انقلاب

---

کتاب انقلابِ هانا آرنت، یکی از عمیق‌ترین متفکران قرن بیستم و نویسندۀ کتاب‌های «آیشمن در اورشلیم» و «عناصر و خاستگاه‌های توتالیتاریسم» در سال 1963 منتشر شد. هانا آرنت در کتاب انقلاب به مقایسۀ دو انقلاب اصلی قرن هجدهم یعنی انقلاب آمریکا و فرانسه پرداخته است. او در کتاب انقلاب نگاهی منحصر به فرد و جذاب به تغییرات خشونت‌آمیز سیاسی نیز انداخته است.

---

دوازده سال پس از انتشار کتاب «عناصر و خاستگاه‌های توتالیتاریسم» هانا آرنت در کتاب انقلاب نگاهی به آنچه خودش انقلاب‌های شکست خورده می‌دانست، انداخت. او به طرزی خوش‌بینانه توجه خود را به پیش‌بینی جنبش‌های بدون خشونت‌ معطوف کرد که حکومت‌های دموکراتیک را به دنیا بازگرداندند. پیش‌بینی‌های هانا آرنت تا حد زیادی درست بود، چون این انقلاب‌ها تا حد زیادی -البته ناخودآگاه- بر اساس اصولی رخ دادند که او در کتاب انقلاب مطرح کرد.

هانا آرنت در کتاب انقلاب استدلال می‌کند که انقلاب فرانسه، با این‌که به خوبی مورد بررسی قرار گرفته بود و اغلب مورد تقلید قرار می‌گرفت اما یک فاجعه بود و انقلاب آمریکا که عمدتاً نادیده گرفته شد، در واقع موفقیت‌آمیز بود. این دیدگاه هانا آرنت در تضاد با دیدگاه‌های رایج مارکسیستی و چپ است.

هانا آرنت معتقد است که نقطۀ تحول و تغییر انقلاب فرانسه زمانی بود که رهبران انقلاب هدف خود از آزادی را کنار گذاشتند تا بر دلسوزی برای توده‌ها تمرکز کنند. از سوی دیگر، در آمریکا بنیانگذران هرگز به هدف Constitutio Libertatis -تلاش برای ایجاد یک قلمرو عمومی، که در آن آزادی سیاسی برای همه تضمین شود- خیانت نکردند. با این‌حال آرنت معتقد است که روحیۀ انقلابی آن مردان نیز بعداً از بین رفت و از «نظام شورایی» به عنوان نهادی مناسب برای بازیابی آن دفاع می‌کند.

یادداشت مترجم
مقدمه
۱. معنای انقلاب
۲. مسأله اجتماعی
۳. طلب خوشبختی
۴. بنیاد نخست: اساس آزادی
۵. بنیاد دوم: نظام جدید زمانه
۶. سنت انقلابی و گنجینۀ بر باد رفتۀ آن
فهرست‌ نام‌های کسان

«دلایلی که برای اثبات حقانیت جنگ حتی در عالم نظریات اقامه شده بسیار قدیمی است هر چند البته از لحاظ قدمت به‌پای عملیات سازمان یافتۀ جنگی نمی‌رسد. از روشنترین اموری که در این توجیهات مسلم فرض شده یکی این است که مناسبات سیاسی و مدنی در جریان عادی باید از خشونت بدور بماند. نخستین‌بار که به این اعتقاد برمی‌خوریم در یونان باستان است که می‌بینیم حد و رسم polis یا دولتشهر در چارچوب شیوۀ گفت و شنود و کوشش برای قانع ساختن دیگران تعیین می‌شود نه بر پایۀ خشونتگری. (از اموری که نشان می‌دهد قول به این معنا صرفاً ادعائی میان تهی نبوده است که به منظور خودفریبی بکار رود. این رسم اهل آتن بود که می‌‌کوشیدند محکومان به مرگ را «قانع کنند» با نوشیدن جام شوکران به زندگی خویش پایان دهند تا بدینسان یک شهروند آتنی در همه‌حال از وهن تجاوز جنسی مصون بماند.) اما در نظر یونانیان حیات سیاسی مطابق تعریف از حد دیوارهای polis یا دولتشهر فراتر نمی‌رفت. از این‌رو، کاربرد خشونت در زمینۀ آنچه امروز نزد ما امور خارجی یا روابط بین‌الملل نام می‌گیرد نیازی به توجیه نداشت هر چند امور خارجی، به استثنای مواقع جنگ با ایرانیان که مردم سراسر یونان‌زمین با یکدیگر متحد می‌شدند، منحصر به مناسبات میان بلاد مختلف یونان بود.»

«اما جنبۀ دیگری در انقلابهای جدید وجود دارد که می‌توان بیشتر امیدوار بود برای آن سابقه‌ای در دوران پیش از عصر کنونی پیدا کرد. کیست که انکار کند مسأله اجتماعی در همۀ انقلابها تأثثیر عظیم داشته است و کیست که از یاد ببرد هنگامی که ارسطو شروع به تفسیر و تببین مفهوم metabolai در افلاطون کرد، قبلا اهمیت چیزی را که ما امروز انگیزش اقتصادی می‌خوانیم کشف کرده بود؟ یعنی واژگون شدن حکومت به دست توانگران، و تأسیس الیگارشی یا سرنگونی حکومت به وسیلۀ تنگدستان و ایجاد دموکراسی. به همین‌سان، مردم در عهد باستان بخوبی پی برده بودند که جباران با پشتیبانی مردم ساده و فقیر بقدرت می‌رسند و آنچه بیش از همه به‌آنان مجال حفظ قدرت می‌دهد خواست خلق برای برابری است. اینکه ثروت و حکومت در هر کشور به‌یکدیگر بستگی دارند یا این بینش که میان شکل حکومت و توزیع ثروت رابطۀ متقابل موجود است یا این گمان که قدرت سیاسی ممکن است از قدرت اقتصادی سرچشمه بگیرد یا این استنتاج که امکان دارد منافع محرک کشمکشهای سیاسی باشد.»

«تلاش برای کسب منافع مسبب دگرگونیها و سرنگونیهاست و این وقایع هرچند تا هنگامی که نظمی جدید استوار نشده ناگزیر توأم با خونریزی است، ولی از سوی دیگر وابسته به فرقی میان توانگر و تهیدست است که سابقاً در سازمان سیاسی جامعه مانند جان در تن آدمی، طبیعی و اجتناب‌ناپذیر انگاشته می‌‌شد. نقش انقلابی و بیسابقۀ مسألۀ اجتماعی از هنگامی در عصر جدید آغاز شد که مردم برای نخستین‌بار تردید کردند که تنگدستی باید جزئی غیرقابل تفکیک و ذاتی از وضع بشر باشد و تمایز بین عده‌ای اندک که به برکت اوضاع یا به‌سبب نیروی افزونتر یا از راه فریب و تقلب توانسته‌اند از زنجیر فقر رها شوند و توده‌های زحمتکش و فقیر، باید پرهیزناپذیر و ابدی بشمار آید. این تردید، یا بهتر بگوئيم، اعتقاد به‌اینکه می‌توان نعمت فراوانی را در حیات این دنیا جانشین لعنت کمبود ساخت، منشأ ماقبل انقلابی و امریکائی داشت و مستقیماً از تجربۀ مردم مهاجرنشین امریکا سرچشمه می‌گرفت.»

هر کسی که به دنبال رمزگشایی نیروهایی است که عصر پرفراز و نشیب ما را شکل داده‌اند، مجذوب کتاب انقلاب خواهد شد.

او در نیویورک اقامت گزید و تا آخر عمر همان‌جا ماند و به تدریس در دانشگاه‌های پرینستون و کالیفرنیا پرداخت. با انتشار کتاب «توتالیتاریسم» در سال 1951 شهرتش به عنوان یک متفکر و نویسنده تثبیت شد و آثار قابل‌توجهی پس از این کتاب منتشر کرد. هانا آرنت کتاب «وضع بشر» را در سال 1958 و کتاب «آیشمن در اورشلیم» را در مورد دادگاه آدولف آیشمن نوشت و این کتاب در سال 1963 منتشر شد. آرنت در سال 1975 در سن 69 سالگی و بر اثر سکتۀ قلبی درگذشت و آخرین اثرش به نام «حیات ذهن» ناتمام ماند.

اریک هابسبام یکی از منتقدان کتاب انقلاب است. او می‌گوید که رویکرد آرنت هم از نظر موارد و هم از نظر شواهدِ برگرفته از آن‌ها انتخابی است. مثلاً او ادعا کرد که آرنت به طور غیرقابل توجیهی انقلاب‌هایی را که در غرب رخ نداده بودند مثل انقلاب چین در سال 1911 را کنار می‌گذارد و توصیف او از انقلاب روسیه چندان درست نیست. برای همین هابسبام پیوند بین انقلاب‌های آرنتی و تاریخ را به اندازۀ پیوند متکلمان و ستاره‌شناسان قرون وسطی تصادفی می‌یابد. 

«تحسین‌کنندگان آرنت از سفر او به حوزۀ نسبتاً نادیده گرفته شده یعنی انقلاب تطبیقی استقبال خواهند کرد. آثار آرنت هیچ‌گاه کسل کننده نیست. او نویسنده‌ای بسیار باهوش، اصیل و پر از بینش است.» -ساندی تایمز، لندن

کتاب انقلاب از سایت آمازون امتیاز 4.7 از 5 و از سایت گودریدز امتیاز 4 از 5 را دریافت کرده است.

نشر خوارزمی کتاب انقلاب از هانا آرنت با ترجمۀ عزت ‌الله فولادوند را منتشر کرده است.

هانا آرنت با مشاهدات نافذ خود در دنیای مدرن و ترکیب آن با دانش گذشته، چشم‌انداز سیاسی جامعی برای خوانندگان به ارمغان آورده است. کتاب انقلاب کاوش کلاسیک او از پدیده‌ای است که جهان را تغییر داد. او از شورش‌های قرن هجدهم در آمریکا شروع کرده و تا انقلاب فرانسه و تغییرات انفجاری قرن بیستم به پیش رفته است و رابطۀ آن‌ها با جنگ را ترسیم می‌کند و در عین حال بر نقش حیاتی چنین رویدادهایی در آینده تأکید می‌کند. کتاب انقلابِ هانا آرنت بی‌زمان و روشنگر است. 

- کتاب توتالیتاریسم اثر دیگری از هانا آرنت، فیلسوف و متفکر سیاسی قرن بیستم است. هانا آرنت در این کتاب به بررسی مضامینی همچون نازیسم، استالینیسم و توتالیتاریسم می‌پردازد و با بررسی دو نمونه از نظام‌های تمامیت‌خواه به چگونگی استقرار این حکومت‌ها و مشروعیت یافتن آن‌ها پرداخته است.

- سه‌گانۀ «عصر انقلاب»، «عصر سرمایه» و «عصر امپراتوری» اثر اریک هابسبام مورخ بریتانیایی است. این کتاب‌ها معروف‌ترین سه‌گانه دربارۀ تاریخ قرن نوزدهم اروپا است. اریک هابسبام این سه‌گانه را «قرن طولانی نوزدهم» نامید و کتاب‌هایش را با صحبت از دو انقلاب یعنی انقلاب فرانسه و انقلاب بریتانیا آغاز می‌کند.

- کالبدشکافی چهار انقلاب اثر کرین برینتون استاد تاریخ و عضو بلندپایۀ دانشگاه هاروارد است. این محقق و مورخ مشهور در کتاب کالبدشکافی چهار انقلاب به تشریح یکنواختی‌های چهار انقلاب سیاسی بزرگ یعنی انقلاب انگلستان، آمریکا، فرانسه و روسیه پرداخته است. 

- قدرت بی‌ قدرتان اثر واتسلاف هاول سیاستمدار و نویسنده و اولین رئيس‌جمهور جمهوری چک است. او در این کتاب زندگی در حکومت‌های کمونیستی اروپای شرقی و نظام پساتوتالیتر چکسلواکی را به تصویر کشیده است و می‌گوید که احترام مردم به نظام و اطاعت از آن باعث می‌شود که منافعِ قدرت حاکم به منافع مردم ترجیح داده شود.