تئوری انتخاب (شومیز)

کتاب تئوری انتخاب از سایت گودریدز امتیاز 4 از 5 را دریافت کرده است.

کتاب تئوری انتخاب از سایت آمازون امتیاز 4.5 از 5 را دریافت کرده است.

اصل کتاب تئوری انتخاب اثر ویلیام گلسر روان‌شناس مشهور آمریکایی با ترجمۀ علی صاحبی نخستین‌بار در سال 1998 چاپ شد و تا به امروز در صدر کتاب‌های روان‌شناسی و توسعه فردی و بهبود کیفیت زندگی قرار گرفته است. گلاسر معتقد است که راهکار مشکلات شناختی و روانی بشر، نه در داروهای شیمیایی بلکه در اصلاح رفتار نهفته است. رفتارهایی که به‌سادگی می‌توان آن‌ها را اصلاح کرد و به کمک‌شان جهت زندگی را تغییر داد. گلاسر باور دارد هرچقدر که بشر بکوشد مرکز کنترل درونی خود را تقویت کند، مشکلات و چالش‌های منفی کمتری در زندگی او پیدا می‌شود. گلاسر این نگرش خود را روان‌شناسی کنترل بیرونی (External Control Psychology) یا روان‌شناسی برون‌نگر می‌نامد.

برخی از صاحب‌نظران حوزۀ روان‌شناسی آموزه‌ها و نظریات دکتر گلاسر را به باد انتقاد گرفته‌اند. کلی جکسون در این باره نوشته است: «دکتر گلاسر فرض می‌کند که هر چیزی که در راهنمای تشخیصی و آماری اختلال‌های روانی وجود دارد، نتیجه‌ای از کارکرد مغز افراد است که به طور خلاقانه ناراحتی خود را بروز می‌دهد. دکتر گلاسر، کل حرفه را نفرین می‌کند گویی که متخصصان آن، آدم‌های حقه‌بازی هستند که توسط پیشینیان شست‌وشوی مغزی شده‌اند و یا مشکلات روانپزشکی بیماران را به پایه‌های بیولوژیکی پیوند می‌دهند.»

کتاب تئوری انتخاب، کتابی در زمینۀ روان‌شناسی خودیاری است که می‌تواند تقریباً به هرکسی کمک کند سبک زندگی سالم‌تری در پیش بگیرد؛ لذا ما خواندن این کتاب را به همه نوجوانان، جوانان و بزرگسالان پیشنهاد می‌کنیم. باید به این نکته توجه داشته باشید که کتاب تئوری انتخاب یک کتاب روان‌شناسی موفقیت بر محور تحقیقات علمی است؛ ازاین‌رو مخاطب در این کتاب با اصطلاحات علمی زیادی طرف خواهد شد.

«نخست این‌که افسردگی‌کردن و تمام رفتارهای نشانه‌ای دیگر، مانند آرتروز، باعث بازداری خشم شدید می‌شود که در صورت رهاشدن اوضاع را بدتر خواهد کرد. دوم این‌که این رفتارها دربردارندهٔ نوعی درخواست جدی برای کمک است و در موارد بسیاری مشاورهٔ خوب می‌تواند بسیار مؤثر و مفید واقع شود. وقتی با بیماری سیستم ایمنی خودکار روبرو هستیم، به دنبال پزشکی می‌رویم تا با او گفتگو و مشاوره کنیم یا این‌که مشاوری را به ما معرفی کند. سوم این‌که این رفتارها باعث می‌شود به سراغ کارهایی که می‌ترسیم در آن شکست بخوریم نرویم. افسرده‌کردن یا مریض‌کردن خود آسان‌تر از پیداکردن یک کار جدید یا ایجاد رابطه‌ای جدید است، به ویژه اگر تجربهٔ طردشدن و چشیدن طعم تلخ طردشدگی را نیز داشته باشیم، که اکثر ما کم و بیش چنین تجربه‌هایی داشته‌‌ایم. اگرچه افسرده‌کردن خود تا حدودی به ما احساس کنترل می‌دهد ولی هزینهٔ سنگینی به نام احساس فلاکت و بدبختی در پی دارد. حتی زمانی که خود را افسرده می‌کنیم، احساس بدبختی و ناکامی، ما را وادار می‌کند به دنبال رفتارهای بهتر بگردیم. حتی زمانی که به ظاهر نشان می‌دهیم آنچه اتفاق افتاده را پذیرفته‌ایم، در واقع هنوز آن را نپذیرفته‌ایم.»

«در ازدواج‌های آغشته به خشونت، شوهر مخرب‌ترین روش کنترل بیرونی را به کار می‌برد. او خودش را مالک و صاحب زنش می‌داند و دستگاه قضایی جامعهٔ مبتنی بر کنترل بیرونی هم از این طرز تفکر حمایت می‌کند. مردان می‌توانند زنان خود را کتک بزنند، با آنان بدرفتاری کنند، به زور با آن‌ها وارد رابطهٔ جنسی شوند یا از آنان بهره‌‌کشی کنند و در عین حال هیچ‌گونه مجازاتی نشوند. مردانی که جامعهٔ کنونی ما را اداره می‌کنند، می‌ترسند که اگر قانون از زنان حمایت کند، قدرت خود را از دست بدهند. اگر مردی هر زن دیگری بجز زنش را کتک بزند یا با او بدرفتاری کند، قانون فوراً وارد عمل می‌شود و از آن زن حمایت می‌کند. پس این پذیرش ستم به زنان در رابطهٔ زناشویی نیز باید از بین برود. یکی از راه‌های مؤثر برچیدن اسباب این ستم، آموزش تئوری انتخاب به همهٔ مردان از جمله مردان بدرفتار است. زنان برده نیستند. هیچ‌کسی حق ندارد آن‌ها را کتک بزند و آنان که کتک می‌خورند باید از سوی قانون حمایت شوند.»

«تفریح، پاداش ژنتیکی یادگیری است. ما وارثان کسانی هستیم که بیش‌تر یا بهتر آموخته‌اند. این بهتر و بیش‌تر آموختن به آنان مزیت حفظ بقا و زنده‌ماندن داده است و به این ترتیب نیاز به تفریح و نشاط در ژن‌های ما جای گرفته است. به استثنای نهنگ‌ها و خوک‌های دریایی، ما تنها مخلوقاتی هستیم که در تمام طول زندگی خود بازی می‌کنیم و به همین دلیل همواره در تمام طول زندگی خود یاد می‌گیریم. روزی که بازی‌کردن را کنار بگذاریم، یادگیری و آموختن هم متوقف می‌شود. بهترین نشانهٔ تفریح و نشاط خنده است. افرادی که عاشقِ هم می‌شوند دربارهٔ یکدیگر چیزهای بسیاری می‌آموزند و ازاین‌رو اغلب وقتی با هم هستند خود را در حال خنده می‌بینند. اولین‌باری که نوزادان با صدای بلند می‌خندند زمانی است که کسی با آن‌ها دالی‌موشه بازی می‌‌کند. به نظر من نوزادان به این دلیل می‌خندند که از این بازی یک درس خوب می‌آموزند: «من منم و تو تویی.» تا قبل از این آن‌ها چنین فکر می‌کردند که «من منم و تو هم منی.»

تصور کنید که می‌توانید بین خرید یک جلد کتاب و یک وعده غذا در یک رستوران خوب، یکی را انتخاب کنید، کدام یک را انتخاب می‌کنید؟ چه پارامترهایی بر تصمیم شما تأثیر می‌گذارند؟ آیا اشخاص اگر گرسنه نباشند باز هم غذا را انتخاب می‌کنند؟ اگر شخصی سواد نداشته باشد و با این انتخاب روبه‌رو شود چه؟ توانایی انتخاب در زندگی ما به چه معنا است؟ آیا عوامل بیرونی تأثیر بیشتری بر انتخاب‌های ما می‌گذارند یا عوامل درونی هستند که تصمیمات ما را کنترل می‌کنند؟ ویلیام گلاسر به این پرسش‌ها پاسخی دقیق می‌دهد. او باتکیه‌ بر منابع و پژوهش‌های آکادمیک نظریه خود را در اثری با نام کتاب تئوری انتخاب عرضه می‌کند و در آن به شرح و تفصیل اثر و توانایی انتخاب در زندگی ما می‌پردازد.

به عبارت‌های زیر توجه کنید:
• همسرم همیشه پشتیبان من است بدون او من انگیزه ندارم.
• همکارم مرا عصبی کرد و من با او دعوا کردم.
• وضع اقتصاد روزبه‌روز بدتر می‌شود و من انگیزه کار ندارم.

این مثال‌ها و دیگر مثال‌های متعدد کتاب تئوری انتخاب نشان می‌دهند که برای برخی از مردم، آنچه که در جهان بیرون رخ می‌دهد، بیشتر روی زندگی‌شان تأثیر می‌گذارد تا اتفاقات درونی خودشان. گلسر منشأ رفتارها و احساسات و تصمیم‌های انسان‌ها را در درون آنها جستجو می‌کند و معتقد است که انتخاب کاملاً یک چیز درونی است و حتی اگر آن را وابسته به عوامل بیرونی جلوه دهیم، بازهم یک کنترل‌کنندۀ درونی روی تصمیم ما تأثیر گذاشته است. گلاسر با ذکر مثال‌های متعدد نشان می‌دهد که تا زمانی که تقصیر را به گردن عوامل بیرونی بیندازیم، امکان رشد و پیشرفت را از خودمان دریغ می‌کنیم. او نکات کلیدی کتابش را در ده بخش کلی خلاصه می‌کند و سپس به شرح و توضیح کامل هر یک از آنها می‌پردازد:
• تنها کسی که ما می‌توانیم رفتارهایش را کنترل کنیم، خودمان هستیم.
• تنها چیزی که بین ما و دیگران ردوبدل می‌شود، اطلاعات است. این‌که با این اطلاعات چه کنیم، به انتخاب خودمان بستگی دارد.
• تمام مشکلات روان‌شناختی بلندمدت، از جنس «مشکلات در رابطه» هستند.
• مشکل رابطه‌ای، همواره بخشی از زندگی کنونی ما است. ما می‌توانیم از خیلی چیزها آزاد شویم. اما هرگز نمی‌توانیم بدون حداقل یک رابطة شخصی رضایت‌بخش، شادمانه زندگی کنیم.
• رویدادهای دردناک گذشته، در آنچه امروز هستیم نقش مهمی دارند؛ اما مرور دوبارة آن‌ها، کمک چندانی به نیاز امروز ما (بهبودِ رابطة فعلی‌مان) نمی‌کند.
• ما پنج محرک اصلی ژنتیکی داریم: نیاز به زنده ماندن، نیاز به عشق و تعلق خاطر، نیاز به قدرت، نیاز به آزادی، نیاز به تفریح.
• ما برای تأمین این نیازها، باید یک یا چند تصویر را در دنیای کیفی خود بهبود دهیم. دنیای کیفی بخشی از دنیای ماست که از مهم‌ترین چیزهایی که می‌دانیم و می‌شناسیم تشکیل شده است.
• ما از لحظة تولد تا مرگ، مشغول «رفتار کردن» هستیم. رفتار کلی (Total Behavuir) از چهار بخش جدایی‌ناپذیر تشکیل شده است: عمل، فکر، احساس و فیزیولوژی.
• رفتارها همیشه باید در قالب فعل یا مصدر بیان شوند [و حتماً خودمان فاعل جمله‌ها باشیم]. به‌جای من افسرده شده‌ام یا دچار افسردگی هستم، بگوییم من انتخاب کرده‌ام افسرده باشم؛ من افسردگی می‌کنم؛ یا خودم را افسرده کرده‌ام.
• رفتار همیشه انتخابی است. البته ما روی دو بخش فکر و عمل قدرت انتخاب داریم و فیزیولوژی و احساس، به‌عنوان تابعی از این انتخاب ما، تحت‌تأثیر قرار می‌گیرند.

• بخش اول: نظریه
• فصل اول: نیاز ما به روان‌شناسی جدید
• فصل دوم: نیازهای بنیادین و احساسات
• فصل سوم: دنیای مطلوب شما
• فصل چهارم: رفتار کلی
• فصل پنجم: همخوانی در شخصیت و قدرت نیازها
• فصل ششم: تعارض و واقعیت‌درمانی
• بخش دوم: کاربست تئوری در عمل
• فصل هشتم: عشق و ازدواج 
• فصل نهم: خانوادهٔ شما و اعتماد
• فصل دهم: آموزش تحمیلی، آموزش و پرورش و مدارس کیفی
• فصل یازدهم: تئوری انتخاب در محیط کار
• بخش سوم: کاربست
• فصل دوازدهم: اجتماع مطلوب و شایسته
• فصل سیزدهم: تعریفی دوباره از آزادی شخصی شما

• کتاب روانشناسی حماقت حاوی جستار‌هایی است به‌قلمِ (نیز گفت‌و‌گوهایی است با) جمعی از متخصصان علوم مختلف اعم از روان‌شناسان، روان‌پزشکان، استادان حوزۀ ارتباطات، عصب‌شناسان، متخصصان علوم شناختی، روان‌درمانگران و جز آن. این افراد می‌کوشند به پرسش‌هایی پیرامون جنبه‌های گوناگون حماقت (یا خصائل هم‌خانوادۀ آن از جمله: بلاهت، سفاهت، بی‌شعوری و...) پاسخ دهند: آیا می‌توان از احمق‌ها یک رده‌بندی علمی به دست داد؟ حماقت کدام بخش‌ها از مغز انسان را درگیر می‌کند؟

• کتاب ازدواج بدون شکست اثر دیگری از دکتر ویلیام گلسر روان‌پزشک مشهور آمریکایی است. او در این کتاب به شما نشان می‌دهد چطور می‌توانید با کمک تئوری انتخاب ازدواجی موفق داشته باشید و به راحتی ازدواج‌تان را حفظ کنید. شما با کمک تئوری انتخاب می‌توانید روابط عاشقانه و شادتری را تجربه کنید.

• کتاب سیلی واقعیت اثر راس هریس مربی و درمانگر است. او این کتاب را بر اساس تجربیات خودش نوشته و معتقد است که سیلی واقعیت اشکال مختلفی دارد و گاهی ممکن است مرگ یکی از عزیزان باشد، یا یک بیماری جدی، طلاق، از دست‌دادن شغل یا تصادف یا خیانتی تکان‌دهنده. او به شما نشان می‌دهد چطور با احساسات منفی ناشی از سیلی واقعیت مانند تنهایی، رنجش، شکست، ناامیدی و طردشدن کنار بیایید.