تخفیف های شگفت انگیز
مجله 30بوک
نظر خود را برای ما ثبت کنید
انتشارات نگاه منتشر کرد:
مفاهیمی چون کنش، کنشگر، فرد، عامل، فاعل، کارگزار، شخص، سوژه، و ذهن در برابر دانشواژههایی مانند ساختار، جمع، جامعه، نظام، ابژه و عین مفاهیمی مهم و ارزشمندند که ذهن و اندیش? انسان را به خود معطوف داشتهاند و همواره با هم یا در مقابل هم فرض گردیدهاند. وقتی سخن از فرد در مقام عامل پیش آید، بهطور حتم، ملزومات تقاضاهای عامل و کنشگر، عوامل تحقق، یا موانع و محدودیتها در مقابل این تقاضاها نیز مطرح میگردد.
فردباوری و جامعهمحوری، ذیل تعبیرهای متفاوت، از دیرباز مشغل? ذهنی اندیشمندان و فیلسوفان اجتماعی بوده است و به منزل? دو دیدگاه متمایز در هر دوره تاریخی طرفدارانی داشتهاند؛ بهویژه از سد? نوزدهم به بعد، نظریههای اجتماعی گوناگونی حول این دو رویکرد شکل گرفتهاند.
این مسئله که فرد بر جامعه تقدم دارد، یا جامعه بر فرد، اینکه اندیشه، نیت و ذهن است که ارجح است، یا واقعیت، تجربه و عینیت، و مفاهیمی از این گونه موجب شکلگیری مکتبهای متفاوتی چون لیبرالیسم (ارادهگرایان و اختیارگرایان)، یا مارکسیسم (جبرباوران و ساختارگرایان) گردید.
توانایی کنشگر برای کنش آگاهانه و اراده آزاد، و جامعه به منزل? بستر شکلگیری تقاضاهای کنشگران در قرن بیستم پررنگتر شد و نظریهپردازانی چون مارکس، هگل، وبر، دورکیم، پارسونز، شوتز، مید، هوسرل، و دیگران بدان پرداختند. شکل متأخرتر آن نیز در آرای نظریهپردازانِ پس از نیم? دوم قرن بیستم و سرانجام ربع آخر قرن بیستم، یعنی کسانی چون آنتونی گیدنز، پیر بوردیو و یورگن هابرماس دیده میشود.
همانندیهای این دو مفهوم نیز موضوع اندیش? این نظریه‌پردازان است. به باور ایشان، حالتی رجعی، دیالکتیکی و بازگشتی میان دو مفهوم برقرار است، نه دوگانگی و افتراق؛ زیرا نه آمال کنشگران بدون بستری برای حصول برآورده میشود، نه سیاستهای نظام و جامعه بدون بهکارگیری خواست و اختیار کنشگر اجراشدنی خواهد بود. بنابراین، بر یگانگی کنش و ساختار تأکید میورزند. طرفداران کنش در زمره اختیارگرایان، و ساختارباوران در زمره جبرگرایان، که قائل به منفعل بودن کنشگرند، قرار میگیرند.
گفتنی است که صاحبنظران مذکور باورمندان به هر یک از دو رهیافت را تقلیلگرا میخوانند و خود در صدد رفع کاستیهای آنها برمیآیند. از نظر آنها، هر دو گونه علوم طبیعی و علوم اجتماعی برای پویایی و تبیین نظریههای خود به دیگری نیازمندند و نباید عاملیت را به ساختار یا ساختار را به عاملیت فروکاست. بنابراین، هر سه اندیشمند، گیدنز و بوردیو و هابرماس، به تلفیق و تعامل دو مفهوم با یکدیگر قائلاند و به بررسی جامعهشناسان? دو مفهوم در جهان مدرن و طی فرایند نوگرایی و تحولات تکنولوژیک و سلط? سرمایهداری پرداختهاند. آنتونی گیدنز با نظری? ساختیابی یا ساختاربندی، پیر بوردیو با نام ساختارگرایی تکوینی و یورگن هابرماس با نام کنش ارتباطی و عقلانیت تفاهمی به موضوع مذکور پرداختهاند.
در کتاب گذار به موج سوم جامعه‌شناسی بر آنیم اصول مشترک اندیشههای آنتونی گیدنز، پیر بوردیو و یورگن هابرماس را در رهیافت کنش و ساختار بررسی کنیم. بنابراین، به سه خصلت مقیدکنندگی ساختار، تأکید بر فرهنگ، ارتباطات و زبان و نیز وجود رابطهای دیالکتیکی بین آنها، که از مؤلفههای تفکر دو رویکرد یادشده است، خواهیم پرداخت. کتاب در شش بخش و نوزده فصل تنظیم شده است.
نتیجهگیری با خوانندگان است، که امید است کتاب راهنمای پسینیان و اهل نظر و اندیشه در شرح و بسط نظریههای اجتماعی باشد.
دشواری آرای اندیشمندان موضوع مطالعه و نیز تازگی مباحث مربوط به موج جدید تعاملگرایی، که پس از دو موج پیشین کنشگرایی و ساختارگرایی میرود تا عرصههای روششناسی و جامعه‌شناسی و سایر عرصههای علوم را متأثر سازد، کاستیهایی را در کار اجتنابناپذیر ساخته است.
همچنین گفتنی است، به غیر از این سه اندیشمند، افراد دیگری چون ریچارد رورتی، روی باسکار، برایان فی، باب جسوب و دیگران نیز در حلق? جریان تعاملگرایی قرار میگیرند، ولی به جهت پرهیز از طولانی شدن مباحث در این کتاب صرفاً به طرح اندیشههای گیدنز، بوردیو و هابرماس پرداختهایم. امید است که در فرصتی دیگر، در جلد دوم این کتاب، به آرای دیگر نظریه‌پردازان بپردازیم.
چاپ نخست گذار به موج سوم جامعه‌شناسی: جامعه‌شناسی تعامل‌گرا با نام فراسوی کنش و ساختار در آرای آنتونی گیدنز توسط انتشارات گام نو در سال 1389 منتشر شده است.
امیدواریم این پژوهش چندبُعدی، از جهت بررسی سه دوره متوالی رهیافت (کنشگرا، ساختارگرا و تعامل‌گرا) و نیز بررسی دیدگاه سه متفکر بنام آن، با توجه به تجدیدنظر و ویراست دوم، مورد توجه صاحبان اندیشه و دانشجویان علاقهمند قرار گیرد.
فروشگاه اینترنتی 30بوک
نشر نگاه
