غرور و تعصب (زرکوب)(جین آستین)

---

تعداد آدم‌هایی که من واقعاً دوست‌شان داشته باشم زیاد نیست. تعداد کسانی که نظر خوبی درباره‌شان دارم از آن‌هم کم‌تر است. من هرچه بیش‌تر دنیا را می‌شناسم از آن ناراضی‌تر می‌شوم. هر روز که می‌گذرد بیشتر معتقد می‌شوم که آدم‌ها شخصیت ناپایداری دارند و نمی‌شود روی ظواهر لیاقت یا فهم و شعورشان حساب کرد.

---

رمان غرور و تعصب نوشتۀ جین آستین نویسندۀ انگلیسی قرن هجدهم و نوزدهم است که آثارش تأثیر گسترده‌ای بر ادبیات غرب داشت. رمان غرور و تعصب در سال 1813 منتشر شد. داستان رمان غرور و تعصب از نظر زمانی در برهه جنگ‌های ناپلئون در قرن نوزدهم میلادی رخ می‌دهد اما اشارات کمی به آن دارد. غرور و تعصب داستان آقای دارسی بداخلاق و گوشت‌تلخ و الیزابت بنت سخاوتمند و پرشوروشوق را دنبال می‌کند. این رمان اساساً داستان این است که چگونه الیزابت و عشق واقعی‌اش دارسی برای یافتن شادی بر همۀ موانع - بعلاوۀ شکست احساسی‌ و شخصی‌شان - غلبه می‌کنند.

درک اینکه چرا هنوز در دوران مدرن کتابی که در آن دختران تنها آرزویشان ازدواج است، خواهان دارد، اندکی مشکل است. برخی از خوانندگان و منتقدان ممکن است خواندن چنین رمانی را مسخره کنند اما این کتاب در زمانه خودش پیشرو محسوب می‌شده و امروزه نیز هنوز داستانی خوب و اثری کلاسیک محسوب می‌شود و می‌تواند در برابر گذشت زمان مقاومت کند.

رمان‌های جین آستین اغلب به‌عنوان داستان‌های عاشقانه ادبیات زنانه طبقه‌بندی می‌شوند. اما باید دانست که موضوعاتی که جین آستین بیان می‌کند، بازنمود موضوعات اجتماعی پنهانی است که در آن زمان تازه فرصت ابراز یافته بودند. این موضوعات گه گاه حتی ورای داستان عاشقانه مطرح می‌شدند. جین آستین کسی نبود که تنها بر جنبه عاشقانه کاراکترهای رمانش تمرکز کند. بلکه به آنها زمینه‌های اجتماعی متعددی می‌بخشید که امکان بحث و گفتگو و نقد پیرامون شخصیت‌هایش را ممکن کند. درست است که از زمانی که جین آستین رمان غرور و تعصب را نوشته، وضعیت زنان رشد و ترقی بسیاری داشته و به موفقیت‌های فراوانی دست‌یافته اما هنوز توقعات اجتماعی از زنان بالاتر از حد منطقی آن است. 

امروزه ازدواج تنها هدف زنان جامعه نیست اما اضطراب پیداکردن زوج و ترس از تنها ماندن هنوز با ماست. جامعه امروز شباهت‌های غیرقابل‌انکاری به جامعه جین آستین دارد و غرور و تعصب، هنوز می‌تواند درس‌های بسیاری از تغییر و رشد جامعه به ما بدهد. جامعه امروز ما هنوز شباهت‌هایی به جامعه جین آستین دارد و تقریباً به همان اندازه بی‌رحم است و از جامعه ایدئال فاصله بسیاری دارد. کمااینکه هنوز در سرتاسر جهان کشورهایی هستند که به رشد فرهنگی مناسب نرسیده‌اند و شباهت‌های انکارناپذیری به جامعه جین آستین دارند. 

غرور و تعصب حدود 200 سال پیش در سال 1813 منتشر شد. جین آستین این کتاب را زمانی که تنها 20 سال داشت نوشت اما کتاب همان موقع اقبال چاپ نیافت. جین آستین در ابتدا اسم کتابش را First Impressions به معنای «برداشت‌های اولیه» یا «نخستین احساس‌ها» گذاشته بود اما زمانی که کتاب چاپ شد نامش به غرور و تعصب تغییر پیدا کرد. آستین پیش از چاپ غرور و تعصب، با کتاب عقل و احساس به موفقیت تجاری دست پیدا کرده بود و شهرتی هم دست‌وپا کرده بود که باعث دیده‌شدن هر چه بیشتر غرور و تعصب شد ...
غرور و تعصب نه‌تنها در زمانه خودش کتاب پیشرو بود، بلکه حتی الگوی بسیاری از کتاب‌های عاشقانه بعد از خودش قرار گرفت. اقتباسات جهانی از غرور و تعصب نشانگر محبوبیت بسیار بالای آن است. از شخصیت‌ها گرفته تا خط داستانی، همه چیز این کتاب با هنرمندی بالایی خلق شده است. اما این کتاب چیزی بیشتر از داستانی عاشقانه دارد. فیلسوفان و محققان ادبی مطالعه کتاب جین آستین را آن‌چنان ضروری می‌دانند که خودشان آن را در زمره کتاب‌های خواندنی‌شان قرار می‌دهند. 

اکثر رمان‌های جین آستین را می‌توان در ژانر داستان‌های خانوادگی جای داد. در این دست رمان‌ها رویدادها اهمیت نسبی دارند و جذابیت اصلی رمان در شناخت و بررسی شخصیت‌ها پدیدار می‌شود. غرور و تعصب یکی از اولین رمان‌های جین آستین است که نوشتن آن در سال 1796 شروع کرد. این کتاب مشهورترین کتاب جین آستین است و منتقدان آن را شاهکار او می‌نامند. او تمام هنرمندی خود را در این اثر بروز داده و همه رویدادها را به بهترین نحو مدیریت و پرداخت می‌کند. فضای کوچک و حقیر شهرستان‌های آن دوره انگلستان، رقابت‌های حقیرانه و چشم‌هم‌چشمی‌ها، وراجی‌ها و ضعف‌های کوچک و بزرگش همگی به‌خوبی نمایش داده می‌شوند. 

غرور و تعصب در ابتدا در سه بخش (جلد) منتشر شده بود. قسمت اول تمرکزش را بر روی مسائل و ماجراهای جین (خواهر الیزابت) و چارلز بینگلی گذاشته بود و در کنار آن گوشه چشمی هم به رابطه الیزابت و دارسی داشت. قسمت دوم تمرکز اصلی‌اش را بر کشمکش‌های دارسی و الیزابت گذاشته و نقطه اوج داستان در این بخش رخ می‌دهد. قسمت سوم رمان تمام مسائل حل نشده از ابتدای کتاب را حل می‌کند و به همه سؤالات پاسخ می‌دهد.

خانواده بنت پنج دختر جوان دارند و در روزگاری زندگی می‌کنند که بزرگ‌ترین هنر و موفقیت برای دختران، یافتن شوهری ثروتمند است که به کمک آن آسایش خانواده‌شان را تأمین کنند. در حقیقت به‌خاطر اینکه آقای بنت هیچ دختری ندارد تمام املاک و ارثیه او به نزدیک‌ترین فامیل مذکرش داده خواهد شد. ازاین‌رو بسیار مهم است که حداقل یکی از دختران خانواده با یک مرد ثروتمند ازدواج کند تا بتواند از بقیه اعضای خانواده حمایت مالی کند. به همین خاطر تمام دختران خانواده بنت تحت‌فشار قرار می‌گیرند تا برای تأمین مخارجشان همسران ثروتمند دست‌وپا کنند اما الیزابت از ازدواج با اولین خواستگارش سر باز می‌زند و اعلام می‌کند تنها زمانی که عاشق شود ازدواج می‌کند.

بعداً او با آقای دارسی بداخلاق ملاقات می‌کند. در ابتدا هر دوی آنها هیچ علاقه‌ای به یکدیگر ندارند. با گذشت زمان، آقای دارسی جذب شوخ‌طبعی الیزابت می‌شود اما آن زمان برای الیزابت، دارسی آخرین نفری است که می‌تواند به ازدواج با او فکر کند. در طول رمان الیزابت در میابد که تعصباتش نسبت به دارسی ساختگی است و او نه تنها مغرور نیست بلکه بسیار خجالتی است. حالا سؤال این است که آیا آنها بر غرور و تعصبات خود غلبه می‌کنند و ازدواج می‌کنند؟

الیزابت بنت 
قهرمان رمان غرور و تعصب و دختر دوم خانوادۀ بنت است. الیزابت باهوش‌ترین و عاقل‌ترین در بین پنج خواهر بنت است اما کمی زودباور نیز هست. او از شناخته شده‌ترین شخصیت‌های زن در ادبیات انگلیسی است. الیزابت ویژگی‌های تحسین برانگیز زیادی دارد، او دوست داشتنی، کتاب‌خوان و تیزهوش است اما زبانش گه‌گاهی زیادی تیز می‌شود. صداقت، فضیلت و شوخ‌طبعی به او کمک می‌کند تا در برابر رفتارهای بیهوده و بدی که در جامعۀ طبقاتی و اغلب کینه‌توز وجود دارد قد علم کند. با این وجود زبان تیز و تمایل او به قضاوت‌های عجولانه اغلب او را به بیراهه می‌کشاند. الیزابت نه تنها باید با مادری ناامید، پدری سرد و دو خواهر و برادر کوچک‌تر بدرفتار خود کنار بیاید بلکه باید بر تصورات اشتباه خود از دارسی نیز غلبه کند. الیزابت به تدریج در رمان متوجۀ شخصیت حقیقی آقای دارسی می‌شود. 

آقای دارسی
دارسی پسر یک خانوادۀ ثروتمند و شناخته شده است. او صاحب املاک بزرگ پمبرلی است و نقش مقابل الیزابت را در رمان برعهده دارد. خواننده ابتدا شک دارد اما در نهایت متوجه می‌شود که دارسی کاملاً مناسب الیزابت است. او باهوش و صریح است و تمایل زیادی به قضاوت عجولانه و تند دارد. خانوادۀ سرشناس و ثروث زیاد، او را بیش از حد مغرور کرده و کاملاً نسبت به موقعیت اجتماعی‌اش آگاه است. رد کردن‌های پی‌درپی الیزابت باعث ایجاد نوعی فروتنی در دارسی می‌شود. دارسی وقتی لیدیا و خانوادۀ بنت را از سرشکستگی نجات می‌دهد یا زمانی که برخلاف میل عمۀ مغرورش همچنان به راضی کردن الیزابت ادامه می‌دهد، سرسپردگی خودش نسبت به الیزابت را نشان می‌دهد. دارسی ثابت می‌کند که ارزش الیزابت را دارد و در نهایت دارسی است که نظر الیزابت را نسبت به خودش تغییر می‌دهد.

این کتاب را به هرکسی که طرفدار رمان‌های عاشقانه، داستان‌های خانوادگی، کمدی و داستان‌های کلاسیک است توصیه می‌کنیم.

در طول زندگی حرفه‌ای آستین، تنها کسانی که از حرفه او آگاه بودند نزدیکان و خانواده‌اش بودند. او تا زمانی که جامعه انگلستان ورود زنان به جامعه و اتخاذ انواع شغل‌ها را مساوی ازدست‌دادن زنانگی‌شان می‌دانست به‌صورت ناشناس کار کرد. ناشناس ماندن برایش هم سودآور بود و هم ضرر داشت. شهرتی که نصیب کتاب‌های او شده بود به خودش نرسید اما در عوض توانست در حریم خصوصی خود را حفظ کرده و در آرامش زندگی کند.

محیط اجتماعی که آستین در آن زندگی می‌کرد که اوج دوره سلطنت گرایی انگلستان بود. در آن دوره طبقه‌بندی اجتماعی بسیار پذیرفته شده بود و اختلافات اجتماعی ریشه در فامیل بازی، ثروت و قدرت داشتند. آستین در اغلب نوشته‌هایش از تعصبات کورکورانه طبقه بالای اجتماع انگلستان انتقاد می‌کند و بین شایستگی درونی (صفات مثبت و خوبی‌های شخص) و شایستگی بیرونی (رتبه و طبقه اجتماعی و دارایی‌های شخص) تمایز جدی قائل می‌شود. اما او تنها به تازه به دوران رسیده‌ها طعنه نمی‌زند بلکه رفتار نادرست و خود کم انگاری و ضعف طبقات اجتماعی پایین‌تر را هم مورد نقد قرار می‌دهد.

او در کارهایش نگاهی به‌شدت رئالیستی دارد و جامعه اطرافش را به‌خوبی به تصویر می‌کشد. منتقدان اغلب آستین را متهم می‌کنند که خود نیز نگاهی طبقاتی دارد زیرا در کتاب‌های او طبقه فرودست جامعه یا ظاهر نمی‌شود و یا اگر ظاهر شود در نقش خدمتکار نشان داده می‌شود و برخلاف طبقه متوسط که می‌کوشد خود را به طبقه بالا برساند، طبقه فرودست از سرنوشت و جایگاه خود کاملاً راضی است. این عدم توجه و علاقه به زندگی فقرا را نمی‌توان تنها به آستین نسبت داد زیرا این نگاه، نگاه کل جامعه انگلستان بوده است.

کتاب غرور و تعصب توانسته از سایت Amazon امتیاز 4.6/5 و از سایت Goodreads  4.28 از 5 را بگیرد.

این رمان با بیش از 20 میلیون نسخه فروش به یکی از محبوب‌ترین رمان‌ها در ادبیات انگلیسی تبدیل شده است

اقتباس‌های متعدد از غرور و تعصب، این کتاب را به شهرت رسانده است.

عشق
غرور و تعصب از معروف‌ترین عاشقانه‌های ادبیات انگلیس است. عشق مثال‌زدنی بین الیزابت و دارسی از این رمان یک عاشقانه مطلوب می‌سازد. مانند هر داستان عاشقانه دیگری، دارسی و الیزابت مجبورند از موانع متعددی عبور کنند و بر مشکلات زیادی غلبه کنند. اولین مشکل آنها هم غرور و تعصب خودشان است. غرور الیزابت موجب می‌شود که او بر اساس برداشت اولیه و نادرست خود از دارسی بماند و او را قضاوت کند و تعصب دارسی نسبت به موقعیت اجتماعی الیزابت، چشم‌های او بر فضایل الیزابت کور می‌کند. البته به‌صورت دیگری هم می‌توان تحلیل کرد که در آن صورت دارسی مغرور و الیزابت متعصب است. درهرصورت نام کتاب به الیزابت و دارسی اشاره دارد. البته آستین مشکلات عشقی کوچک و بزرگ دیگری هم بر سر راه کاراکترهایش قرار می‌دهد تا عشق آنها را عمیق‌تر و باارزش‌تر کند. او با استفاده از شخصیت شارلوت لوکاس و ازدواجش به‌خاطر پول، توصیه‌های واقع‌گرایانه‌تر و یا بدبینانه‌تری از عشق بیان می‌کند.

شهرت و آبرو
غرور و تعصب جامعه را به تصویر می‌کشد که در آن آبروی یک زن از هر چیزی مهم‌تر است. در این جوامع از زنان انتظار می‌رود که به شیوه خاصی رفتار کند و اگر خارج از آن چهارچوب عمل کند هنجارهای اجتماعی او را به‌سوی طرد اجتماعی سوق می‌دهند. این موضوع زمانی که الیزابت به ندرفیلد می‌رود و با دامن گل‌آلود وارد می‌شود به‌صورت واضح در رمان ظاهر می‌شود. در موارد دیگر این موضوع با بدخلقی‌ها، مضحکه‌ها و تمسخرها به‌صورت ظریف‌تری بیان می‌گردد. آستین حتی یک مورد از بدنامی را با وضوح بیشتری شرح می‌دهد. مثلاً زمانی که لیدیا با ویکهام فرار می‌کند، آستین از شهرت زنان در جامعه به‌صورت جدی صحبت می‌کند. لیدیا که به‌خاطر عشق، موقعیت اجتماعی همسری را رها کرده و معشوق ویکهام شده است، خود را از نظر اجتماعی در خطر قرار می‌دهد.

رسوایی او آبروی تمام خانواده را تهدید می‌کند و این حقیقت که رسوایی اخلاقی او می‌تواند آبروی تمام خواهرانش را تحت تاثیرات منفی قرار دهد ناعدالتی است که آستین روی آن دست می‌گذارد. با مداخله سخاوتمندانه دارسی سؤالات مهم‌تری هم پیش می‌آید. اگر پول دارسی نمی‌توانست ویکهام را متقاعد کند چه؟ آیا تعصب فکری دارسی تا این حد عمیق بود که او را وادارد خانواده بنت را به بدنامی بشناسد و آنها را ترک کند؟ پایان غرور و تعصب مطمئناً خواننده را از نظر احساسی راضی نگه می‌دارد اما موضوع شهرت و آبرو تا حدی بررسی نشده باقی می‌ماند. انتقادی‌ترین سؤالی که بر غرور و تعصب وارد است این است که این اثر تا چه حد توانسته ساختارهای اجتماعی را نقد کند و تا چه حد زیر بار فشارهای اجتماعی زمانه خودش رفته است؟

مسئله طبقه اجتماعی و کلاس
مسئله طبقه اجتماعی از ابتدا در انگلستان مطرح بوده است و شهرت بخش جداناپذیر طبقه اجتماعی است. هر دوی این مسائل اجتماعی، خط جداکننده طبقه متوسط و بالای جامعه از طبقه فرودست بودند. مرزهای طبقه اجتماعی در جامعه 1800 انگلستان به‌وضوح ترسیم شده. طبقه متوسط جامعه می‌کوشد خود را به هر نحوی که می‌تواند به طبقه بالای جامعه وصل کند و طبقه ثروتمند (بینگلی‌ها و دارسی‌ها) به‌وضوح با آنها مانند افراد فرودست جامعه برخورد می‌کنند. آستین این رفتار و خودآگاهی طبقاتی را به سخره می‌گیرد (به‌ویژه در شخصیت آقای کالینز). آستین از طریق ازدواج دارسی - الیزابت و بینگلی - جین نشان می‌دهد که قدرت عشق بر قدرت طبقه‌بندی اجتماعی می‌چربد و از طریق همین عشق به این نتیجه می‌رسد که پیش‌داوری‌هایی که بر اساس طبقه اجتماعی صورت می‌گیرد همگی توخالی و بی‌احساس هستند. 

شایان‌ذکر است که این نگاه طبقاتی متوجه خود آستین هم هست. او خودش نماینده هیچ‌یک از طبقات اجتماعی نیست و کاراکتر کتاب‌هایش هم عموماً از سرنوشتشان (هرچه که باشد) راضی هستند و هیچ تلاش قابل‌توجهی برای شکستن این مرزها نمی‌کنند. آستین تنها بخش محدودی از ساختار طبقاتی را مورد انتقاد قرار می‌دهد.

جنسیت‌زدگی
جنسیت یکی از کلیدی‌ترین مفاهیم غرور و تعصب است. داستان در برهه زمانی رخ می‌دهد که نقش‌های جنسیتی به صورت سختگیرانه‌ای در جامعه رواج داشتند و مرزهای رفتاری و حدود شخصیتی هرکسی به‌صورت واضح ترسیم شده بوده و کسی خارج از آن چهارچوب‌ها نمی‌توانست رفتار کند. ازدواج مسئله حیاتی برای اکثر دختران داستان است چرا که باتوجه‌به اینکه این زنان از طبقه فرودست جامعه نیستند، امکان کارکردن برای آنها وجود ندارد و نمی‌توانند مستقل زندگی کنند در نتیجه با کمک ازدواج است که می‌توانند ثبات مالی به دست بیاورند و پا از خانواده پدری خود بیرون بگذارند. اما همین ازدواج هم متکی به شهرت نیکو و پاک‌دامنی بوده و اعتماد به مرد اشتباه و یا انتخاب غلط، به طور کل آینده آنها را تحت‌تأثیر قرار می‌داده.

خوانایی کتاب و روان بودن 
غرور و تعصب متن ساده و روانی دارد و خواندن آن به‌سهولت و سرعت امکان‌پذیر است. 

مدت زمانی که طول می‌کشد بخوانی
یک خواننده خوش‌خوان با سرعت مطالعه 250 کلمه در دقیقه، چیزی حدود شش ساعت و دوازده دقیقه طول می‌کشد تا کتاب غرور و تعصب را مطالعه کند. 

شرایط تهیه کتاب و مقایسه با نسخه صوتی و الکترونیکی
نسخه صوتی کتاب غرور و تعصب چندین بار به دست گویندگان متعددی تولید شده و نسخة رایگان آن در یوتیوب و نسخه‌های دیگر آن در دیگر سایت‌ها در دسترس است. 

مقایسه چاپ‌ها و نشرهای مختلف
کتاب غرور و تعصب را منتشران مختلفی منتشر کرده‌اند. از جمله: انتشارات «نی» با ترجمه «رضا رضایی»، انتشارات «افق» با ترجمه «کیوان عبیدی آَشتیانی»، انتشارات «نشر گنجرخ» با ترجمه «مهشید معتمد زاده»، انتشارات «نشر کتاب پارسه» با ترجمه «پروین ادیب»، انتشارات «مهتاب» با ترجمه «شهرام پوران فر»، انتشارات «روزگار» با ترجمه «عبد الحسن صبوری» و ...