جان شیفته (2جلدی)

---

شما مرا نمی‌شناسید.
شما را من می‌شناسم. من در زندگی آموخته‌ام که زود ببینم. زندگی می‌گذرد، و هرگز یک لحظه دوبار به دست نمی‌آید. باید آناً خواست یا آن که هرگز نخواست…

---

جان شیفته اثر رومن رولان است که اولین بار در سال 1923 منتشر شد. جان شیفته اثری شعرگونه و محسور کننده است. اصل کتاب به زبان فرانسوی نوشته شده و عنوان آن L'Ame enchantée است. جان شیفته رمانی نسبتاً طولانی و در اصل چهار جلدی است اما انتشارات دوستان در ایران آن را در دو جلد چاپ کرده و دو جلد را در یک مجلد گنجانده است. فضای داستان جان شیفته در ابتدای سدۀ بیستم رخ می‌دهد و نویسنده در این کتاب سعی کرده وضعیت اجتماعی این دوران را برای خواننده به تصویر بکشد.

رومن رولان دربارۀ جان شیفته گفته است که «این رمان چیزی بیش از یک اثر ادبی است، موجودی زنده است، داستانی دربارۀ دنیای معنوی یک زن است». این رمان چهل سال زندگی آنت -از جوانی بی‌دغدغه‌اش تا مرگ شجاعانه‌اش- را به تصویر می‌کشد. جان شیفته با این‌که کتابی فرانسوی است اما توانسته بر بسیاری از آثار ادبی در سراسر جهان تأثیر بگذارد. امکان ندارد بعد از خواندن کتاب به این نتیجه نرسید که جان شیفته اثری فاخر و تکرار نشدنی ‌است. خواننده کتاب حتماً بعد از خواندن این کتاب مثل نام کتاب شیفته‌اش می‌شود. با ما همراه باشید تا بیشتر با جان شیفته و نویسنده‌اش آشنا شوید.

رمان جان شیفته اثر رومن رولان با ترجمۀ محمود اعتمادزاده (م.ا.به‌آذین) یکی از طولانی‌ترین و گیراترین رمان‌های فرانسوی است. جان شیفته کتابی مملو از زندگی است، کتابی مفصل که در یکی از بحرانی‌ترین دوران اروپا نوشته شده است. هر جملۀ جان شیفته زاییدۀ ذهنی شجاع است. شخصیت‌ها می‌آیند و می‌روند و به سه شخصیت اصلی، آنت، سیلوی و مارک، پر و بال می‌دهند. داستان تا آخرین نفس‌های آنت ادامه دارد. آنت در جان شیفته عزیزان زیادی را از دست می‌دهد و رولان با هنرمندی تمام تجربیات آنت و غمش را به تصویر کشیده است.

شخصیت اصلی کتاب آن ریوی‌یر ظاهراً در کتاب دو شخصیت دارد: یک شخصیتش فرد جوان سرمایه‌دار، باهوش و ثروتمندی است که نسبت به عشق بی‌تفاوت است، اما زیر این نقاب آنت واقعی پرشور، نیکوکار و مشتاق استقلال است و ناخودآگاه به دنبال همدمی می‌گردد که با او برابر باشد. برای همین است که می‌خواهد از راجر نجیب و جذاب جدا شود. این ازدواج ناگهانی برایش مثل یک تله می‌ماند که روحش را گرفتار کرده است. حتی ناامیدی صمیمانۀ راجر فقط برای لحظه‌ای دلش را به رحم می‌آورد. بخش غافلگیر کنندۀ جان شیفته مربوط به حضور یک کودک است که زنِ جان شیفته را تبدیل به قهرمانی منحصر به فرد می‌کند. حداقل این زن برای آن زمان که رولان این کتاب را نوشت قهرمان بود. آنت که انتخاب کرده مادر مجردی باشد سفری را در یکی از آشفته‌ترین دوران اجتماعی و سیاسی اروپا در دهۀ 1920 و اوایل دهۀ 30 آغاز می‌کند. آنت -روحی محسور شده است- که زندگی جادویی او را شیفته کرده است و سرنوشتی را دنبال می‌کند که از سال 1900 تا 1914 در پاریس رقم می‌خورد. 

هیچ‌کس مطمئن نیست اما برخی معتقدند که آنت یکی از آن شخصیت‌هایی است که در عین شجاعت، آسیب‌پذیر است. آنت موانع ذهن‌های قدیمی را می‌شکند، سنت‌هایی که مانع رشدش شود از بین می‌برد و به‌ هیچ‌وجه نظر دیگران برایش اهمیتی ندارد. حضور آنت ظرافت محض است و در عین حال آینۀ سنت‌ها، هنجارها و تابوهایی است که زیر کلمات آرامش‌بخش پنهان شده‌اند. برای آنت همه چیز فقط جنبۀ انسانی دارد. آنت تمام سعی‌اش را می‌کند که کسی را قضاوت نکند، او یک زن معمولی قرن بیستمی اروپایی نیست. آنت نماد روح ناسازگاری با زمانۀ خود است اما مسئلۀ دلگرم‌کننده این است که آنت را در واقع یک نویسندۀ مرد خلق کرده است. آنت را رومن رولان خلق کرده، مردی که در کتاب دیگرش یک شخصیت مرد قوی یعنی ژان کریستف را خلق کرده بود.

آنت بعد از بلوغ پسرش تازه جاافتاده و پخته می‌شود. پسری که طبیعتی پر هرج و مرج دارد و دقیقاً شبیه جوانی‌های خود آنت است. انگار آنت دوباره به واسطۀ ارتباطش با این پسر شورشی و پر دردسر، تجربیات جنگ و تغییرات اجتماعی رادیکال دوباره متولد می‌شود. خواهرش سیلوی، انگار از سیاره‌ای دیگر و پر از اندیشه و اعمال متفاوت است. اما هر چه آنت و سیلوی بزرگ‌تر می‌شوند رابطه‌شان نیز بالغ‌تر و عمیق‌تر می‌شود. تابوهایی که باعث اختلاف‌شان شده بود بعد از جنگ از بین می‌رود. جنگ تمام فضایل خودسرانه را می‌کُشد. چون افراد زیادی در خانواده باقی نمی‌مانند برای همین دردسرهای زیادی هم ندارند. این چیزی است که رومن رولان دوست داشت تقریباً در تمام کتاب‌هایش به تصویر بکشد. مثلاً دو شخصیت کتاب‌های رولان یعنی ژان و آنت هر دو وجوه مشترک زیادی دارند: آدم‌های اطراف‌شان تا مدت‌ها زیبایی ذهن‌شان را درک نمی‌کنند. اما هر دو شخصیت به پیش می‌روند، زخمی‌اند و دیگران نادیده‌شان گرفته‌اند اما باز هم به پیش می‌روند. آن‌ها برای دیده شدن زندگی نمی‌کنند، زندگی می‌کنند چون هر روز برایشان افتخاری است. 

جلد آخر کتاب در ایتالیا می‌گذرد. در این بخش شما می‌توانید جوهرۀ فرهنگ و سرکشی شخصیت‌های کتاب را حس کنید و در عین حال از زیبایی‌های خیابان‌ها و هنر ایتالیا لذت ببرید. بسیاری از ادیبان معتقدند که رولان خیلی بر هنر و تاریخ مسلط بود و برای همین توانست رمان موفقی مثل جان شیفته بنویسد. در واقع رولان در جان شیفته به طرز شگفت‌انگیز و خارق‌العاده‌ای ادبیات، هنر و تاریخ را در هم ادغام کرده است.

از همان صفحات اول کتاب با دختری 24 ساله روبه‌رو می‌شوید که قوی، سرزنده و پُر از زندگی است که هنوز چیزی از زندگی نمی‌داند و مدام در رویاهایش غوطه‌ور است. وضعیت جامعه و اوضاع مالی پدرش باعث شده تا آنت ریوی‌یر زندگی آزاد و مرفه‌ای داشته باشد. او در دانشگاه سوربن درس خوانده و باهوش، مستقل و با اعتماد به نفس است. با از دست دادن پدرش تنها می‌ماند تا این‌که از روی کاغذهای به جا مانده از پدر مرحومش متوجه می‌شود خواهری ناتنی به اسم سیلوی دارد. سیلوی کارگر فرانسوی است و اصلا به هیچ‌وجه با استانداردهای اخلاقی بالای خواهرش همخوانی ندارد. این دو با هم از موانع زیادی عبور می‌کنند و همچنین با جهان‌های فکری متضاد یکدیگر نیز درگیرند. 

آنت با وکیل جوانی به اسم راجر آشنا می‌شود. خانوادۀ راجر مشکلی ندارند تا با یک خانوادۀ ثروتمند وصلت کنند. راجر معتقد است تنها وظیفۀ زن حفظ کانون خانواده و ذات واقعی‌اش مادری کردن است. اما آنت که دنیای خودش را ساخته اصلاً دلش نمی‌خواهد زیر سایۀ همسرش زندگی کند و تنها به فکر منافع شوهرش باشد. بنابراین آنت از راجر می‌خواهد تا به او آزادی بدهد اما به خاطر اختلافات نظر بسیار دچار مشکل می‌شوند. آنت که می‌بیند نمی‌تواند با این مرد خودسر کنار بیاید و صداقت برایش همه چیز است نامزدی‌اش را بهم می‌زند ولی در عین حال برای نامزدش احساس تأسف می‌کند. روح آنت مشتاقانه شفا می‌یابد اما زیر قلب او زندگی جدیدی در حال تپیدن است،‌ آنت باردار است. خواهرش به او می‌گوید که باید این مسئله را با نامزد سابقش در میان بگذارد و او را مجبور کند تا با هم ازدواج کنند که مایۀ شرمساری نشود و فرزندش هم پدری داشته باشد. اما آنت که نظرات مردم برایش اهمیتی ندارد حاضر است هم پدر و هم مادر بچه‌اش باشد.

با هر بار خواندن جان شیفته جنبه‌های جدیدی برایتان آشکار خواهد شد. کافی‌ست آن را بارها در سن‌های مختلف بخوانید و هر بار برداشت متفاوتی از آنت و زندگی‌اش خواهید داشت.

رمان جان شیفته از سایت گودریدز امتیاز 4.1 از 5 گرفته است.

رومن رولان در سال 1915 جایزۀ نوبل ادبیات را برای رمان جان شیفته دریافت کرد.

خوانایی کتاب و روان بودن
جان شیفته مثل یک درخت است: اگر آن را ببُرید، هر لایه‌اش هستۀ پیچیده‌ای است که زندگی شخصیت‌های داستان را شکل داده است. در واقع تعاملات شخصیت اصلی کتاب با دشوارترین افراد و همچنین افکارش از همان ابتدای کتاب مثل کلاس درسی است که به شما یاد می‌دهد چطور رابطه‌ای پایدار با افرادی بسازید که اصلاً ذهنی مشابه شما ندارند. این کتاب شما را به سمت انسانی بهتر شدن می‌برد. 

شرایط تهیه کتاب و مقایسه با نسخه صوتی و الکترونیکی 
می‌توانید کتاب دو جلدی جانِ شیفته از رومن رولان را با ترجمۀ شیوا و دلنشین م.ا به‌آذین و چاپ نشر دوستان با تخفیف ویژه از فروشگاه اینترنتی سی‌بوک تهیه کنید.