عمیق‌تر شده و پایانه‌های عصبی بیشتری در مغز تشکیل می‌شود، درنتیجه مغزتان انرژی کمتری مصرف کرده و رفتار جدید به عادتتان تبدیل می‌شود.

در دنیای شلوغ مدرن که همه چیز به‌سرعت رخ می‌دهد، زمان بدل به گوهری کمیاب و باارزش شده است. اینجاست که قدرت عادت بدل به یک ابزار مهم می‌شود که می‌تواند در وقت ما صرفه‌جویی کند. تصور کنید راننده رالی هستید که هنوز موقع دنده عوض‌کردن نیاز دارد فکر کند الان کدام دنده نیاز است؟ در این شرایط مطمئناً آخرین نفر این مسابقه نفس‌گیر خواهید بود. اینجاست که قدرت عادت به کمکتان می‌آید و در رالی زندگی مدرن در زمانتان صرفه‌جویی می‌کند. برای همین است که هرکسی نیاز دارد کتاب قدرت عادت را بخواند تا به‌صورت علمی و دقیق با تأثیرات عادت بر مغز آشنا شود قدرت عادت را به‌صورت علمی بیاموزد. این کتاب، کتابی عالی برای همه کسانی است که می‌خواهند در جهت بهترشدن تغییر کنند. بعد از مطالعه این کتاب شما هم با ما هم عقیده خواهید بود که این کتاب یکی از بهترین کتاب‌های حوزه عادت‌ها است. بعد از خواندن این کتاب به شما پیشنهاد می‌کنم کتاب عادات اتمی و اثر مرکب را نیز مطالعه کنید تا روش‌های عملی برای به‌کاربستن دانش کتاب قدرت عادت را بیاموزید. همچنین کتاب چه کسی پنیر مرا جابه‌جا کرد و زندانیان باور نیز بسیار کاربردی خواهند بود.

کتاب قدرت عادت از سایت Goodreads امتیاز 4.12  و از سایت Amazon  امتیاز 4.6 از 5 را کسب کرده است.

کتاب قدرت عادت 62 هفته پرفروش نیویورک‌تایمز بود.
قدرت عادت عنوان «تاثیرگذارترین کتاب‌ها برای مدیران» را از سوی دانشگاه هاروارد کسب کرده است. 

کتاب قدرت عادت توانست بیش از 2 میلیون نسخه در سراسر جهان بفروشد.

خوانایی کتاب و روان بودن 
کتاب قدرت عادت نثر روانی دارد و بسیار گیرا و ساده نوشته شده است.

مدت زمانی که طول می‌کشد بخوانی 
یک خواننده خوش‌خوان با سرعت مطالعه 250 کلمه در دقیقه، چیزی حدود 5 ساعت و 52 دقیقه طول می‌کشد تا کتاب قدرت عادت را مطالعه کند.

شرایط تهیه کتاب و مقایسه با نسخه صوتی و الکترونیکی 
کتاب قدرت عادت به‌صورت صوتی و الکترونیکی در دسترس است. برخی از نسخه‌های صوتی کتاب به‌صورت رایگان در دسترس هستند. 

مقایسه چاپ‌های مختلف و نشرها 
انتشارات زیر کتاب قدرت عادت را چاپ کرده‌اند: انتشارات «هورمزد» با ترجمه «پروین بیات»، انتشارات «نسل نواندیش» با ترجمه «الهام شریف»، انتشارات «چابک‌اندیش» با ترجمه «فروزنده دولت یاری» و ...