عصر سرمایه

---

سه‌گانۀ «عصر انقلاب»، «عصر سرمایه» و «عصر امپراتوری» از اریک هابسبام مورخ بریتانیایی، معروف‌ترین سه‌گانه دربارۀ تاریخ قرن نوزدهم اروپا است. عصر سرمایه دومین جلد این سه‌گانه است که در سال 1975 منتشر شد. اریک هابسبام که این سه‌گانه را «قرن طولانی نوزدهم» نامید، در عصر سرمایه از همان‌جایی که کتاب عصر انقلاب در سال 1848 پایان یافت، بحث را ادامه داده و به تاریخ جهان نو از انقلاب فرانسه تا جنگ جهانی اول پرداخته است.

---

هابسبام در عصر سرمایه ابتدا به انقلاب‌های 1848 یا به اصطلاح «بهار خلق‌ها» پرداخته است؛ انقلاب‌ها و شورش‌هایی که در سرتاسر اروپا رخ داد و از دامنه‌دارترین و گسترده‌ترین جنبش‌های تاریخ اروپا بود. او در کتاب عصر سرمایه به تشریح موفقیت‌های اولیه و قابل‌توجه انقلاب‌های 1848 قبل از فروپاشی، سرکوب یا تثبیت نهایی آن‌ها می‌پردازد.

در دهۀ 1860 کلمۀ جدیدی وارد واژگان اقتصادی و سیاسی جهان شد: سرمایه‌داری. پیروزی جهانی سرمایه‌داری موضوع اصلی تاریخ در دهه‌های پس از 1848 است. دوره‌ای که هابسبام در کتاب عصر سرمایه به آن پرداخته است خیلی کوتاه است ولی دامنۀ جغرافیایی پهناوری را در برمی‌گیرد. هابسبام معتقد است انقلاب فرانسه و انقلاب صنعتی بریتانیا باعث انقلاب دیگری شد، انقلابی که ارزش‌ها را رقم زد. ظهور سرمایه‌داری صنعتی و تثبیت فرهنگ بورژوایی دو تا از دستاوردهای مهم این انقلاب بود و بنابراین نویسنده در کتاب عصر سرمایه به تأثیرات افزایش تراکم ثروت، مهاجرت جمعیت و سلطۀ فرهنگ اروپا پرداخته است. 

در ادامۀ کتاب عصر سرمایه، هابسبام به وقایع و روندهایی پرداخته است که منجر به پیروزی شرکت‌های خصوصی و صاحبان آن در فاصله بین  سال‌های 1848 تا 1875 شد. عصر سرمایه نه تنها تاریخ اروپا بلکه تاریخ جهان است. در بخش رونق بزرگ هابسبام تحول اقتصادی و گسترش چشمگیر سال‌های 1848 تا اوایل دهۀ 1870 را پوشش داده است، رونق اقتصادی‌ای که به عقیدۀ او به دولت‌های اروپایی که تقریباً با انقلاب به لبۀ پرتگاه رسیده بودند کمک کرد.

• فهرست تصاویر
• پیشگفتار 
• مقدمه
بخش‌ اول: پیش پرده انقلابی
• «بهاران خلق‌ها»
بخش دوم: تحولات
• رونق بزرگ
• جهان همبسته
• منازعات و جنگ
• بنای ملل
• نیروهای دموکراسی
• بازندگان
• برندگان
• جامعه متحول
بخش سوم: نتایج
• زمین
• نقل مکان انسان‌ها
• شهر، صنعت، طبقه کارگر
• جهان بورژوایی
• علم، دین، ایدئولوژی
• هنر
• خاتمه
• منابع و مآخذ
• فهرست اعلام

«دوره مورد بررسی ما اساساً انتراکتی تورمی در قرن ضد تورمی بود. ثانیاً، دسترسی به مقادیر عظیم شمش به تأسیس آن پایه پولی باثبات و قابل اطمینان مبتنی بر پوند استرلینگ (مرتبط به برابری مقدار ثابتی طلا) کمک کرد که بدون آن، چنانکه تجربه دهه‌های 1930 و 1970 نشان می‌دهد، تجارت بین‌المللی دشوارتر، پیچیده‌تر و غیرقابل پیش‌بینی می‌شود. ثالثاً، هجوم‌های طلا خود نواحی تازه‌ای، به‌خصوص اطراف اقیانوس آرام، را به روی فعالیت شدید اقتصادی گشود. با این کار، چنانکه اَنگلس به تاسف برای مارکس نوشته است «از هیچ بازارها خلق کردند.» و در وسط دهه 1870 نه از کالیفرنیا نه از استرالیا و نه از دیگر نقاط‌ «مرز معدنی» جدید به هیچ‌وجه نمی‌شد چشم پوشید. آن‌ها روی‌هم‌رفته بیش از سه میلیون سکنه با پول نقدی بیش از هر جمعیت مشابه دیگر داشتند. معاصران به یقین بر سهیم بودن یک عامل دیگر هم تاکید می‌کردند: آزادسازی اقدام خصوصی، موتوری که، همه قبول دارند، نیروی پیشرفت صنعتی را تامین کرد. در میان اقتصاددانان و در واقع در میان سیاستمداران و مجریان بصیر هیچ‌گاه اتفاق نظری غالب‌تر از این درباره دستور رشد اقتصادی دیده نشده است.»

«هنگامی که «تاریخ جهان» ادوار گذشته را می‌نویسیم، در واقع تواریخ بخش‌های مختلف کره زمین را جمع می‌کنیم، که تماس‌هایشان، تا جایی که از یکدیگر اطلاع داشتند، حاشیه‌ای و وسطی بود، مگر آن‌که ساکنان منطقه‌ای، منطقۀ دیگر را فتح یا استعمار کرده بودند، از جمله کاری که اروپائیان غربی با قارۀ آمریکا کردند. نوشتن تاریخ اولیه افریقا با اشاره‌ای فقط اتفاقی به خاور دور، با (مگر امتداد ساحل غربی و دماغه) اشاره جزئی به اروپا کاملاً ممکن است، اگرچه بدون اشاره نسبتاً دایمی به جهان اسلام ممکن نیست. آنچه، تا قرن هجدهم، در چین روی می‌داد به حکام سیاسی اروپا، به‌جز روسیه، ربطی نداشت،‌ اگرچه به بعضی گروه‌های خاص تجاری‌شان بی‌ربط نبود، آنچه در ژاپن روی می‌داد در ورای دانش همه مگر انگشت شماری تاجر هلندی بود که در فاصله قرن شانزدهم و میانه قرن نوزدهم رخصت حفظ جای پایی در آنجا داشتند.»

«اگر ملی‌گرایی یک نیروی تاریخی بود که از جانب‌ دولت‌ها به رسمیت شناخته شد، «دموکراسی»، یا نقش فزاینده عوام‌الناس در امور کشور، یکی دیگر بود. آن دو، تا جایی که نهضت‌های ملی‌گرا در این دوره نهضت‌های توده‌ای می‌شدند، یکی بودند و یقیناً در این نقطه رهبران تندرو ملی‌گرا آن‌ها را کاملاً همانند فرض می‌کردند. لکن، چنانکه دیده‌ایم، در عمل هیأت‌های بزرگ مردم عامی، مانند دهقانان، هنوز حتی در کشورهایی که در آن‌ها شرکت‌شان در سیاست جدی تلقی می‌شد، تأثیری از ملی‌گرایی نپذیرفته بودند، و بعضی دیگر، به‌خصوص طبقات جدید کارگری، به پیروی نهضت‌هایی تشویق می‌شدند که، دست کم به فرض، منافع مشترک بین‌المللی طبقاتی را فوق قرابت‌های ملی قرار می‌داند. به هر حال از دیدگاه طبقات حاکمه مهم آن نبود که «توده‌ها» چه اعتقادی داشتند، بلکه آن بود که عقاید آن‌ها دیگر در سیاست به حساب می‌آمد. آن‌ها طبق تعریف، بی‌شمار، جاهل و خطرناک بودند؛ خطرشان هم دقیقاً به مقتضای گرایش جاهلانه بود.»

حتی اگر کتاب عصر انقلاب که جلد اول این کتاب محسوب می‌شود را نخوانده باشید می‌توانید این کتاب را مطالعه کنید. با این وجود اگر ابتدا کتاب عصر انقلاب را بخوانید مختصراً با تاریخ اروپا آشنا خواهید شد و خواندن کتاب عصر سرمایه برایتان راحت‌تر خواهد بود.

«اریک هابسبام یکی از معدود مورخان واقعاً بزرگ قرن ماست.» -نیو ریپابلیک

«درخشان... این دوره را باید از منظر جهانی کاملاً درک کرد. هابسبام به بهترین شکل در کتاب عصر سرمایه، فرهنگ بورژوایی را تشریح کرده است.» -نیویورک تایمز بوک ریویو

«یکی از دستاوردهای بزرگ نگارش تاریخ در دهه‌های اخیر عصر، سرمایه است.» -نقد کتاب نیویورک

کتاب عصر سرمایه از سایت آمازون امتیاز 4.6 از 5 و از سایت گودریدز امتیاز 4.2 از 5 را به دست آورده است.

نشر اختران کتاب عصر سرمایه از اریک هابسبام را با ترجمۀ علی اکبر مهدیان منتشر کرده است.

کتاب عصر سرمایه همراه با دو جلد دیگر آن، کلید فکری برای سرچشمه‌های جهانی است که ما هر روز در آن زندگی می‌کنیم. همچنین رویدادهای بسیار بزرگی مثل انقلاب‌های ناکام، جنگ‌های فاجعه‌بار و رکود جهانی در این کتاب توضیح داده شده است. 

- عصر انقلاب اولین عنوان از سه‌گانۀ تاریخی معروف اریک هابسبام است. این مورخ بریتانیایی، در این کتاب به انقلاب فرانسه و انقلاب صنعتی بریتانیا و تأثیرات آن‌ها بر تاریخ پرداخته است.

- عصر امپراتوری آخرین عنوان سه‌گانۀ تاریخی معروف اریک هابسبام است. او در کتاب عصر امپراتوری به انتهای قرن نوزدهم می‌رسد و سعی دارد در این کتاب توضیح بدهد که چرا این دوره از تاریخ اهمیت بسزایی در عصر حاضر دارد.