استبداد (بیست درس از قرن بیستم)

---

کتاب استبداد (بیست درس از قرن بیستم) نوشته  مورخ مشهور، تیموتی اسنایدر در سال 2017 منتشر شد. اسنایدر که کتاب‌های تحسین شده‌ای دربارۀ تاریخ اروپای قرن بیستم، به ویژه دوران کمونیسم و نازیسم نوشته است، این بار در کتاب اسبتداد به سراغ چرخش آمریکا به سمت اقتدارگرایی رفته و بر مفهوم استبداد و خطر رواجش در ایالات متحده بالاخص با ظهور ترامپ و رفتارهای عجیب و خلاف عرفش تمرکز کرده است. 

---

تا همین اواخر، آمریکایی‌ها فکر می‌کردند که در آینده به پیشرفت خود ادامه خواهند داد. آن‌ها گمان می‌کردند که زمانه فاشیسم، نازیسم و کمونیسم را پشت سر گذاشته‌اند. آن‌ها فکر می‌کردند که تاریخ می‌تواند فقط در یک جهت و به سمت دموکراسی و منطق حرکت کند.

از نظر تیموتی اسنایدر تاریخ می‌تواند به افراد آگاهی و هم هشدار بدهد. در اواخر قرن نوزدهم هم، درست مثل اواخر قرن بیستم بود که گسترش تجارت جهانی انتظارهایی خوشبینانه برای پیشرفت به وجود آورده بود. تیموتی اسنایدر در کتاب استبداد از تاریخ اروپای قرن بیستم صحبت کرده است، او معتقد است این تاریخ نشان می‌دهد که جوامع ممکن است از هم بپاشند، دموکراسی‌ها ممکن است سرنگون شوند، نظام‌های اخلاقی ممکن است فرو بریزند، و انسان‌های عادی ممکن است خود را در موقعیتی بیابند که تفنگ در دست روی گورهای دسته‌جمعی رژه بروند. درک و فهم چرایی این اتفاقات مهم است.

از نظر تیموتی اسنایدر، هم فاشیم و هم کمونیسم واکنش‌‌هایی به جهانی شدن بودند؛ واکنشی به نابرابری‌های واقعی و ملموسی که جهانی‌شدن به بار آورده بود. فاشیست‌ها یکی دو دهه بر مسند قدرت بودند و میراث فکری دست‌نخورده‌ای از خود برجا گذاشتند که هر چقدر می‌گذرد بیشتر معنا پیدا می‌کند. تیموتی‌ اسنایدر معتقد است که باید تاریخ را به قصد شناخت ریشه‌های عمیقِ استبداد واکاوی کرد تا بتوان واکنش‌های مناسبی نشان داد. او در کتاب استبداد نشان می‌دهد که ما از اروپایی‌های قرن بیستم عاقل‌تر یا باهوش‌تر نیستیم که شاهد بودند دموکراسی چطور جای خود را به فاشیسم یا نازیسم یا کمونیسم داد، تنها مزیت ما این است که شاید بتوانیم از تجربیات آن‌ها درس بگیریم.

دربارۀ نویسنده
پیشگفتار: تاریخ و استبداد
۱: پیشاپیش اطلاعات نکنید.
۲: از نهادها دفاع کنید.
۳: حواستان به کشور تک‌حزبی باشد.
۴: در مورد چهرۀ جهان احساس مسئولیت داشته باشید.
۵: اصول اخلاقِ صنفی-حرفه‌ای را از یاد نبرید. 
۶: حواستان به شبه نظامیان باشد.
۷: اگر مجبورید مسلح باشید، فکورانه عمل کنید.
۸: متمایز شوید.
۹: با زبان‌تان مهربان باشید.
۱۰. به حقیقت باور داشته باشید.
۱۱. تحقیق کنید.
12: با دیگران چهره‌به‌چهره شوید و گپ بزنید.
۱۳: سیاست جسمانی را به کار ببندید.
۱۴: پایه‌های زندگی خصوصی را محکم کنید.
۱۵: در کارهای خیر مشارکت کنید.
۱۶: از همتایان‌تان در کشورهای دیگر بیاموزید.
۱۷: حواس‌تان به کلمات خطرناک باشد.
۱۸: وقتی که محال از راه می‌رسد، آرامش خود را حفظ کنید.
۱۹: میهن‌دوست باشید.
۲۰: تا می‌توانید شجاع باشید.
پی‌گفتار: تاریخ و آزادی
یادداشت‌ها

«اطاعت پیشاپیش مصیبتی سیاسی است. شاید حکمرانان از ابتدا نمی‌دانسته‌اند که شهروندان مایلند با فلان ارزش یا بهمان اصل کنار بیایند. شاید یک رژیم تازه از ابتدا ابزار مستقیم برای تأثیرگذاری بر شهروندانش را به‌نحوی از انحاء در اختیار نداشته است. پس از انتخابات آلمان در 1932 که در نتیجۀ آن آدولف هیتلر امکان یافت دولت تشکیل دهد، یا پس از انتخابات 1946 چکسلواکی که کمونیست‌ها در آن پیروز شدند، گام مهم بعدی اطلاعاتِ پیشاپیش بود. از آنجایی که در هر دو مورد به تعداد کافی بودند مردمانی که داوطلبانه خدمات‌شان را در اختیار سران تازه بگذارند، نازی‌ها و نیز کمونیست‌ها هر دو دریافتند که می‌توانند به‌سرعت به سمتِ تغییر کامل رژیم حرکت کنند. دنباله‌رَوی‌های سرسریِ اولیه بعدها قابل برگشت نیست. در اوایل 1938، آدولف هیتلر که دیگر قدرتش در آلمان تثبیت شده بود، همسایه‌اش اتریش را تهدید به اشغال و الحاق به خاکِ آلمان می‌کرد. پس از آنکه صدراعظم اتریش تسلیم شد، این اطلاعتِ پیشاپیشِ مردم اتریش بود که سرنوشت یهودیان اتریشی را رقم زد.»

«نظریه‌پرداز سیاسی هانا آرنت چنین به یاد می‌آورد که «وقتی که ارتش آلمان اتریش را اشغال کرد و همسایه‌های غیریهودی شروع به غارت خانه‌های یهودیان کردند، یهودیان اتریش دست به خودکشی می‌زدند.» اطاعت پیشاپیشِ اتریشی‌ها در ماه مارس 1938 به سران بلندپایۀ نازی آموخت که امکانِ چه کارهایی را دارند. در ماه اوتِ همان سال در وین بود که آدولف آیشمن «ادارۀ مرکزی کوچاندن یهودیان» را راه‌اندازی کرد. در نوامبر 1938 نازی‌های آلمانی، در پیِ آنچه در ماه مارسِ همان سال در اتریش رو داد، برنامۀ کشتار جمعیِ ملی را که با نام «کریستالناخت» شناخته شد سازماندهی کرد. در 1941 که آلمان به اتحاد جماهیر شوروی حمله کرد، «اِس‌اِس‌»ها به ابتکارِ خود روش‌هایی برای کشتار جمعی ابداع کردند بدون آنکه دستوری در این مورد دریافت کرده باشند. آن‌ها خواست مافوق‌هایشان را حدس زدند و نشان دادند امکانِ چه کارهایی وجود دارد. کاری که آنها کردند بسیار فراتر از گمان خودِ هیتلر بود.»

«نهادها هستند که به ما کمک می‌کنند آداب و اصول اخلاقی را حفظ و رعایت کنیم. نهادها خودشان هم به کمک ما نیاز دارند. از «نهادهای ما» سخن نگویید مگر آنکه خودتان، با اقدام کردن به نمایندگی از نهادها، آنها را از آنِ خود ساخته باشید. نهادها خودشان از خودشان محافظت نمی‌کنند. آنها یکی پس از دیگری از هم می‌پاشند مگر آنکه از همان ابتدا از یکایک‌شان دفاع کنیم. پس نهادی را که برایتان مهم است انتخاب کنید -دادگاه، روزنامه، قانون، اتحادیه‌ی کارگری- و از آن حمایت کنید. معمولاً چنین فرض  می‌کنیم که نهادها، حتی در برابر مستقیم‌ترین حملات هم، خود به خود از خودشان دفاع خواهند کرد. این درست همان اشتباهی بود که، پس از به قدرت رسیدنِ هیلتر و نازی‌ها در آلمان، برخی یهودیان آلمانی در مورد آنها مرتکب شدند. مثلاً در 2 فوریه‌ی 1933 یکی از مهم‌ترین روزنامه‌های یهودیانِ آلمان سرمقاله‌ای منتشر کرد و در آن به ابراز این اعتمادِ نابجا پرداخت.»

تیموتی اسنایدر در کتاب استبداد شما را با ماهیت سیاسی استبداد آشنا می‌کند و به شما یاد می‌دهد چگونه از خود و جامعه در برابر آن حفاظت کنید. اگر به تاریخ جهان و جامعه‌شناسی رفتارهای حکومت و مردم علاقه‌ دارید، حتماً کتاب استبداد را بخوانید.

«کتابی شفاف و بی‌نظیر، اثری به یاد ماندنی که در تاریخ ثبت خواهد شد.» -کارلوس لوزادا، واشنگتن پست

«در کتابی ساده و کوچک، اسنایدر از استبدادی نوشته است که در قرن حاضر حضورش به شدت قابل توجه است.»-دانیل دبیلو درزنر، نیویورک تایمز

«یک راهنمای ساده که نشان می‌دهد چطور باید در مقابل استبداد مقاومت کرد، امکان ندارد کتابی بهتر از این در این مورد پیدا کنید.» -تیم آدامز، گاردین

«کتاب استبداد، یک راهنمای جالب برای زنده ماندن و مقاومت در برابر چرخش آمریکا به سمت استبداد است. نویسنده سعی کرده است در این کتاب گذشته و حال را به هم پیوند بزند.» -نیویورک تایمز

«ما به سرعت در حال رسیدن به فاشیسم هستیم. این نویسندۀ آمریکایی ما را از توهم بیرون می‌آورد.» -سوتلانا الکسوویچ، نویسندۀ کتاب جنگ چهرۀ زنانه ندارد

کتاب استبداد از سایت آمازون امتیاز 4.7 از 5 و از سایت گودریدز امتیاز 4.2 از 5 را دریافت کرده است.

کتاب استبداد نامزد جایزۀ انتخاب کاربران گودریدز برای بهترین کتاب تاریخی و زندگی‌نامه در سال 2017 شد.

کتاب استبداد پس از انتشار در صدر لیست پرفروش‌‌ترین کتاب‌های غیرداستانی نیویورک تایمز قرار گرفت و تا اواخر سال 2021 در این لیست باقی ماند.

نشر نو کتاب استبداد (بیست درس از قرن بیستم) را با ترجمۀ پژمان طهرانیان منتشر کرده است.

کتاب استبداد حاوی بیست درس از قرن بیستم است که با شرایط امروز منطبق شده است. تیموتی اسنایدر معتقد است که امروزه نظم سیاسی ما بر خلاف توتالیستاریسم قرن بیستم، با تهدیدهای جدی روبه‌رو است. این مورخ آمریکایی در کتاب استبداد نشان می‌دهد که اگر بخواهیم از دموکراسی محافظت کنیم، باید از تاریخ وحشتناک گذشته درس بگیریم. 

- راه باریک آزادی اثری از دارون عجم اغلو اقتصاددان آمریکایی ترک‌تبار و جیمز آلن رابینسون اقتصاددان و دانشمند بریتانیایی است. این دو نویسنده در این کتاب به این سؤال حیاتی پاسخ می‌دهند که چرا برخی کشورها به آزادی رسیدند اما در برخی کشورها آزادی تنها منجر به اقتدارگرایی یا هرج و مرج شده است. 

- چرا از تاریخ درس نمی‌گیریم اثر لیدل هارت مورخ تاریخ نظامی است. این مورخ در این کتاب می‌کوشد شرح دهد که «تاریخ» خاصۀ تاریخ نظامی، به چه کار می‌آید و چگونه می‌توان از آن درس گرفت. لیدل هارت معتقد است تاریخ برای هر فرد ارزش اساسی دارد، چون برآمده از تجربه‌ای «طولانی و جمعی» است؛ چه بهتر که ما از تجربیات دیگران در طول تاریخ، از جمله خطاها و حماقت‌ها و بی‌خردی‌های آنان، درس بگیریم تا اینکه خود مرتکب آن خطاها شویم و «مایۀ عبرت» دیگران گردیم.