چهل شب از هزار و یک شب (3جلد در یک مجلد)(تحقیقات ذکر)

معرفی کتاب چهل شب از هزار و یک شب با بازنویسی محمدرضا شمس

امتیاز در گودریدز: ☆ ☆ ☆ ☆ ☆

مجموعۀ اصلی داستان‌های هزار و یک شب از سایت گودریدز امتیاز 4 از 5 را دریافت کرده است. 

معرفی کتاب چهل شب از هزار و یک شب:

چهل شب از هزار و یک شب (سه جلد در یک مجلد) دربردارندۀ 35 قصه از حکایت‌های «هزار و یک شب» است که برای نوجوانان ساده‌نویسی شده است. هر کدام از این داستان‌ها حاوی نکات آموزنده و پیام‌های اخلاقی هستند.

داستان‌های هزار و یک شب، مجموعه‌ای از افسانه‌های کهن ایرانی و داستان‌های کهن هندی و رویدادهای دوران خلافت عباسیان است. داستان‌های کهن این کتاب از دوران ساسانیان، سینه‌ به سینه، از نسلی به نسل دیگر انتقال یافته و از قرن دوازدهم و تا چهاردهم به شیوه‌های گوناگون به رشتۀ تحریر در آمد تا امروز که بدین گونه به‌دست ما رسیده است. کتابِ پیش روی شما، تلخیصی از داستان‌های هزار و یک شب با نگارش جدید و نثری روان است. زادگاه اصلی هزار و یک شب ایران و تا حدودی هندوستان بوده است اما متن عربی این داستان‌ها به نام شهرزاد و شهریار از اوایل قرن نهم میلادی رواج یافته است که از متون فارسی به عربی برگردانده شده است و در فارسی به نام «هزار افسانه» معروف بوده است و نخستین بار که از فارسی به عربی ترجمه شد، آن را «اَلف لیله و لیله» و یا «هزار داستان سرگرم‌کننده» نامیدند. داستان‌های هزار و یک شب روایت رویدادهایی است که در زمان خلافت هارون‌الرشید و وزیربلند پایۀ ایرانی او جعفر برمکی روی داده‌اند.

واکنش‌های جهانی به کتاب چهل شب از هزار و یک شب:

• گفته می‌شود ادبیات جهان از داستان‌های هزار و یک شب الهام گرفته است. هزار و یک شب در طول زمان، همواره اعتبار خود را پایدار نگه داشته و مورد توجۀ همۀ جهانیان بوده است.

• در سال 1704 یکی از پژوهشگران فرانسوی به نام گالان مجموعه داستان‌های هزار و یک شب را از متن عربی به زبان فرانسه برگرداند و در چهار جلد آن را به رشتۀ تحریر در‌آورد. انتشار این کتاب با اقبال عمومی روبه‌رو گشت و پس از چند بار به زبان انگلیسی ترجمه شد و در سراسر انگلستان نیز شهرت بسزایی یافت.

چرا باید کتاب چهل شب از هزار و یک شب را بخوانیم؟

کتاب چهل شب از هزار و یک شب نثری روان و ساده دارد و بیشتر مناسب مطالعۀ کودکان و نوجوانان است اما جذابیت داستان‌ها تقریباً هر خواننده‌ای را مجذوب خود می‌کند. هر کدام از داستان‌های هزار و یک شب یک نتیجۀ اخلاقی و آموزنده دارد و به خواننده نشان می‌دهد چگونه باید با مشکلات زندگی روبه‌رو شود.

جملات درخشانی از کتاب چهل شب از هزار و یک شب:

داستان دزد و بازرگان: «در شهر سند، بازرگانی زندگی می‌کرد که بسیار ثروتمند بود. دو مرد شیاد هم در این شهر زندگی می‌کردند که چشم طمع به اموال بازرگان داشتند. یک روز بازرگان کالاهایش را بار شتر کرد و برای فروش به شهر دیگری رفت. دو مرد شیاد نیز با او همراه شدند. آن‌ها مقداری کالا با خود برداشتند و چنین وانمود کردند که بازرگان‌اند. چند منزل که رفتند به کاروان‌سرایی رسیدند. تصمیم گرفتند شب را آن‌جا بمانند. شب که شد، غذایی خوردند و خوابیدند. چشم‌های بازرگان که گرم شد و صدای خروپفش که به هوا بلند شد، دو مرد شیاد برخاستند و دار و ندارش را برداشتند و از آن‌جا گریختند. نزدیک سحر که بازرگان برای نماز صبح بیدار شد دوستانش را ندید. سراغشان را از کاروان‌سرادار گرفت. کاروان‌سرادار گفت: «من آن‌ها را از دیشب تا حالا ندیده‌ام. شاید رفته‌اند گشتی در این اطراف بزنند.» بازرگان نمازش را خواند و به دنبال دوستانش از کاروان‌سرا بیرون رفت. کمی که رفت به خرابه‌ای رسید. دو مرد شیاد در خرابه افتاده بودند. دهانشان کف کرده بود و صورتشان کبود شده بود.»

دهقانِ پیر، گاو و درازگوش: «در قدیم، دهقان پیری بود که بر اثر کار و کوشش توانسته بود زندگی خوبی برای خودش تهیه کند. خانه‌ای و مزرعه‌ای داشت. باغی و گاوی هم برای شخم‌زدنِ زمین داشت. خری هم داشت که او را تا مزرعه‌اش می‌برد و برمی‌گرداند. یک کارگر جوان هم برای او کارهای کشاورزی‌اش را انجام می‌داد. دهقان که مرد باهوشی بود، علاوه بر زندگی راحتی که برای خود فراهم کرده بود، زبان حیوانات را هم می‌فهمید. او همیشه سعی می‌کرد از حیوانات خود به خوبی مراقبت کند. روزی، قبل از خواب به اصطبل رفت تا سری به حیواناتش بزند. دستی بر سر و گوش خرش کشید و گفت: «حیوان زبان بسته! خوب می‌خوری و می‌خوابی. جای راحت و غذای خوب داری. کارت هم کم است. فقط روزی یک ساعت به من سواری می‌دهی. بقیه‌ی مدت را هم برای خودت کیف می‌کنی.» درازگوش سری تکان داد و به خوردن کاه و یونجه پرداخت. دهقان می‌خواست از طویله خارج شود که گاو آهسته به سمت خر رفت.»

دزدِ جوانمرد: «مردی نظامی از شهر خود خارج شد. او شهر به شهر می‌گشت تا آن که به اسکندریه رسید. به کاروان‌سرایی رفت تا شب را در آن‌جا بگذراند. هنوز مدتی نگذشته بود که دست به خورجین خود برد؛ اما اثری از کیسه‌ی پولش نیافت. دانست که آن را ربوده‌اند. در آن کیسه دو هزار دینار بود. مرد شکایت به نزد والی شهر برد. والی شهر اسکندریه مردی به نام حسام‌الدین بود. حسام‌الدین دستور داد و سربازها، تمام اشخاص را که آن شب در کاروان‌سرا بودند، دستگیر و به زندان انداخته تا صبح، او در میان آنان دزد را پیدا کند. صبح، تمامی افرادی را که از کاروان‌سرا به زندان برده بودند، نزد والی آوردند. اما همه‌ی آنان ادعا می‌کردند که کیسه‌ی مرد نظامی را ندزدیده‌اند. والی تصمیم گرفت همه را تنبیه کند تا شاید دزد زیر شکنجه و شلاق به حرف آید.»

تحلیلی بر کتاب چهل شب از هزار و یک شب‌:

داستان‌های هزار و یک شب حکایت از اوضاع و احوال زندگی مردم و نوع حکومت آن زمان بر مردم دارد. این مجموعه داستان‌ها در واقع تحلیلی بر خلق و خوی آدمی و خصوصیات ذاتی او است. داستان‌های هزار و یک شب، دنیای زیبا و شگفت‌آوری را در برابر دیدگاه خواننده به نمایش می‌گذارد. شخصیت‌های هر کدام از این داستان‌ها متفاوت هستند و شما را به دنیا و داستان خاص خودشان می‌برند. شهرزاد قصه‌گو راوی داستان‌های هزار و یک شب است که هنر قصه‌گویی و تسلط قصه‌گو را با زیباترین شیوه به خواننده ارائه می‌دهد. این قصه‌گو در لحظات بیم، امید، مرگ و زندگی، با قدرت روحی و ایمان به تدبیر خود می‌کوشد که با تحت تأثیر قرار دادن شهریار، پادشاه انتقام‌جو، از طریق بیان افسانه‌های زیبا باعث رهایی و نجات خود و دختران جوانی گردد که پس از یک شب همسری پادشاه به دست دژخیم سپرده می‌شده‌اند. مسافرت و سفرهای طولانی موضوع بیش از نیمی از قصه‌های هزار و یک شب است. این سفرها به انگیزه‌های گوناگون (جست‌وجو، مأموریت دیوانی، تجارت، رهایی از افسردگی و گاه سفر برای سفر) با وسایل نقلیۀ گوناگون از جادویی (پریان و دیوان پروازگر، تخت پرنده) تا وسایل مکانیکی (اسب پرنده، کشتی، چهارپایان) انجام می‌شود.

فهرست داستان‌های کتاب چهل شب از هزار و یک شب

• پیش‌گفتار
• علاء‌الدین و چراغ جادو
• ابوقیر و ابوصبر
• آرزوهای جوانِ شیشه‌فروش
• جوان قاتل و پیرمرد مسلمان
• دزدِ جوانمرد
• بدور و قمرالزمان
• داستان اسعد و المجد
• پسرهای بازرگان و ارثیه
• حاتم طایی و خاتون چینی
• مردِ خارکن و گوهرِ شب‌چراغ
• زنِ نیکوکار
• دزد و بازرگان
• مردِ گلیم‌باف
• علی‌بابا و چهل دزد
• جوذر و گنج شهر دل
• شوخی شاهزاده با مرد فقیر 
• مرگِ مرد گوژپشت
• شمس‌الدین و نورالدین
• عیّار جوانمرد 
• دیو و مردِ ماهیگیر
• بن مهدی، عموی خلیفه
• خرچنگ و ماهی‌ها
• سه‌ داستان عجیب
• دهقانِ پیر، گاو و درازگوش
• سفرهای سندباد
• بازِ باوفا
• پرواز با اسب آبنوس
• ملک یونان و حکیم رویان
• گرگ و روباه
• ابن کریم و باقلای بغدادی 
• عبید و حسن تاجر
• زشت و زیبا
• مردِ عابد
• غول و بازرگان
• گربه و کلاغ

اگر از کتاب چهل شب از هزار و یک شب لذت بردید، از مطالعۀ کتاب‌های زیر نیز لذت خواهید برد:

داستان‌های کتاب چهل شب از هزار و یک شب مناسب کودکان و نوجوانان است تا با این اثر فاخر و زیبا آشنا شوند. در ادامه به شما کتابی مشابه با این کتاب، که‌ مناسب کودکان و نوجوانان نیز هست، معرفی می‌کنیم.

- داستان‌های ایران باستان اثر احسان یارشاطر، بنیان‌گذار و سرویراستار دانشنامۀ ایرانیکا است. یارشاطر در این کتاب به تعریف داستان‌هایی پرداخته که از روزگار باستان برای ما به یادگار مانده‌اند. اصل این داستان‌ها به زبان‌هایی بوده که امروز دیگر رایج نیستند. 

دربارۀ محمدرضا شمس‌: مترجم کتاب‌های کودک و نوجوان